سورة البقرة
بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحيمِ
الٓمٓ (1)
الم
ذٰلِكَ الكِتٰبُ لارَيبَ فيهِؗ هُدًي لِلمُتَّقينَ (2)
این کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد، و مایه هدایت پرهیزکاران است.
اؘلَّذينَ يُؤمِنونَ بِالغَيبِ وَ يُقيمونَ الصَّلوٰةَ وَ مِمّا رَزَقنٰهُم يُنفِقونَ (3)
(پرهیزکاران) آنها هستند که به غیب (آنچه از حس پوشیده و پنهان است) ایمان میآورند، و نماز را بر پا میدارند و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنها روزی دادهایم انفاق میکنند.
وَ الَّذينَ يُؤمِنونَ بِمآ اُنزِلَ اِلَيكَ وَ مآ اُنزِلَ مِن قَبلِكَ وَ بِالأخِرَةِ هُم يوقِنونَ (4)
آنها به آنچه بر تو نازل شده و آنچه پیش از تو (بر پیامبران پیشین نازل گردیده) ایمان میآورند، و به رستاخیز یقین دارند.
اُولئِكَ عَليٰ هُدًي مِن رَبِّهِم ؗ وَ اُولئِكَ هُمُ المُفلِحونَ (5)
آنان را خداوند هدایت کرده، و آنهارستگارانند.
اِنَّ الَّذينَـ كَفَروا سَوآءٌ عَلَيهِم ءَاَنـذَرتَهُم اَم لَم تُنذِرهُم لايُؤمِنونَ (6)
کسانی که کافر شدند برای آنها تفاوت نمیکند که آنان را (از عذاب خداوند) بترسانی یا نترسانی، ایمان نخواهند آورد.
خَتَمَ اللهُ عَليٰ قُلوبِهِم وَعَليٰ سَمعِهِمؗ وَعَليٰٓ اَبصارِهِم غِشاوَةٌ ؗ وَلَهُم عَذابٌ عَظيمٌ (7)
خدا بر دلها و گوشهای آنان مهر نهاده، و بر چشمهای آنها پرده افکنده شده، و عذاب بزرگی در انتظار آنها است.
وَ مِنَ النّاسِ مَن يَقولُ ءامَنّـا بِاللهِ وَ بِاليَومِ الأخِرِ وَما هُم بِمُؤمِنينَ (8)
در میان مردم کسانی هستند که میگویند به خدا و روز رستاخیز ایمان آورده ایم در حالی که ایمان ندارند.
يُخٰدِعونَ اللهَ وَالَّذينَ ءامَنوا وَما يَخدَعونَ اِلّآ اَنفُسَهُم وَ ما يَشعُرونَ (9)
میخواهند خدا و مؤ منان را فریب بدهند (ولی) جز خودشان را فریب نمیدهند (اما نمیفهمند).
في قُلوبِهِم مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللهُ مَرَضًا ؗ وَ لَهُم عَذابٌ اَليمٌ بِما كانوا يَكذِبونَ (10)
در دلهای آنها یک نوع بیماری است، خداوند بر بیماری آنها میافزاید و عذاب دردناکی به خاطر دروغهائی که میگویند در انتظار آنهاست.
وَ اِذا قيلَ لَهُم لا تُفسِدوا فِي الاَرضِ قالوٓا اِنَّما نَحنُ مُصلِحونَ (11)
و هنگامی که به آنها گفته شود، در زمین فساد نکنید میگویند ما فقط اصلاح کننده ایم.
اَلآ اِنَّهُم هُمُ المُفسِدونَ وَلٰكِن لايَشعُرونَ (12)
آگاه باشید اینها همان مفسدانند ولی نمیفهمند.
وَ اِذاقيلَ لَهُم ءامِنوا كَمآ ءامَنَ النّاسُ قالوٓا اَنُؤمِنُ كَمآ ءامَنَ السُّفَهآءُؕ اَلآ اِنَّهُم هُمُ السُّفَهآءُ وَ لٰكِن لايَعلَمونَ (13)
و هنگامی که به آنها گفته شود همانند سایر) مردم ایمان بیاورید میگویند: آیا همچون سفیهان ایمان بیاوریم ؟ بدانید اینها همان سفیهانند ولی نمیدانند.
وَ اِذا لَقُوا الَّذينَ ءامَنوا قالوٓا ءامَنّا وَ اِذا خَلَوا اِليٰ شَيٰطينِهِم قالوٓا اِنّا مَعَكُم اِنَّما نَحنُ مُستَهزِءونَ (14)
و هنگامی که افراد با ایمان را ملاقات میکنند میگویند ما ایمان آورده ایم، (ولی هنگامی که با شیاطین خود خلوت میکنند میگویند با شمائیم ما (آنها) را مسخره میکنیم.
اؘللهُ يَستَهزِئُ بِهِم وَيَمُدُّهُم في طُغيانِهِم يَعمَهونَ (15)
خداوند آنها را استهزاء میکند، و آنها را در طغیانشان نگه میدارد تا سرگردان شوند.
اُولئِكَ الَّذينَ اشتَرَوُا الضَّلٰلَةَ بِالهُديٰ فَما رَبِحَت تِجارَتُهُم وَ ما كانوا مُهتَدينَ (16)
آنها کسانی هستند که هدایت را با گمراهی معاوضه کرده اند و (این) تجارت برای آنها سودی نداده، و هدایت نیافته اند.
مَثَلُهُم كَمَثَلِ الَّذِي استَوقَدَ نارًا فَلَمّآ اَضآءَت ما حَولَهۥ ذَهَبَ اللهُ بِنورِهِم وَ تَرَكَهُم في ظُلُمٰتٍ لا يُبصِرونَ (17)
آنها (منافقان) همانند کسی هستند که آتشی افروخته (تا در بیابان تاریک راه خود را پیدا کند) ولی هنگامی که آتش اطراف خود را روشن ساخت خداوند (طوفانی میفرستد و) آن را خاموش میکند، و در تاریکی وحشتناکی که چشم کار نمیکند آنها را رها میسازد.
صُمٌّ بُكمٌ عُميٌ فَهُم لايَرجِعونَ (18)
آنها کر، گنگ و کورند بنابراین از راه خطا باز نمیگردند.
اَوكَصَيِّبٍ مِنَ السَّمآءِ فيهِ ظُلُمٰتٌ وَ رَعدٌ وَ بَرقٌ ؗ يَجعَلونَ اَصابِعَهُم فيٓ ءاذانِهِم مِنَ الصَّواعِقِ حَذَرَ المَوتِۚ وَ اللهُ مُحيطٌ بِالكٰفِرينَ (19)
یا همچون بارانی که در شب تاریک توام با رعد و برق و صاعقه (بر سر رهگذرانی) ببارد، آنها از ترس مرگ انگشت در گوش خود میگذارند تا صدای صاعقه را نشنوند، و خداوند به کافران احاطه دارد و در قبضه قدرت او هستند).
يَكادُ البَرقُ يَخطَفُ اَبصارَهُمۚ كُلَّمآ اَضآءَ لَهُم مَشَوا فيهِ وَ اِذآ اَظلَمَ عَلَيهِم قامواۚ وَ لَو شآءَ اللهُ لَذَهَبَ بِسَمعِهِم وَ اَبصارِهِمۚ اِنَّ اللهَ عَليٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (20)
روشنائی خیره کننده برق نزدیک است چشم آنها را برباید، هر لحظه ای که برق جستن میکند (صفحه بیابان را) برای آنها روشن میسازد (چند قدمی) در پرتو آن راه میروند و هنگامی که خاموش میشود توقف میکنند، و اگر خدا بخواهد گوش و چشم آنها را از بین میبرد، خداوند بر هر چیز توانا است.
يٰٓـاَيُّهَا النّاسُ اعبُدوا رَبَّكُمُ الَّذي خَلَقَكُم وَ الَّذينَ مِن قَبلِكُم لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (21)
ای مردم پروردگار خود را پرستش کنید، آن کس که شما و پیشینیان را آفرید، تا پرهیزکار شوید.
اؘلَّذي جَعَلَ لَكُمُ الاَرضَ فِراشًا وَ السَّمآءَ بِنآءً ࣕ وَ اَنزَلَ مِنَ السَّمآءِ مآءً فَاَخرَجَ بِهٖ مِنَ الثَّمَرٰتِ رِزقًا لَكُمؗ فَلا تَجعَلوا لِله اَندادًا وَ اَنتُم تَعلَمونَ (22)
آنکس که زمین را بستر شما قرار داد و آسمان (جو زمین) را همچون سقفی بر بالای سر شما و از آسمان آبی فرو فرستاد، و بوسیله آن میوه ها را پرورش داد، تا روزی شما باشد، بنابراین برای خدا شریکهائی قرار ندهید در حالی که میدانید (هیچ یک از این شرکاء و بتان نه شما را آفریده اند و نه شما را روزی میدهند).
وَ اِن كُنتُم في رَيبٍ مِمّا نَزَّلنا عَليٰ عَبدِنا فَأتوا بِسورَةٍ مِن مِثلِهٖ وَ ادعوا شُهَدآءَكُم مِن دونِ اللهِ اِن كُنتُم صٰدِقينَ (23)
اگر درباره آنچه بر بنده خود (پیامبر) نازل کرده ایم شک و تردید دارید (لااقل) یک سوره همانند آن بیاورید و گواهان خود را غیر از خدا بر این کار دعوت کنید اگر راست میگوئید.
فَاِن لَم تَفعَلوا وَ لَن تَفعَلوا فَاتَّقُوا النّارَ الَّتي وَقودُهَا النّاسُ وَ الحِجارَةُ ؗ اُعِدَّت لِلكٰفِرينَ (24)
اگر این کار نکردید و هرگز نخواهید کرد از آتشی بترسید که هیزم آن بدنهای مردم (گنهکار) و سنگهای است که برای کافران مهیا شده است.
وَ بَشِّرِ الَّذينَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحـٰتِ اَنَّ لَهُم جَنّٰتٍ تَجري مِن تَحتِهَا الاَنهٰرُ ؗ كُلَّما رُزِقوا مِنها مِن ثَمَرَةٍ رِزقًا قالوا هٰذَا الَّذي رُزِقنا مِن قَبلُؗ وَ اُتوا بِهٖ مُتَشابِهًاۚ وَ لَهُم فيهآ اَزواجٌ مُطَهَّرَةٌ ؗ وَ هُم فيها خٰلِدونَ (25)
به کسانی که ایمان آورده اند و عمل صالح دارند، بشارت ده، که باغهائی از بهشت برای آنها است، که نهرها از زیر درختانش جاری است، هر زمانی که میوه ای از آن به آنها داده شود، میگویند این همان است که قبلا به ما روزی شده بود (ولی چقدر اینها از آنها بهتر و عالیتر است) و میوه هائی که برای آنها میآورند همه (از نظر خوبی و زیبائی) یکسانند، و برای آنها همسرانی پاک و پاکیزه است و جاودانه در آن خواهند بود.
اِنَّ اللهَ لايَستَحي“ اَن يَضرِبَ مَثَلًا ما بَعوضَةً فَما فَوقَهاۚ فَاَمَّا الَّذينَ ءامَنوا فَيَعلَمونَ اَنَّهُ الحَقُّ مِن رَبِّهِم ؗ وَ اَمَّا الَّذينَ كَفَروا فَيَقولونَ ماذآ اَرادَ اللهُ بِهٰذا مَثَلًا ۘ يُضِلُّ بِهٖ كَثيرًا وَ يَهدي بِهٖ كَثيرًاۚ وَما يُضِلُّ بِهٖٓ اِلَّا الفٰسِقينَ (26)
خداوند از اینکه مثال (به موجودات ظاهرا کوچکی مانند) پشه و حتی بالاتر از آن بزند شرم نمیکند (در این میان) آنها که ایمان آورده اند میدانند حقیقتی است از طرف پروردگارشان، و اما آنها که راه کفر را پیموده اند (این موضوع را بهانه کرده) و میگویند منظور خداوند از این مثل چه بوده است؟! (آری) خدا جمع زیادی را با آن گمراه و عده کثیری را هدایت میکند ولی تنها فاسقان را با آن گمراه میسازد.
اؘلَّذينَ يَنقُضونَ عَهدَ اللهِ مِن بَعدِ ميثاقِهٖ وَ يَقطَعونَ مآ اَمَرَ اللهُ بِهٖٓ اَن يوصَلَ وَ يُفسِدونَ فِي الاَرضِۚ اُولئِكَ هُمُ الخٰسِرونَ (27)
(فاسقان آنها هستند که) پیمان خدا را پس از آن که محکم ساختند، میشکنند، و پیوندهائی را که خدا دستور داده بر قرار سازند قطع مینمایند، و در جهان فساد میکنند، اینها زیانکارانند.
كَيفَ تَكفُرونَ بِاللهِ وَ كُنتُم اَمواتًا فَاَحياكُم ؗ ثُمَّ يُميتُكُم ثُمَّ يُحييكُم ثُمَّ اِلَيهِ تُرجَعونَ (28)
چگونه به خداوند کافر میشوید در حالی که شما اجسام بیروحی بودید و او شما را زنده کرد، سپس شما را میمیراند، و بار دیگر شما را زنده میکند، سپس به سوی او باز میگردید (بنابر این نه حیات و زندگی شما، از شما است و نه مرگتان، آنچه دارید از خدا است).
هُوَ الَّذي خَلَقَ لَكُم ما فِي الاَرضِ جَميعًا ثُمَّ استَويٰٓ اِلَي السَّمآءِ فَسَوّیــٰهُنَّ سَبعَ سَمٰوٰتٍۚ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ (29)
او خدائی است که همه آنچه (از نعمتها) در زمین وجود دارد، برای شما آفریده سپس به آسمان پرداخت، و آنها را به صورت هفت آسمان مرتب نمود و او به هر چیز آگاه است.
وَ اِذ قالَ رَبُّكَ لِلمَلٰٓئِكَةِ اِنّي جاعِلٌ فِي الاَرضِ خَليفَةًۚ قالوٓا اَتَجعَلُ فيها مَن يُفسِدُ فيها وَ يَسفِكُ الدِّمآءَ وَ نَحنُ نُسَبِّحُ بِحَمدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ ؗ قالَ اِنّيٓ اَعلَمُ ما لا تَعلَمونَ (30)
هنگامی که پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در روی زمین جانشین و حاکمی قرار خواهم داد. فرشتگان گفتند (پروردگاراآیا کسی را در زمین قرار میدهی که فساد و خونریزی کند؟ (زیرا موجودات زمینی دیگر که قبل از این آدم پا به عرصه وجود گذاشتند، به حکم طبع جهان ماده نیز آلوده فساد و خونریزی شدند، اگر هدف از آفرینش انسان عبادت است) ما تسبیح و حمد تو را به جا میآوریم، پروردگار فرمود: من حقائقی را میدانم که شما نمیدانید.
وَ عَلَّمَ ءادَمَ الاَسمآءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُم عَلَي المَلٰٓئِكَةِ فَقالَ اَنبِئئوني بِاَسمآءِ هٰٓؤُلآءِ اِن كُنتُم صٰدِقينَ (31)
سپس علم اسماء (علم اسرار آفرینش و نامگذاری موجودات) را همگی به آدم آموخت بعد آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود اگر راست میگوئید اسامی اینها را برشمارید!
قالوا سُبحٰنَكَ لاعِلمَ لَنآ اِلّا ما عَلَّمتَنآ ؗ اِنَّكَ اَنتَ العَليمُ الحَكيمُ (32)
فرشتگان عرض کردند: منزهی تو!، ما چیزی جز آنچه به ما تعلیم داده ای، نمیدانیم تو دانا و حکیمی.
قالَ يٰٓئئادَمُ اَنبِئهُم بِاَسمآئِهِم ؗ فَلَمّآ اَنبَاَهُم بِاَسمآئِهِم قالَ اَلَم اَقُل لَكُم اِنّيٓ اَعلَمُ غَيبَ السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضِ وَ اَعلَمُ ما تُبدونَ وَ ما كُنتُم تَكتُمونَ (33)
فرمود ای آدم آنها را از (اسامی و اسرار) این موجودات آگاه کن، هنگامی که آنها را آگاه کرد خداوند فرمود: نگفتم من غیب آسمانها و زمین را میدانم، و نیز میدانم آنچه را شما آشکار میکنید یا پنهان میداشتید.
وَ اِذ قُلنا لِلمَلٰٓئِكَةِ اسجُدوا لِأدَمَ فَسَجَدوٓا اِلّآ اِبليسَ ؗ اَبيٰ وَ استَكبَرَ وَ كانَ مِنَ الكٰفِرينَ (34)
و هنگامی که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده و خضوع کنید، همگی سجده کردند جز شیطان که سر باز زد و تکبر ورزید (و به خاطر نافرمانی و تکبر) از کافران شد!
وَ قُلنا يـٰٓئئادَمُ اسكُن اَنتَ وَ زَوجُكَ الجَنَّةَ وَ كُلا مِنها رَغَدًا حَيثُ شِئتُما وَ لا تَقرَبا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكونا مِنَ الظٰلمينَ (35)
و گفتیم ای آدم تو با همسرت در بهشت سکونت کن، و از (نعمتهای) آن گوارا هر چه میخواهید بخورید (اما) نزدیک این درخت نشوید که از ستمگران خواهید شد!
فَاَزَلَّهُمَا الشَّيطٰنُ عَنها فَاَخرَجَهُما مِمّا كانا فيهِۚ وَ قُلنَا اهبِطوا بَعضُكُم لِبَعضٍ عَدُوٌّ ؗ وَ لَكُم فِي الاَرضِ مُستَقَرٌّ وَ مَتاعٌ اِليٰ حينٍ (36)
پس شیطان موجب لغزش آنها شد، و آنانرا از آنچه در آن بودند (بهشت) خارج ساخت، و (در این هنگام) به آنها گفتیم همگی (به زمین) فرود آئید در حالی که بعضی دشمن دیگری خواهید بود، و برای شما تا مدت معینی در زمین قرارگاه و وسیله بهره برداری است.
فَتَلَقّيٰٓ ءادَمُ مِن رَبِّهٖ كَلِمٰتٍ فَتابَ عَلَيهِۚ اِنَّهۥ هُوَالتَّوّابُ الرَّحيمُ (37)
سپس آدم از پروردگار خود کلماتی دریافت داشت (و با آنها توبه کرد) و خداوند توبه او را پذیرفت، خداوند تواب و رحیم است.
قُلنَا اهبِطوا مِنها جَميعًا ؗ فَاِمّا يَأتِيَنَّكُم مِنّي هُدًي فَمَن تَبِعَ هُدايَ فَلا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنونَ (38)
گفتیم همگی از آن (به زمین) فرود آئید هرگاه هدایتی از طرف من برای شما آمد کسانی که از آن پیروی کنند نه ترسی بر آنهاست و نه غمگین میشوند.
وَ الَّذينَ كَفَروا وَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنآ اُولئِكَ اَصحٰبُ النّارِ هُم فيها خٰلِدونَ (39)
و کسانی که کافر شوند و آیات ما را تکذیب کنند اهل دوزخند و همی شه در آن خواهند بود
يٰبَنيٓ اِسرآءيلَ اذكُروا نِعمَتِيَ الَّتيٓ اَنعَمتُ عَلَيكُم وَ اَوفوا بِعَهديٓ اوفِ بِعَهدِكُم وَ اِيّايَ فَارهَبونِ (40)
ای فرزندان اسرائیل نعمتهائی را که به شما ارزانی داشتم به خاطر بیاورید، و به پیمانی که با من بسته اید وفا کنید، تا من نیز به پیمان شما وفا کنم، (و در راه انجام وظیفه و عمل به پیمانها) تنها از من بترسید.
وَءامِنوا بِمآ اَنزَلتُ مُصَدِّقًا لِما مَعَكُم وَ لا تَكونوٓا اَوَّلَ كافِرٍ بِهٖ ؗ وَ لا تَشتَروا بِئئايٰتي ثَمَنًا قَليلًا وَ اِيّايَ فَاتَّقونِ (41)
و به آنچه نازل کرده ام (قرآن) ایمان بیاورید که نشانه های آن با آنچه در کتابهای شما است کاملا مطابقت دارد، و نخستین کافر به آن نباشید، و آیات مرا به بهای ناچیزی نفروشید (به خاطر در آمد مختصری نشانه های قرآن و پیامبر اسلام را که در کتب شما موجود است پنهان نکنید) و تنها از من (و مخالفت دستور من) بترسید (نه از مردم).
وَ لا تَلبِسُوا الحَقَّ بِالباطِلِ وَ تَكتُمُوا الحَقَّ وَ اَنتُم تَعلَمونَ (42)
و حق را با باطل نیامیزید، و حقیقت را با اینکه میدانید کتمان نکنید.
وَ اَقيمُوا الصَّلوٰةَ وَ ءاتُوا الزَّكوٰةَ وَ اركَعوا مَعَ الرّٰكِعينَ (43)
و نماز را بپا دارید و زکات را ادا کنید، و همراه رکوع کنندگان رکوع نمائید (و نماز را با جماعت بگذارید).
اَتَأمُرونَ النّاسَ بِالبِرِّ وَ تَنسَونَ اَنفُسَكُم وَ اَنتُم تَتلونَ الكِتٰبَۚ اَفَلا تَعقِلونَ (44)
آیا مردم را به نیکی (و ایمان به پیامبری که صفات او آشکارا در تورات آمده) دعوت میکنید، اما خودتان را فراموش مینمائید با اینکه شما خودتان کتاب (آسمانی) را میخوانید، آیا هیچ فکر نمیکنید؟
وَ استَعينوا بِالصَّبرِ وَ الصَّلوٰةِ ؗ وَ اِنَّها لَكَبيرَةٌ اِلّا عَلَي الخٰشِعينَ (45)
از صبر و نماز یاری جوئید (و با استقامت و کنترل هوسهای درونی و توجه به پروردگار نیرو بگیرید) و این کار جز برای خاشعان گران است.
اؘلَّذينَ يَظُنّونَ اَنَّهُم مُلٰقوا رَبِّهِم وَ اَنَّهُم اِلَيهِ رٰجِعونَ (46)
آنها که ایمان دارند خدای خود را ملاقات میکنند و به سوی او باز میگردند.
يٰبَنيٓ اِسرآءيلَ اذكُروا نِعمَتِيَ الَّتيٓ اَنعَمتُ عَلَيكُم وَ اَنّي فَضَّلتُكُم عَلَي العٰلَمينَ (47)
ای بنی اسرائیل نعمتهائی را که به شما ارزانی داشتیم به خاطر بیاورید و نیز به یاد بیاورید که من شما را بر جهانیان برتری بخشیدم.
وَ اتَّقوا يَومًا لا تَجزي نَفسٌ عَن نَفسٍ شَيئئًا وَ لا يُقبَلُ مِنها شَفاعَةٌ وَ لا يُؤخَذُ مِنها عَدلٌ وَ لاهُم يُنصَرونَ (48)
و از آن روز بترسید که کسی به جای دیگری مجازات نمیشود، و نه شفاعت پذیرفته میشود و نه غرامت و بدل قبول خواهد شد و نه یاری میشوند.
وَ اِذ نَجَّينٰكُم مِن ءالِ فِرعَونَ يَسومونَكُم سوٓءَ العَذابِ يُذَبِّحونَ اَبنآءَكُم وَ يَستَحيونَ نِسآءَكُمۚ وَ في ذٰلِكُم بَلآءٌ مِن رَبِّكُم عَظيمٌ (49)
و (نیز به خاطر بیاورید) آنزمان که شما را از چنگال فرعونیان رهائی بخشیدیم که همواره شما را به شدیدترین وجهی آزار میدادند: پسران شما را سر میبریدند و زنان شما را (برای کنیزی) زنده نگه میداشتند و در این، آزمایش سختی از طرف پروردگار برای شما بود.
وَ اِذ فَرَقنا بِكُمُ البَحرَ فَاَنجَينٰكُم وَ اَغرَقنآ ءالَ فِرعَونَ وَ اَنتُم تَنظُرونَ (50)
و (به خاطر بیاورید) هنگامی که دریا را برای شما شکافتیم و شما را نجات دادیم و فرعونیان را غرق ساختیم و شما تماشا میکردید.
وَاِذ وٰعَدنا موسيٰٓ اَربَعينَ لَيلَةً ثُمَّ اتَّخَذتُمُ العِجلَ مِن بَعدِهٖ وَ اَنتُم ظٰلِمونَ (51)
و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که با موسی چهل شب وعده گذاردیم (و او به میعادگاه برای گرفتن فرمانهای الهی آمد) سپس شما گوساله را (معبود خود) انتخاب نمودید در حالی که با این کار (به خود) ستم میکردید.
ثُمَّ عَفَونا عَنكُم مِن بَعدِ ذٰلِكَ لَعَلَّكُم تَشكُرونَ (52)
سپس شما را بعد از آن بخشیدیم، شاید شکر این نعمت را بجا آورید.
وَاِذ ءاتَينا موسَي الكِتٰبَ وَ الفُرقانَ لَعَلَّكُم تَهتَدونَ (53)
و (نیز به خاطر آورید) هنگامی را که به موسی کتاب وسیله ای تشخیص حق از باطل را دادیم تا هدایت شوید
وَ اِذ قالَ موسيٰ لِقَومِهٖ يٰقَومِ اِنَّكُم ظَلَمتُم اَنفُسَكُم بِاتِّخاذِكُمُ العِجلَ فَتوبوٓا اِليٰ بارِئِكُم فَاقتُلوٓا اَنفُسَكُم ؗ ذٰلِكُم خَيرٌ لَكُم عِندَ بارِئِكُم ؗ فَتابَ عَلَيكُمۚ اِنَّهۥ هُوَالتَّوّابُ الرَّحيمُ (54)
و زمانی را که موسی به قوم خود گفت: ای قوم شما با انتخاب گوساله به خود ستم کردید، توبه کنید و به سوی خالق خود باز گردید، و خود را به قتل برسانید این کار برای شما در پیشگاه پروردگارتان بهتر است سپس خداوند توبه شما را پذیرفت زیرا او تواب و رحیم است.
وَ اِذ قُلتُم يٰموسيٰ لَن نُؤمِنَ لَكَ حَتّيٰ نَرَي اللهَ جَهرَةً فَاَخَذَتكُمُ الصّٰعِقَةُ وَ اَنتُم تَنظُرونَ (55)
و (نیز به خاطر بیاورید) هنگامی که گفتید ای موسی ما هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد مگر اینکه خدا را آشکارا (با چشم خود) ببینیم، در همین حال صاعقه شما را گرفت در حالی که تماشا میکردید.
ثُمَّ بَعَثنٰكُم مِن بَعدِ مَوتِكُم لَعَلَّكُم تَشكُرونَ (56)
سپس شما را پس از مرگتان حیات بخشیدیم، شاید شکر نعمت او را بجا آورید.
وَ ظَلَّلنا عَلَيكُمُ الغَمامَ وَ اَنزَلنا عَلَيكُمُ المَنَّ وَ السَّلويٰ ؗ كُلوا مِن طَيِّبٰتِ ما رَزَقنٰكُمۚ وَ ما ظَلَمونا وَلٰكِن كانوٓا اَنفُسَهُم يَظلِمونَ (57)
و ابر را بر شما سایبان ساختیم، و با من (شیره مخصوص و لذیذ درختان) و سلوی (مرغان مخصوص شبیه کبوتر) از شما پذیرائی به عمل آوردیم (و گفتیم) از نعمتهای پاکیزهای که به شما روزی دادیم بخورید (ولی شما کفران کردید) آنها به ما ستم نکردند بلکه به خود ستم مینمودند!
وَاِذ قُلنَا ادخُلوا هٰذِهِ القَريَةَ فَكُلوا مِنها حَيثُ شِئتُم رَغَدًا وَ ادخُلُوا البابَ سُجَّدًا وَ قولوا حِطَّةٌ نَغفِر لَكُم خَطايٰكُمۚ وَ سَنَزيدُ المُحسِنينَ (58)
و (به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتیم در این قریه (بیت المقدس) وارد شوید و از نعمتهای فراوان آن هر چه میخواهید بخورید، و از در (معبد بیت المقدس) با خضوع و خشوع وارد گردید و بگوئید خداوندا گناهان ما را بریز تا ما شما را بیامرزیم، و به نیکوکاران پاداش بیشتری نیز خواهیم داد.
فَبَدَّلَ الَّذينَ ظَلَموا قَولًا غَيرَ الَّذي قيلَ لَهُم فَاَنزَلنا عَلَي الَّذينَ ظَلَموا رِجزًا مِنَ السَّمآءِ بِما كانوا يَفسُقونَ (59)
اما افراد ستمگر این سخن را تغییر دادند ( و به جای آن جمله استهزاء آمیزی میگفتند) و لذا ما بر ستمگران در برابر این نافرمانی عذابی از آسمان فرستادیم.
وَاِذِ استَسقيٰ موسيٰ لِقَومِهٖ فَقُلنَا اضرِب بِعَصاكَ الحَجَرَ ؗ فَانفَجَرَت مِنهُ اثنَتا عَشرَةَ عَينًا ؗ قَد عَلِمَ كُلُّ اُناسٍ مَشرَبَهُمۚ كُلوا وَ اشرَبوا مِن رِزقِ اللهِ وَ لا تَعثَوا فِي الاَرضِ مُفسِدينَ (60)
و (بخاطر بیاور) زمانی را که موسی برای قوم خویش طلب آب کرد به او دستور دادیم عصای خود را بر سنگ مخصوص بزن ناگاه دوازده چشمه آب از آن جوشید، بطوری که هر یک (از طوائف دوازدهگانه بنی اسرائیل) چشمه مخصوص خود را میشناخت (و گفتیم) از روزیهای الهی بخورید و بیاشامید و در زمین فساد نکنید و فساد را گسترش ندهید.
وَاِذ قُلتُم يٰموسيٰ لَن نَصبِرَ عَليٰ طَعامٍ واحِدٍ فَادعُ لَنا رَبَّكَ يُخرِ ج لَنا مِمّا تُنبِتُ الاَرضُ مِن بَقلِها وَ قِثّآئِها وَ فومِها وَ عَدَسِها وَ بَصَلِهاۚ قالَ اَتَستَبدِلونَ الَّذي هُوَاَدنيٰ بِالَّذي هُوَخَيرٌۚ اؚهبِطوا مِصرًا فَاِنَّ لَكُم ما سَاَلتُمؕ وَ ضُرِبَت عَلَيهِمُ الذِّلَّةُ وَ المَسكَنَةُ وَ بآءو بِغَضَبٍ مِنَ اللهِۚ ذٰلِكَ بِاَنَّهُم كانوا يَكفُرونَ بِئئايٰتِ اللهِ وَ يَقتُلونَ النَّبِيّينَ بِغَيرِ الحَقِّۚ ذٰلِكَ بِما عَصَوا وَ كانوا يَعتَدونَ (61)
و (نیز به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتید: ای موسی هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم، از خدای خود بخواه که از آنچه از زمین میروید، از سبزیجات خیار، سیر، عدس، و پیاز برای ما برویاند، موسی گفت: آیا غذای پستتر انتخاب مینمائید (اکنون که چنین است بکوشید از این بیابان) وارد شهری شوید، زیرا هر چه خواستید در آنجا هست. خداوند (مهر) ذلت و نیاز بر پیشانی آنها زد و مجددا گرفتار غضب پروردگار شدند، چرا که آنها نسبت به آیات الهی کفر میورزیدند و پیامبران را به ناحق میکشتند، اینها به خاطر آن بود که گناهکار و سرکش و متجاوز بودند.
اِنَّ الَّذينَ ءامَنوا وَ الَّذينَ هادوا وَ النَّصٰريٰ وَ الصّٰبِئئينَ مَن ءامَنَ بِاللهِ وَ اليَومِ الأخِرِ وَ عَمِلَ صٰلِحًا فَلَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم وَ لا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنونَ (62)
کسانی که (به پیامبر اسلام) ایمان آورده اند، و یهود و نصاری و صابئان (پیروان یحیی یا نوح یا ابراهیم) آنها که ایمان بخدا و روز رستاخیز آورده اند و عمل صالح انجام داده اند پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است، و هیچگونه ترس و غمی برای آنها نیست (و هر کدام از پیروان ادیان که در عصر و زمان خود بر طبق وظائف و فرمان الهی عمل کرده اند ماجورند و رستگار).
وَ اِذ اَخَذنا ميثاقَكُم وَ رَفَعنا فَوقَكُمُ الطّورَ خُذوا مآ ءاتَينٰكُم بِقُوَّةٍ وَ اذكُروا ما فيهِ لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (63)
و زمانی که از شما پیمان گرفتیم و کوه طور را بالای سر شما قرار دادیم (وبشما گفتیم) آنچه را (از آیات و دستورات خداوند بشما داده ایم با قدرت بگیرید، و آنچه را در آن هست بخاطر داشته باشید (و به آن عمل کنید) تا پرهیزگار شوید.
ثُمَّ تَوَلَّيتُم مِن بَعدِ ذٰلِكَۚ فَلَولا فَضلُ اللهِ عَلَيكُم وَ رَحمَتُهۥ لَكُنتُم مِنَ الخٰسِرينَ (64)
سپس شما بعد از این جریان روگردان شدید و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود از زیانکاران بودید.
وَ لَقَد عَلِمتُمُ الَّذينَ اعتَدَوا مِنكُم فِي السَّبتِ فَقُلنا لَهُم كونوا قِرَدَةً خٰسِئئينَ (65)
بطور قطع حال کسانی را از شما که در روز شنبه نافرمانی و گناه کردند دانستید، ما به آنها گفتیم بصورت بوزینه های طرد شده ای در آئید.
فَجَعَلنٰها نَكالًا لِما بَينَ يَدَيها وَ ما خَلفَها وَ مَوعِظَةً لِلمُتَّقينَ (66)
ما این جریان را مجازات و درس عبرتی برای مردم آن زمان و کسانی که بعد از آنان آمدند، و هم پند و اندرزی برای پرهیزکاران قرار دادیم.
وَ اِذ قالَ موسيٰ لِقَومِهٖٓ اِنَّ اللهَ يَأمُرُكُم اَن تَذبَحوا بَقَرَةًۚ قالوٓا اَتَتَّخِذُنا هُزُوًاۚ قالَ اَعوذُ بِاللهِ اَن اَكونَ مِنَ الجٰهِلينَ (67)
(و بخاطر بیاورید) هنگامی را که موسی بقوم خود گفت خداوند به شما دستور میدهد ماده گاوی را ذبح کنید (و قطعهای از بدن آنرا به مقتولی که قاتل او شناخته نشده بزنید تا زنده شود و قاتل خویش را معرفی کند و غوغا خاموش گردد) گفتند آیا ما را مسخره میکنی ؟ (موسی گفت) به خدا پناه میبرم از اینکه از جاهلان باشم!
قالُوا ادعُ لَنا رَبَّكَ يُبَيِّن لَنا ما هِيَۚ قالَ اِنَّهۥ يَقولُ اِنَّها بَقَرَةٌ لا فارِضٌ وَ لا بِكرٌ عَوانٌ بَينَ ذٰلِكَ ؗ فَافعَلوا ما تُؤمَرونَ (68)
گفتند (پس) از خدای خود بخواه که برای ما روشن کند این ماده گاو چگونه ماده گاوی باشد؟ گفت خداوند میفرماید ماده گاوی که نه پیر و از کار افتاده، و نه بکر و جوان، بلکه میان این دو باشد، آنچه به شما دستور داده شده (هر چه زودتر) انجام دهید.
قالُوا ادعُ لَنا رَبَّكَ يُبَيِّن لَنا ما لَونُهاۚ قالَ اِنَّهۥ يَقولُ اِنَّها بَقَرَةٌ صَفرآءُ فاقِعٌ لَونُها تَسُرُّ النّٰظِرينَ (69)
گفتند: از پروردگار خود بخواه که برای ما روشن سازد چه رنگی داشته باشد؟ گفت: خداوند میگوید: گاوی باشد زرد یک دست که رنگ آن بینندگان را شاد و مسرور سازد!
قالُوا ادعُ لَنا رَبَّكَ يُبَيِّن لَنا ماهِيَ اِنَّ البَقَرَ تَشٰبَهَ عَلَينا ؗ وَ اِنّآ اِن شآءَ اللهُ لَمُهتَدونَ (70)
گفتند: از خدایت بخواه برای ما روشن کند بالاخره چگونه گاوی باشد؟ زیرا این گاو برای ما مبهم شده! و اگر خدا بخواهد ما هدایت خواهیم شد!
قالَ اِنَّهۥ يَقولُ اِنَّها بَقَرَةٌ لا ذَلولٌ تُثيرُ الاَرضَ وَ لا تَسقِي الحَرثَ مُسَلَّمَةٌ لا شِيَةَ فيهاۚ قالُوا الئئٰنَ جِئتَ بِالحَقِّۚ فَذَبَحوها وَ ما كادوا يَفعَلونَ (71)
گفت: خداوند میفرماید گاوی باشد که برای شخم زدن رام نشده باشد، و برای زراعت آبکشی نکند، از هر عیبی بر کنار و حتی هیچ گونه رنگ دیگری در آن نباشد، گفتند: الان حق مطلب را برای ما آوردی! سپس (چنان گاوی را پیدا کردند) و آنرا سر بریدند ولی مایل نبودند این کار را انجام دهند!
وَ اِذ قَتَلتُم نَفسًا فَادّٰرَءتُم فيهاۚ وَ اللهُ مُخرِجٌ ما كُنتُم تَكتُمونَ (72)
و بخاطر بیاورید هنگامی را که فردی را به قتل رساندید سپس درباره (قاتل) او به نزاع پرداختید و خداوند آنچه را مخفی داشته بودید آشکار میسازد.
فَقُلنَا اضرِبوهُ بِبَعضِهاۚ كَذٰلِكَ يُحيِ اللهُ المَوتيٰ وَ يُريكُم ءايٰتِهٖ لَعَلَّكُم تَعقِلونَ (73)
سپس گفتیم قسمتی از گاو را به مقتول بزنید (تا زنده شود و قاتل را معرفی کند) خداوند این گونه مردگان را زنده میکند و آیات خود را به شما نشان میدهد شاید درک کنید.
ثُمَّ قَسَت قُلوبُكُم مِن بَعدِ ذٰلِكَ فَهِيَ كَالحِجارَةِ اَواَشَدُّ قَسوَةًۚ وَاِنَّ مِنَ الحِجارَةِ لَما يَتَفَجَّرُ مِنهُ الاَنهٰرُ ؗ وَ اِنَّ مِنها لَما يَشَّقَّقُ فَيَخرُجُ مِنهُ المآءُ ؗ وَاِنَّ مِنها لَما يَهبِطُ مِن خَشيَةِ اللهِؕ وَ مَا اللهُ بِغافِلٍ عَمّا تَعمَلونَ (74)
سپس دلهای شما بعد از این جریان سخت شد، همچون سنگ، یا سختتر! چرا که پاره ای از سنگها میشکافد و از آن نهرها جاری میشود، و پاره ای از آنها شکاف بر میدارد و آب از آن تراوش میکند، و پاره ای از خوف خدا (از فراز کوه) به زیر میافتد (اما دلهای شما نه از خوف خدا میطپد و نه سرچشمه علم و دانش و عواطف انسانی است) و خداوند از اعمال شما غافل نیست.
اَفَتَطمَعونَ اَن يُؤمِنوا لَكُم وَ قَد كانَ فَريقٌ مِنهُم يَسمَعونَ كَلامَ اللهِ ثُمَّ يُحَرِّفونَهۥ مِن بَعدِ ما عَقَلوهُ وَ هُم يَعلَمونَ (75)
آیا انتظار دارید به (آئین) شما ایمان بیاورند، با اینکه عدهای از آنها سخنان خدا را میشنیدند و پس از فهمیدن آنرا تحریف میکردند در حالی که علم و اطلاع داشتند.
وَ اِذا لَقُوا الَّذينَ ءامَنوا قالوٓا ءامَنّا ࣕ وَ اِذا خَلا بَعضُهُم اِليٰ بَعضٍ قالوٓا اَتُحَدِّثونَهُم بِما فَتَحَ اللهُ عَلَيكُم لِيُحآجّوكُم بِهٖ عِندَ رَبِّكُمۚ اَفَلا تَعقِلونَ (76)
و هنگامی که مؤ منان را ملاقات کنند میگویند ایمان آوردیم، ولی هنگامی که با هم خلوت میکنند (بعضی به بعضی دیگر اعتراض میکنند و) میگویند چرا مطالبی را که خداوند (درباره صفات پیامبر اسلام) برای شما بیان کرد به مسلمانان بازگو میکنید تا (روز رستاخیز) در پیشگاه خدا بر ضد شما بان استدلال کنند؟ آیا نمیفهمید ؟
اَوَ لا يَعلَمونَ اَنَّ اللهَ يَعلَمُ ما يُسِرّونَ وَ ما يُعلِنونَ (77)
آیا اینها نمیدانند خداوند از اسرار درون و برون آنان آگاه است ؟
وَ مِنهُم اُمِّيّونَ لايَعلَمونَ الكِتٰبَ اِلّآ اَمانِيَّ وَ اِن هُم اِلّا يَظُنّونَ (78)
و پاره ای از آنها عوامانی هستند که کتاب خدا را جز یک مشت خیالات و آرزوها نمیدانند، و تنها به پندارهایشان دل بسته اند!
فَوَيلٌ لِلَّذينَ يَكتُبونَ الكِتٰبَ بِاَيديهِم ثُمَّ يَقولونَ هٰذا مِن عِندِ اللهِ لِيَشتَروا بِهٖ ثَمَنًا قَليلًا ؗ فَوَيلٌ لَهُم مِمّا كَتَبَت اَيديهِم وَ وَيلٌ لَهُم مِمّا يَكسِبونَ (79)
وای بر آنها که مطالبی با دست خود مینویسند سپس میگویند: از طرف خدا است تا به بهای کمی آن را بفروشند، وای بر آنها از آنچه با دست خود نوشتند، و وای بر آنها از آنچه از این راه به دست میآورند!
وَ قالوا لَن تَمَسَّنَا النّارُ اِلّآ اَيّامًا مَعدودَةًۚ قُل اَتَّخَذتُم عِندَ اللهِ عَهدًا فَلَن يُخلِفَ اللهُ عَهدَهۥٓ اَم تَقولونَ عَلَي اللهِ ما لا تَعلَمونَ (80)
و گفتند هرگز آتش دوزخ جز چند روزی به ما نخواهد رسید، بگو آیا پیمانی نزد خدا گرفته اید؟! چون خداوند هرگز از پیمانش تخلف نمیورزد، یا اینکه چیزی به خدا نسبت میدهید که به آن علم ندارید؟!
بَليٰۚ مَن كَسَبَ سَيِّئَةً وَ اَحاطَت بِهٖ خَطيٓئئَتُهۥ فَاُولئِكَ اَصحٰبُ النّارِ هُم فيها خٰلِدونَ (81)
آری کسانی که تحصیل گناه کنند، و آثار گناه سراسر وجودشان را بپوشاند آنها اهل آتشند و جاودانه در آن خواهند بود.
وَ الَّذينَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ اُولئِكَ اَصحٰبُ الجَنَّةِ هُم فيها خٰلِدونَ (82)
و آنها که ایمان آورده اند و اعمال صالح انجام داده اند اهل بهشتند و همی شه در آن خواهند ماند.
وَ اِذ اَخَذنا ميثاقَ بَنيٓ اِسرآءيلَ لاتَعبُدونَ اِلَّا اللهَ وَ بِالوالِدَينِ اِحسانًا وَ ذِي القُربيٰ وَ اليَتٰميٰ وَ المَسٰكينِ وَ قولوا لِلنّاسِ حُسنًا وَ اَقيمُوا الصَّلوٰةَ وَ ءاتُوا الزَّكوٰةَ ؗ ثُمَّ تَوَلَّيتُم اِلّا قَليلًا مِنكُم وَ اَنتُم مُعرِضونَ (83)
و (به یاد آورید) زمانی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید، و نسبت به پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و بینوایان نیکی کنید، و به مردم نیک بگوئید، نماز را بر پا دارید و زکات بدهید سپس (با اینکه پیمان بسته بودید) همه شما جز عده کمی سرپیچی کردید (و از وفای به پیمان خود) رویگردان شدید.
وَ اِذ اَخَذنا ميثاقَكُم لا تَسفِكونَ دِمآءَكُم وَ لا تُخرِجونَ اَنفُسَكُم مِن دِيارِكُم ؗ ثُمَّ اَقرَرتُم وَ اَنتُم تَشهَدونَ (84)
و هنگامی را که از شما پیمان گرفتیم که خون یکدیگر نریزید، و یکدیگر را از سرزمین خود بیرون نکنید، و شما اقرار کردید (و بر این پیمان) گواه بودید.
ثُمَّ اَنتُم هٰٓؤُلآءِ تَقتُلونَ اَنفُسَكُم وَ تُخرِجونَ فَريقًا مِنكُم مِن دِيارِهِم تَظٰهَرونَ عَلَيهِم بِالاِثمِ وَ العُدوانِ ؗ وَ اِن يَأتوكُم اُسٰريٰ تُفٰدوهُم وَ هُوَمُحَرَّمٌ عَلَيكُم اِخراجُهُمۚ اَفَتُؤمِنونَ بِبَعضِ الكِتٰبِ وَ تَكفُرونَ بِبَعضٍۚ فَما جَزآءُ مَن يَفعَلُ ذٰلِكَ مِنكُم اِلّا خِزيٌ فِي الحَيوٰةِ الدُّنيا ؗ وَ يَومَ القِيٰمَةِ يُرَدّونَ اِليٰٓ اَشَدِّ العَذابِؕ وَ مَا اللهُ بِغافِلٍ عَمّا تَعمَلونَ (85)
اما این شما هستید که یکدیگر را به قتل میرسانید، و جمعی از خودتان را از سرزمینشان بیرون میکنید و در این گناه و تجاوز به یکدیگر کمک میکنید (و اینها همه نقض پیمانی است که با خدا بسته اید) ولی اگر بعضی از آنها به صورت اسیران نزد شما آیند فدیه میدهید و آنها را آزاد میسازید! در حالی که بیرون ساختن آنان بر شما حرام بود، آیا به بعضی از دستورات کتاب آسمانی ایمان میآورید و به بعضی کافر میشوید؟! برای کسی که این عمل (تبعیض در میان احکام و قوانین خدا) را انجام دهد جز رسوائی در این جهان، و باز گشت به شدیدترین عذابها در روز رستاخیز، چیز دیگری نخواهد بود، و خداوند از اعمال شما غافل نیست.
اُولئِكَ الَّذينَ اشتَرَوُا الحَيوٰةَ الدُّنيا بِالأخِرَةِ ؗ فَلا يُخَفَّفُ عَنهُمُ العَذابُ وَ لا هُم يُنصَرونَ (86)
اینها همان کسانند که آخرت را به زندگی دنیا فروخته اند لذا در مجازات آنها تخفیف داده نمیشود و کسی آنها را یاری نخواهد کرد.
وَ لَقَد ءاتَينا موسَي الكِتٰبَ وَ قَفَّينا مِن بَعدِهٖ بِالرُّسُلِ ؗ وَ ءاتَينا عيسَي ابنَ مَريَمَ البَيِّنٰتِ وَ اَيَّدنٰهُ بِروحِ القُدُسِؕ اَفَـكُلَّما جآءَكُم رَسولٌ بِما لا تَهويٰٓ اَنفُسُكُمُ استَكبَرتُم فَفَريقًا كَذَّبتُم وَ فَريقًا تَقتُلونَ (87)
ما به موسی کتاب (تورات) دادیم، و بعد از او پیامبرانی پشت سر یکدیگر فرستادیم و به عیسی بن مریم دلائل روشن بخشیدیم، و او را بوسیله روح القدس تاءیید نمودیم، آیا هر زمان پیامبری بر خلاف هوای نفس شما آمد در برابر او تکبر کردید (و از ایمان آوردن به او خود داری نمودید و به این قناعت نکردید بلکه) عده ای را تکذیب نموده، جمعی را بقتل رساندید؟!
وَ قالوا قُلوبُنا غُلفٌۚ بَل لَعَنَهُمُ اللهُ بِكُفرِهِم فَقَليلًا ما يُؤمِنونَ (88)
(و آنها از روی استهزاء) گفتند دلهای ما در غلاف است! (و ما از گفته تو چیزی نمیفهمیم، آری همینطور است) خداوند آنها را بخاطر کفرشان از رحمت خود دور ساخته (بهمین دلیل چیزی درک نمیکنند) و کمتر ایمان میآورند.
وَ لَمّا جآءَهُم كِتٰبٌ مِن عِندِ اللهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُم وَ كانوا مِن قَبلُ يَستَفتِحونَ عَلَي الَّذينَ كَفَروا ࣕ فَلَمّا جآءَهُم ما عَرَفوا كَفَروا بِهٖۚ فَلَعنَةُ اللهِ عَلَي الكٰفِرينَ (89)
و هنگامی که از طرف خداوند کتابی برای آنها آمد که موافق نشانه هائی بود که با خود داشتند و پیش از این جریان به خود نوید فتح میدادند (که با کمک او بر دشمنان پیروز گردند، با این همه هنگامی که این کتاب و پیامبری را که از قبل شناخته بودند نزد آنها آمد به او کافر شدند، لعنت خدا بر کافران باد!
بِئسَمَا اشتَرَوا بِهٖٓ اَنفُسَهُم اَن يَكفُروا بِمآ اَنزَلَ اللهُ بَغيًا اَن يُنَزِّلَ اللهُ مِن فَضلِهٖ عَليٰ مَن يَشآءُ مِن عِبادِهٖؗ فَبآءو بِغَضَبٍ عَليٰ غَضَبٍۚ وَ لِلكٰفِرينَ عَذابٌ مُهينٌ (90)
ولی آنها در مقابل بد بهائی، خود را فروختند که بناروا به آیاتی که خدا فرستاده بود کافر شدند و معترض بودند چرا خداوند به فضل خویش بر هر کس از بندگان خود بخواهد آیات خود را نازل میکند، لذا خشم خداوند یکی پس از دیگری آنها را فرو گرفت و برای کافران مجازاتی خوار کننده است.
وَ اِذا قيلَ لَهُم ءامِنوا بِمآ اَنزَلَ اللهُ قالوا نُؤمِنُ بِمآ اُنزِلَ عَلَينا وَ يَكفُرونَ بِما وَرآءَهۥ وَ هُوَالحَقُّ مُصَدِّقًا لِما مَعَهُمۚ قُل فَلِمَ تَقتُلونَ اَنبِيآءَ اللهِ مِن قَبلُ اِن كُنتُم مُؤمِنينَ (91)
و هنگامی که به آنها گفته شود به آنچه خداوند نازل فرموده است ایمان بیاورید، میگویند ما به چیزی ایمان میآوریم که بر خود ما نازل شده، و به غیر آن کافر میشوند، در حالی که حق است و آیاتی را که بر آنها نازل شده تصدیق میکند بگو اگر راست میگوئید و به آیاتی که بر خودتان نازل شده ایمان دارید پس چرا پیامبران خدا را پیش از این به قتل میرسانید؟
وَ لَقَد جآءَكُم موسيٰ بِالبَيِّنٰتِ ثُمَّ اتَّخَذتُمُ العِجلَ مِن بَعدِهٖ وَ اَنتُم ظٰلِمونَ (92)
(و نیز) موسی آنهمه معجزات را برای شما آورد (چرا شما) بعد از آن گوساله را انتخاب کردید و با این کار ستم نمودید؟
وَ اِذ اَخَذنا ميثاقَكُم وَ رَفَعنا فَوقَكُمُ الطّورَ خُذوا مآ ءاتَينٰكُم بِقُوَّةٍ وَ اسمَعواۚ قالوا سَمِعنا وَ عَصَينا وَ اُشرِبوا في قُلوبِهِمُ العِجلَ بِكُفرِهِمۚ قُل بِئسَما يَأمُرُكُم بِهٖٓ ايمانُكُم اِن كُنتُم مُؤمِنينَ (93)
(و نیز) از شما پیمان گرفتیم، و کوه طور را بالای سر شما برافراشتیم (و به شما گفتیم) این دستوراتی را که به شما داده ایم محکم بگیرید و درست بشنوید، شما گفتید شنیدیم و مخالفت کردیم! و دلهای آنها با محبت گوساله بر اثر کفر آبیاری شد، بگو چه فرمان بدی ایمان شما به شما میدهد اگر ایمان دارید!
قُل اِن كانَت لَكُمُ الدّارُ الأخِرَةُ عِندَ اللهِ خالِصَةً مِن دونِ النّاسِ فَتَمَنَّوُا المَوتَ اِن كُنتُم صٰدِقينَ (94)
بگو اگر (آنچنانکه مدعی هستید) سرای دیگر در نزد خدا مخصوص شما است نه سایر مردم پس آرزوی مرگ کنید اگر راست میگوئید.
وَ لَن يَتَمَنَّوهُ اَبَدًا بِما قَدَّمَت اَيديهِمؕ وَ اللهُ عَليمٌ بِالظٰلمينَ (95)
ولی آنها هرگز به خاطر اعمال بدی که پیش از خود فرستاده اند آرزوی مردن نخواهند کرد و خداوند از ستمگران آگاه است.
وَ لَتَجِدَنَّهُم اَحرَصَ النّاسِ عَليٰ حَيوٰةٍ وَ مِنَ الَّذينَ اَشرَكواۚ يَوَدُّ اَحَدُهُم لَو يُعَمَّرُ اَلفَ سَنَةٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحزِحِهٖ مِنَ العَذابِ اَن يُعَمَّرَۚ وَ اللهُ بَصيرٌ بِما يَعمَلونَ (96)
آنها را حریصترین مردم حتی حریصتر از مشرکان بر زندگی (این دنیا و اندوختن ثروت) خواهی یافت (تا آنجا) که هر یک از آنها دوست دارد هزار سال عمر کند در حالی که این عمر طولانی او را از عقاب خداوند باز نخواهد داشت و خداوند به اعمال آنها بینا است.
قُل مَن كانَ عَدُوًّا لِجِبريلَ فَاِنَّهۥ نَزَّلَهۥ عَليٰ قَلبِكَ بِـاِذنِ اللهِ مُصَدِّقًا لِما بَينَ يَدَيهِ وَ هُدًي وَ بُشريٰ لِلمُؤمِنينَ (97)
(آنها میگویند چون فرشتهای که وحی بر تو نازل میکند جبرئیل است و ما با جبرئیل دشمن هستیم به تو ایمان نمیآوریم) بگو کسی که دشمن جبرئیل باشد (در حقیقت دشمن خدا است) چرا که او به فرمان خدا قرآن را بر قلب تو نازل کرده است، قرآنی که کتب آسمانی پیشین را تصدیق میکند و هدایت و بشارت برای مؤ منان است.
مَن كانَ عَدُوًّا لِله وَ مَلٰٓئِكَتِهٖ وَ رُسُلِهٖ وَ جِبريلَ وَ ميكیــٰلَ فَاِنَّ اللهَ عَدُوٌّ لِلكٰفِرينَ (98)
کسی که دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگان او و جبرئیل و میکائیل باشد (کافر است و) خداوند دشمن کافران است.
وَ لَقَد اَنزَلنآ اِلَيكَ ءايٰتٍ بَيِّنٰتٍ ؗ وَ ما يَكفُرُ بِهآ اِلَّا الفٰسِقونَ (99)
نشانه های روشنی برای تو فرستادیم، و جز فاسقان کسی به آنها کفر نمیورزد.
اَوَ كُلَّما عٰهَدوا عَهدًا نَبَذَهۥ فَريقٌ مِنهُمۚ بَل اَكثَرُهُم لا يُؤمِنونَ (100)
و آیا هر بار آنها (یهود) پیمانی (با خدا و پیامبر) بستند جمعی آن را دور نیفکندند؟ (و با آن مخالفت نکردند ؟) و بیشتر آنها ایمان نمیآورند.
وَ لَمّا جآءَهُم رَسولٌ مِن عِندِ اللهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُم نَبَذَ فَريقٌ مِنَ الَّذينَ اوتُوا الكِتٰبَ كِتٰبَ اللهِ وَرآءَ ظُهورِهِم كَاَ نَّهُم لا يَعلَمونَ (101)
و هنگامی که فرستاده ای از سوی خدا به سراغشان آمد در حالی که با نشانه هائی که نزد آنها بود مطابقت داشت، جمعی از آنان که دارای کتاب بودند کتاب خدا را پشت سر افکندند، گوئی اصلا از آن خبر ندارند.
وَ اتَّبَعوا ما تَتلُوا الشَّيٰطينُ عَليٰ مُلكِ سُلَيمٰنَ ؗ وَ ما كَفَرَ سُلَيمٰنُ وَ لٰكِنَّ الشَّيٰطينَ كَفَروا يُعَلِّمونَ النّاسَ السِّحرَۚ وَ مآ اُنزِلَ عَلَي المَلَكَينِ بِبابِلَ هاروتَ وَ ماروتَۚ وَ ما يُعَلِّمانِ مِن اَحَدٍ حَتّيٰ يَقولآ اِنَّما نَحنُ فِتنَةٌ فَلا تَكفُر ؗ فَيَتَعَلَّمونَ مِنهُما ما يُفَرِّقونَ بِهٖ بَينَ المَرءِ وَ زَوجِهٖ ؗ وَما هُم بِضآرّينَ بِهٖ مِن اَحَدٍ اِلّا بِاِذنِ اللهِۚ وَ يَتَعَلَّمونَ ما يَضُرُّهُم وَ لا يَنفَعُهُمۚ وَ لَقَد عَلِموا لَمَنِ اشتَریــٰهُ مالَهۥ فِي الأخِرَةِ مِن خَلاقٍۚ وَلَبِئسَ ما شَرَوا بِهٖٓ اَنفُسَهُم ؗ لَو كانوا يَعلَمونَ (102)
(یهود) از آنچه شیاطین در عصر سلیمان بر مردم میخواندند پیروی میکردند، سلیمان هرگز (دست به سحر نیالود و کافر نشد، ولکن شیاطین کفر ورزید و به مردم تعلیم سحر دادند (و نیز یهود) از آنچه بر دو فرشته بابل «هاروت» و «ماروت» نازل شد پیروی کردند، (آنها طریق سحر کردن را برای آشنائی به طرز ابطال آن به مردم یاد میدادند) و به هیچ کس چیزی یاد نمیدادند مگر اینکه قبلا به او میگفتند ما وسیله آزمایش شما هستیم، کافر نشوید (و از این تعلیمات سوء استفاده نکنید) ولی آنها از آن دو فرشته مطالبی را میآموختند که بتوانند به وسیله آن میان مرد و همسرش جدائی بیفکنند (نه اینکه از آن برای ابطال سحر استفاده کنند) ولی هیچگاه بدون فرمان خدا نمیتوانند به انسانی ضرر برسانند، آنها قسمتهائی را فرا میگرفتند که برای آنان زیان داشت و نفعی نداشت، و مسلما میدانستند هر کسی خریدار این گونه متاع باشد بهرهای در آخرت نخواهد داشت و چه زشت و ناپسند بود آنچه خود را به آن میفروختند اگر علم و دانشی میداشتند!
وَ لَواَنَّهُم ءامَنوا وَ اتَّقَوا لَمَثوبَةٌ مِن عِندِ اللهِ خَيرٌ ؗ لَو كانوا يَعلَمونَ (103)
و اگر آنها ایمان میآوردند و پرهیزکاری پیشه میکردند پاداشی که نزد خداوند بود برای آنان بهتر بود، اگر آگاهی داشتند.
يٰٓاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا لاتَقولوا راعِنا وَ قولُوا انظُرنا وَ اسمَعواؕ وَ لِلكٰفِرينَ عَذابٌ اَليمٌ (104)
ای افراد با ایمان (هنگامی که از پیغمبر تقاضای مهلت برای درک آیات قرآن میکنید) نگوئید «راعنا» بلکه بگوئید «انظرنا» (زیرا کلمه اول هم به معنی ما را مهلت بده و هم بمعنی «ما را تحمیق کن» میباشد و دستاویزی برای دشمنان است) و آنچه به شما دستور داده میشود بشنوید و برای کافران (و استهزاء کنندگان) عذاب دردناکی است.
ما يَوَدُّ الَّذينَ كَفَروا مِن اَهلِ الكِتٰبِ وَ لَا المُشرِكينَ اَن يُنَزَّلَ عَلَيكُم مِن خَيرٍ مِن رَبِّكُمؕ وَ اللهُ يَختَصُّ بِرَحمَتِهٖ مَن يَشآءُ ؗ وَ اللهُ ذُوالفَضلِ العَظيمِ (105)
کافران اهل کتاب، و هم چنین مشرکان، دوست نمیدارند خیر و برکتی از ناحیه خداوند بر شما نازل گردد، در حالی که خداوند رحمت خود را به هر کس بخواهد اختصاص میدهد، و خداوند صاحب فضل بزرگی است.
ما نَنسَخ مِن ءايَةٍ اَونُنسِها نَأتِ بِخَيرٍ مِنهآ اَومِثلِهآؕ اَلَم تَعلَم اَنَّ اللهَ عَليٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (106)
هیچ حکمی را نسخ نمیکنیم، و یا نسخ آن را به تاخیر نمیاندازیم، مگر اینکه بهتر از آن، یا همانند آن را، جانشین آن میسازیم آیا نمیدانی که خداوند بر هر چیز قادر است ؟
اَلَم تَعلَم اَنَّ اللهَ لَهۥ مُلكُ السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضِۚ وَ ما لَكُم مِن دونِ اللهِ مِن وَلِيٍّ وَ لا نَصيرٍ (107)
آیا نمیدانی که حکومت آسمانها و زمین از آن خدا است ؟ (و حق دارد هر گونه تغییر و تبدیلی در احکام خود طبق مصالح بدهد) و جز خدا سرپرست و یاوری برای شما نیست (و او است که مصلحت شما را میداند و تعیین میکند).
اَم تُريدونَ اَن تَسئئَلوا رَسولَكُم كَما سُئِلَ موسيٰ مِن قَبلُؕ وَ مَن يَتَبَدَّلِ الكُفرَ بِالايمانِ فَقَد ضَلَّ سَوآءَ السَّبيلِ (108)
آیا میخواهید از پیامبر خود همان تقاضاهای (نامعقول) بکنید، که پیش از این از موسی کردند (و با این بهانه جوئیها سر از ایمان باز زنید) کسی که کفر را با ایمان مبادله کند (و آن را بجای ایمان بپذیرداز راه مستقیم (عقل و فطرت) گمراه شده است.
وَدَّ كَثيرٌ مِن اَهلِ الكِتٰبِ لَو يَرُدّونَكُم مِن بَعدِ ايمانِكُم كُفّارًا حَسَدًا مِن عِندِ اَنفُسِهِم مِن بَعدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الحَقُّ ؗ فَاعفوا وَ اصفَحوا حَتّيٰ يَأتِيَ اللهُ بِاَمرِهٖٓۚ اِنَّ اللهَ عَليٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (109)
بسیاری از اهل کتاب از روی حسد که در وجود آنها ریشه دوانده دوست میداشتند شما را بعد از اسلام و ایمان به حال کفر باز گردانند، با اینکه حق برای آنها کاملا روشن شده است، شما آنها را عفو کنید و گذشت نمائید تا خداوند فرمان خودش (فرمان جهاد) را بفرستد، خداوند بر هر چیزی توانا است.
وَ اَقيمُوا الصَّلوٰةَ وَ ءاتُوا الزَّكوٰةَۚ وَ ما تُقَدِّموا لِاَنفُسِكُم مِن خَيرٍ تَجِدوهُ عِندَ اللهِۚ اِنَّ اللهَ بِما تَعمَلونَ بَصيرٌ (110)
و نماز را بر پا دارید و زکات را ادا کنید (و با این دو وسیله روح و جسم اجتماع خود را نیرومند سازید و بدانید) هر کار خیری برای خود از پیش میفرستید، آن را نزد خدا (در سرای دیگر) خواهید یافت، خداوند به اعمال شما آگاه است.
وَ قالوا لَن يَدخُلَ الجَنَّةَ اِلّا مَن كانَ هودًا اَونَصٰريٰ ؗ تِلكَ اَمانِيُّهُمۚ قُل هاتوا بُرهانَكُم اِن كُنتُم صٰدِقينَ (111)
آنها گفتند هیچکس جز یهود یا نصاری هرگز داخل بهشت نخواهد شد، این آرزوی آنها است، بگو اگر راست میگوئید دلیل خود را (بر این موضوع) بیاورید.
بَليٰۚ مَن اَسلَمَ وَجهَهۥ لِله وَ هُوَمُحسِنٌ فَلَهۥٓ اَجرُهۥ عِندَ رَبِّهٖ وَ لا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنونَ (112)
آری کسی که در برابر خداوند تسلیم شود و نیکوکار باشد، پاداش او نزد پروردگارش ثابت است، نه ترسی بر آنها است و نه غمگین خواهند شد (بنا بر این بهشت خداوند در انحصار هیچ طایفهای نیست).
وَ قالَتِ اليَهودُ لَيسَتِ النَّصٰريٰ عَليٰ شَيءٍ وَ قالَتِ النَّصٰريٰ لَيسَتِ اليَهودُ عَليٰ شَيءٍ ࣕ وَ هُم يَتلونَ الكِتٰبَۚ كَذٰلِكَ قالَ الَّذينَ لا يَعلَمونَ مِثلَ قَولِهِمۚ فَاللهُ يَحكُمُ بَينَهُم يَومَ القِيٰمَةِ فيما كانوا فيهِ يَختَلِفونَ (113)
یهودیان گفتند: مسیحیان هیچ موقعیتی (نزد خداندارند، و مسیحیان نیز گفتند: یهودیان هیچ موقعیتی ندارند (و بر باطلند) در حالی که هر دو دسته، کتاب آسمانی را میخواندند (و باید از این گونه تعصبها بر کنار باشند) افراد نادان (دیگر همچون مشرکان) نیز سخنی همانند سخن آنها داشتند، خداوند در روز قیامت در اختلاف آنها داوری خواهد کرد.
وَ مَن اَظلَمُ مِمَّن مَنَعَ مَسٰجِدَ اللهِ اَن يُذكَرَ فيهَا اسمُهۥ وَ سَعيٰ في خَرابِهآۚ اُولئِكَ ما كانَ لَهُم اَن يَدخُلوهآ اِلّا خآئِفينَۚ لَهُم فِي الدُّنيا خِزيٌ وَ لَهُم فِي الأخِرَةِ عَذابٌ عَظيمٌ (114)
چه کسی ستمکارتر از کسانی است که از بردن نام خدا در مساجد او جلوگیری میکنند و سعی در ویرانی آنها دارند، شایسته نیست آنان جز با ترس و وحشت وارد این کانونهای عبادت شوند، بهره آنها در دنیا رسوائی و در سرای دیگر عذاب عظیم است.
وَ لِله المَشرِقُ وَ المَغرِبُ ؗ فَاَينَما تُوَلّوا فَثَمَّ وَجهُ اللهِۚ اِنَّ اللهَ واسِعٌ عَليمٌ (115)
مشرق و مغرب از آن خدا است و به هر سو رو کنید، خدا آنجا است، خداوند بینیاز و دانا است.
وَ قالُوا اتَّخَذَ اللهُ وَلَدًاؕ سُبحٰنَهۥۚ بَل لَهۥ ما فِي السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضِ ؗ كُلٌّ لَهۥ قٰنِتونَ (116)
و (یهود و نصاری و مشرکان) گفتند خداوند فرزندی برای خود انتخاب کرده است منزه است او بلکه آنچه در آسمانها و زمین است از آن او است و همه در برابر او خاضعند.
بَديعُ السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضِ ؗ وَ اِذا قَضيٰٓ اَمرًا فَاِنَّما يَقولُ لَهۥكُن فَيَكونُ (117)
هستی بخش آسمانها و زمین او است و هنگامی که فرمان وجود چیزی را صادر کند میگوید: موجود باش! و آن فورا موجود میشود.
وَ قالَ الَّذينَ لا يَعلَمونَ لَولا يُكَلِّمُنَا اللهُ اَوتَأتينآ ءايَةٌۚ كَذٰلِكَ قالَ الَّذينَ مِن قَبلِهِم مِثلَ قَولِهِم ۘ تَشابَهَت قُلوبُهُمؕ قَد بَيَّنَّا الأيٰتِ لِقَومٍ يوقِنونَ (118)
افراد ناآگاه گفتند: چرا خدا با ما سخن نمیگوید؟ و آیه و نشانهای بر خود ما نازل نمیکند؟ پیشینیان آنها نیز همین گونه سخن میگفتند دلها و افکارشان مشابه است، ولی ما (به اندازه کافی) آیات و نشانه ها را برای اهل یقین (و حقیقت جویان) روشن ساختهایم.
اِنّآ اَرسَلنٰكَ بِالحَقِّ بَشيرًا وَ نَذيرًا ؗ وَ لا تُسئئَلُ عَن اَصحٰبِ الجَحيمِ (119)
119ما تو را به حق برای بشارت و تهدید (مردم جهان) فرستادیم و تو مسئول گمراهی دوزخیان (پس از ابلاغ رسالت) نیستی.
وَ لَن تَرضيٰ عَنكَ اليَهودُ وَ لَا النَّصٰريٰ حَتّيٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمۚ قُل اِنَّ هُدَي اللهِ هُوَ الهُديٰۚ وَ لَئِنِ اتَّبَعتَ اَهوآءَهُم بَعدَ الَّذي جآءَكَ مِنَ العِلمِ ما لَكَ مِنَ اللهِ مِن وَلِيٍّ وَ لا نَصيرٍ (120)
هرگز یهود و نصاری از تو راضی نخواهند شد تا (بطور کامل تسلیم خواسته های آنها شوی و) از آئین (تحریف یافته) آنان پیروی کنی بگو هدایت تنها هدایت الهی است، و اگر از هوی و هوسهای آنها پیروی کنی، بعد از آنکه آگاه شدهای هیچ سرپرست و یاوری از ناحیه خدا برای تو نخواهد بود.
اؘلَّذينَ ءاتَينٰهُمُ الكِتٰبَ يَتلونَهۥ حَقَّ تِلاوَتِهٖٓ اُولئِكَ يُؤمِنونَ بِهٖۚ وَ مَن يَكفُر بِهٖ فَاُولئِكَ هُمُ الخٰسِرونَ (121)
کسانی که کتاب آسمانی، به آنها دادهایم (یهود و نصاری) و آن را از روی دقت میخوانند، به پیامبر اسلام ایمان میآورند و کسانی که به او کافر شوند زیانکارند.
يٰبَنيٓ اِسرآءيلَ اذكُروا نِعمَتِيَ الَّتيٓ اَنعَمتُ عَلَيكُم وَ اَنّي فَضَّلتُكُم عَلَي العـٰلَمينَ (122)
ای بنی اسرائیل! نعمتی را که به شما ارزانی داشتم بیاد بیاورید، و نیز به خاطر بیاورید که من شما را بر جهانیان برتری بخشیدم
وَ اتَّقوا يَومًا لا تَجزي نَفسٌ عَن نَفسٍ شَيئئًا وَلا يُقبَلُ مِنها عَدلٌ وَ لا تَنفَعُها شَفاعَةٌ وَ لا هُم يُنصَرونَ (123)
از روزی بترسید که هیچکس به جای دیگری جزا نمیبیند و هیچگونه عوضی از او قبول نمیگردد و شفاعت، او را سود نمیدهد و (از هیچ ناحیه) یاری نمیشوند.
وَ اِذِ ابتَليٰٓ اِبرٰهيمَ رَبُّهۥ بِكَلِمٰتٍ فَاَتَمَّهُنَّۚ قالَ اِنّي جاعِلُكَ لِلنّاسِ اِمامًاۚ قالَ وَ مِن ذُرِّيَّتي ؗ قالَ لايَنالُ عَهدِي الظٰلِمينَ (124)
(به خاطر بیاورید) هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسائل گوناگونی آزمود، و او بخوبی از عهده آزمایش بر آمد، خداوند به او فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم، ابراهیم عرض کرد: از دودمان من (نیز امامانی قرار بده) خداوند فرمود: پیمان من به ستمکاران نمیرسد (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند شایسته این مقامند).
وَ اِذ جَعَلنَا البَيتَ مَثابَةً لِلنّاسِ وَ اَمنًا ؗ وَ اتَّخِذوا مِن مَقامِ اِبرٰهيمَ مُصَلًّيۚ وَ عَهِدنآ اِليٰٓ اِبرٰهيمَ وَ اِسمٰعيلَ اَن طَهِّرا بَيتِيَ لِلطّـآئِفينَ وَ العٰكِفينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجودِ (125)
(و بخاطر بیاورید) هنگامی را که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم (و برای تجدید همین خاطره) از مقام ابراهیم نماز گاهی برای خود انتخاب کنید، و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان پاک و پاکیزه کنید.
وَ اِذ قالَ اِبرٰهيمُ رَبِّ اجعَل هٰذا بَلَدًا ءامِنًا وَ ارزُق اَهلَهۥ مِنَ الثَّمَرٰتِ مَن ءامَنَ مِنهُم بِاللهِ وَ اليَومِ الأخِرِۚ قالَ وَ مَن كَفَرَ فَاُمَتِّعُهۥ قَليلًا ثُمَّ اَضطَرُّهۥٓ اِليٰ عَذابِ النّارِ ؗ وَ بِئسَ المَصيرُ (126)
(و بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم عرض کرد: پروردگارا این سرزمین را شهر امنی قرار ده، و اهل آن را آنها که ایمان به خدا و روز بازپسین آورده اند از ثمرات (گوناگون) روزی ده (ما این دعای ابراهیم را به اجابت رساندیم و مؤ منان را از انواع برکات بهره مند ساختیم) اما به آنها که کافر شدند بهره کمی خواهیم داد، سپس آنها را به عذاب آتش میکشانیم و چه بد سر انجامی دارند.
وَ اِذ يَرفَعُ اِبرٰهيمُ القَواعِدَ مِنَ البَيتِ وَ اِسمٰعيلُ رَبَّنا تَقَبَّل مِنّآ ؗ اِنَّكَ اَنتَ السَّميعُ العَليمُ (127)
(و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه های خانه (کعبه) را بالا میبردند (و میگفتند) پروردگارا! از ما بپذیر تو شنوا و دانائی.
رَبَّنا وَ اجعَلنا مُسلِمَينِ لَكَ وَ مِن ذُرِّيَّتِنآ اُمَّةً مُسلِمَةً لَكَ ࣕ وَ اَرِنا مَناسِكَنا وَ تُب عَلَينآ ؗ اِنَّكَ اَنتَ التَّوّابُ الرَّحيمُ (128)
پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده و از دودمان ما امتی که تسلیم فرمانت باشد به وجود آور، و طرز پرستش خودت را به ما نشان ده، و توبه ما را بپذیر، که تو تواب و رحیمی.
رَبَّنا وَ ابعَث فيهِم رَسولًا مِنهُم يَتلوا عَلَيهِم ءايٰتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الكِتٰبَ وَ الحِكمَةَ وَ يُزَكّيهِم ؗ اِنَّكَ اَنتَ العَزيزُ الحَكيمُ (129)
پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان مبعوث کن، تا آیات تو را بر آنها بخواند، و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد و پاکیزه کند، زیرا تو توانا و حکیمی (و بر این کار قادری).
وَ مَن يَرغَبُ عَن مِلَّةِ اِبرٰهيمَ اِلّا مَن سَفِهَ نَفسَهۥۚ وَلَقَدِ اصطَفَينٰهُ فِي الدُّنيا ؗ وَ اِنَّهۥ فِي الأخِرَةِ لَمِنَ الصّٰلِحينَ (130)
چه کسی جز افراد سفیه و نادان از آئین ابراهیم (با آن پاکی و درخشندگی) رویگردان خواهد شد؟ ما او را در این جهان برگزیدیم و او در جهان دیگر از صالحان است.
اِذ قالَ لَهۥ رَبُّهۥٓ اَسلِم قالَ اَسلَمتُ لِرَبِّ العٰلَمينَ (131)
(بخاطر بیاورید) هنگامی را که پروردگار به او گفت اسلام بیاور (و تسلیم در برابر حق باش، او فرمان پروردگار را از جان و دل پذیرفت) گفت در برابر پروردگار جهانیان تسلیم شدم.
وَ وَصّيٰ بِهآ اِبرٰهيمُ بَنيهِ وَ يَعقوبُ يٰبَنِيَّ اِنَّ اللهَ اصطَفيٰ لَكُمُ الدّينَ فَلا تَموتُنَّ اِلّا وَ اَنتُم مُسلِمونَ (132)
ابراهیم و یعقوب فرزندان خود را (در بازپسین لحظات عمر) به این آئین وصیت کردند (و هر کدام به فرزندان خویش گفتند) فرزندان من! خداوند این آئین پاک را برای شما برگزیده است و شما جز به آئین اسلام (تسلیم در برابر فرمان خدا) نمیرید.
اَم كُنتُم شُهَدآءَ اِذ حَضَرَ يَعقوبَ المَوتُ اِذ قالَ لِبَنيهِ ما تَعبُدونَ مِن بَعدي ؗ قالوا نَعبُدُ اِلٰهَكَ وَ اِلٰهَ ءابآئِكَ اِبرٰهيمَ وَ اِسمٰعيلَ وَ اِسحٰقَ اِلٰهًا واحِدًا ࣕ وَ نَحنُ لَهۥ مُسلِمونَ (133)
آیا شما به هنگامی که مرگ یعقوب فرا رسید حاضر بودید؟ در آن هنگام که به فرزندان خود گفت پس از من چه چیز را میپرستید؟ گفتند خدای تو و خدای پدرانت، ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، خداوند یکتا و ما در برابر او تسلیم هستیم.
تِلكَ اُمَّةٌ قَد خَلَت ؗ لَها ما كَسَبَت وَ لَكُم ما كَسَبتُم ؗ وَلاتُسئئَلونَ عَمّا كانوا يَعمَلونَ (134)
آنها امتی بودند که درگذشتند، اعمال آنها مربوط به خودشان بود و اعمال شما نیز مربوط به خود شما است، و هیچگاه مسئول اعمال آنها نخواهید بود.
وَ قالوا كونوا هودًا اَونَصٰريٰ تَهتَدواۚ قُل بَل مِلَّةَ اِبرٰهيمَ حَنيفًا ؗ وَ ما كانَ مِنَ المُشرِكينَ (135)
(اهل کتاب) گفتند یهودی یا مسیحی بشوید تا هدایت یابید، بگو (این آئینهای تحریف شده هرگز نمیتواند موجب هدایت گردد) بلکه پیروی از آئین خالص ابراهیم کنید و او هرگز از مشرکان نبود.
قولوٓا ءامَنّا بِاللهِ وَ مآ اُنزِلَ اِلَينا وَ مآ اُنزِلَ اِليٰٓ اِبرٰهيمَ وَ اِسمٰعيلَ وَ اِسحٰقَ وَ يَعقوبَ وَ الاَسباطِ وَ مآ اوتِيَ موسيٰ وَ عيسيٰ وَ مآ اوتِيَ النَّبِيّونَ مِن رَبِّهِم ࣕ لا نُفَرِّقُ بَينَ اَحَدٍ مِنهُم وَ نَحنُ لَهۥ مُسلِمونَ (136)
بگوئید: ما به خدا ایمان آورده ایم، و به آنچه بر ما نازل شده، و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پیامبران اسباط بنی اسرائیل نازل گردید (و همچنین) آنچه به موسی و عیسی و پیامبران (دیگر) از طرف پروردگار داده شده است، و ما جدائی در میان آنها قائل نمیشویم، و در برابر فرمان خدا تسلیم هستیم (و تعصبات نژادی و اغراض شخصی سبب نمیشود که بعضی را بپذیریم و بعضی را رها کنیم).
فَاِن ءامَنوا بِمِثلِ مآ ءامَنتُم بِهٖ فَقَدِ اهتَدَوا ؗ وَ اِن تَوَلَّوا فَاِنَّما هُم في شِقاقٍ ؗ فَسَيَكفيكَهُمُ اللهُۚ وَ هُوَالسَّميعُ العَليمُ (137)
اگر آنها نیز به آنچه شما ایمان آورده اید، ایمان بیاورند هدایت یافته اند، و اگر سرپیچی کنند از حق جدا شده اند، و خداوند دفع شر آنها را از شما میکند و او شنونده و دانا است.
صِبغَةَ اللهِ ؗ وَ مَن اَحسَنُ مِنَ اللهِ صِبغَةً ؗ وَ نَحنُ لَهۥ عٰبِدونَ (138)
رنگ خدائی (بپذیرند، رنگ ایمان و توحید و اسلام) و چه رنگی از رنگ خدائی بهتر است ؟ و ما تنها عبادت او را میکنیم.
قُل اَتُحآجّونَنا فِي اللهِ وَ هُوَ رَبُّنا وَ رَبُّكُم وَ لَنآ اَعمالُنا وَ لَكُم اَعمالُكُم وَ نَحنُ لَهۥ مُخلِصونَ (139)
بگو آیا درباره خداوند با ما گفتگو میکنید در حالی که او پروردگار ما و شماست و اعمال ما از آن ما و اعمال شما از آن شما است و ما با اخلاص او را پرستش میکنیم (و موحد خالصیم).
اَم تَقولونَ اِنَّ اِبرٰهيمَ وَ اِسمٰعيلَ وَ اِسحٰقَ وَ يَعقوبَ وَ الاَسباطَ كانوا هودًا اَو نَصٰريٰۚ قُل ءَاَنتُم اَعلَمُ اَمِ اللهُؕ وَ مَن اَظلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهادَةً عِندَهۥ مِنَ اللهِۚ وَ مَا اللهُ بِغافِلٍ عَمّا تَعمَلونَ (140)
یا میگوئید ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط یهودی یا نصرانی بودند بگو شما بهتر میدانید یا خدا؟ (و با اینکه میدانید آنها یهودی و نصرانی نبودند چرا حقیقت را کتمان میکنید) و چه کسی ستمگرتر از آن کس است که گواهی و شهادت الهی را که نزد او است کتمان کند و خدا از اعمال شما غافل نیست.
تِلكَ اُمَّةٌ قَد خَلَت ؗ لَها ما كَسَبَت وَ لَكُم ما كَسَبتُم ؗ وَ لاتُسئئَلونَ عَمّا كانوا يَعمَلونَ (141)
(به هر حال) آنها امتی بودند که درگذشتند، آنچه کردند برای خودشان است و آنچه هم شما کرده اید برای خودتان است و مسئول اعمال آنها نیستید.
سَيَقولُ السُّفَهآءُ مِنَ النّاسِ ما وَلّیــٰهُم عَن قِبلَتِهِمُ الَّتي كانوا عَلَيهاۚ قُل لِله المَشرِقُ وَ المَغرِبُۚ يَهدي مَن يَشآءُ اِليٰ صِراطٍ مُستَقيمٍ (142)
به زودی سبک مغزان از مردم میگویند: چه چیز آنها را (مسلمانان را) از قبلهای که بر آن بودند باز گردانید؟ بگو مشرق و مغرب از آن خدا است هر کس را بخواهد به راه راست هدایت میکند.
وَ كَذٰلِكَ جَعَلنٰكُم اُمَّةً وَسَطًا لِتَكونوا شُهَدآءَ عَلَي النّاسِ وَ يَكونَ الرَّسولُ عَلَيكُم شَهيدًاؕ وَ ما جَعَلنَا القِبلَةَ الَّتي كُنتَ عَلَيهآ اِلّا لِنَعلَمَ مَن يَتَّبِعُ الرَّسولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَليٰ عَقِبَيهِ ؗ وَ اِن كانَت لَكَبيرَةً اِلّا عَلَي الَّذينَ هَدَي اللهُۚ وَ ما كانَ اللهُ لِيُضيعَ ايمانَكُمۚ اِنَّ اللهَ بِالنّاسِ لَرَءوفٌ رَحيمٌ (143)
همان گونه (که قبله شما یک قبله میانه است) شما را نیز امت میانه ای قرار دادیم (که در حد اعتدال که میان افراط و تفریط هستید) تا گواه بر مردم باشید و پیامبر هم گواه بر شما و ما آن قبلهای را که قبلا بر آن بودی تنها برای این قرار دادیم که افرادی از پیامبر پیروی میکنند از آنها که به جاهلیت باز میگردند مشخص شوند، اگر چه این جز بر کسانی که خداوند آنها را هدایت کرده دشوار بود (این را نیز بدانید که نمازهای شما در برابر قبله سابق صحیح بوده) و خدا هرگز ایمان نماز) شما را ضایع نمیگرداند، زیرا خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است.
قَد نَريٰ تَقَلُّبَ وَجهِكَ فِي السَّمآءِؗ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبلَةً تَرضیــٰهاۚ فَوَلِّ وَجهَكَ شَطرَ المَسجِدِ الحَرامِ ؗ وَ حَيثُ ما كُنتُم فَوَلّوا وُجوهَكُم شَطرَهۥۚ وَ اِنَّ الَّذينَ اوتُوا الكِتٰبَ لَيَعلَمونَ اَنَّهُ الحَقُّ مِن رَبِّهِمۚ وَ مَا اللهُ بِغافِلٍ عَمّا يَعمَلونَ (144)
نگاه های انتظار آمیز تو را به سوی آسمان (برای تعیین قبله نهائی) میبینیم، اکنون تو را به سوی قبله ای که از آن خشنود باشی باز میگردانیم، روی خود را به جانب مسجد الحرام کن، و هر جا باشید روی خود را به جانب آن بگردانید، و کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده شده بخوبی میدانند این فرمان حقی است که از ناحیه پروردگارشان صادر شده (و در کتابهای خود خوانده اند که پیغمبر اسلام به سوی دو قبله نماز میخواند) و خداوند از اعمال آنها (در مخفی داشتن آیات غافل نیست.
وَ لَئِن اَتَيتَ الَّذينَ اوتُوا الكِتٰبَ بِكُلِّءايَةٍ ما تَبِعوا قِبلَتَكَۚ وَ مآ اَنتَ بِتابِعٍ قِبلَتَهُمؗ وَ ما بَعضُهُم بِتابِعٍ قِبلَةَ بَعضٍۚ وَ لَئِنِ اتَّبَعتَ اَهوآءَهُم مِن بَعدِ ما جآءَكَ مِنَ العِلمِ اِنَّكَ اِذًا لَمِنَ الظٰلمينَ (145)
سوگند که اگر هر گونه آیه (و نشانه و دلیلی) برای (این گروه) از اهل کتاب بیاوری از قبله تو پیروی نخواهند کرد، و تو نیز هیچگاه از قبله ی آنان پیروی نخواهی نمود (آنها نباید تصور کنند که بار دیگر تغییر قبله امکانپذیر است) و هیچ یک از آنها پیروی از قبله دیگری نمیکنند، و اگر تو پس از این آگاهی متابعت هوسهای آنها کنی مسلما از ستمگران خواهی بود.
اؘلَّذينَ ءاتَينٰهُمُ الكِتٰبَ يَعرِفونَهۥ كَما يَعرِفونَ اَبنآءَهُمؗ وَ اِنَّ فَريقًا مِنهُم لَيَكتُمونَ الحَقَّ وَ هُم يَعلَمونَ (146)
کسانی که کتب آسمانی به آنان داده ایم او (پیامبر) را همچون فرزندان خود میشناسند (اگر چه) جمعی از آنان حق را آگاهانه کتمان میکنند.
اؘلحَقُّ مِن رَبِّكَ فَلا تَكونَنَّ مِنَ المُمتَرينَ (147)
این (فرمان تغییر قبله) حکم حقی از طرف پروردگار تو است، بنابراین هرگز از تردید کنندگان در آن مباش.
وَ لِكُلٍّ وِجهَةٌ هُوَ مُوَلّيهاؗ فَاستَبِقُوا الخَيرٰتِۚ اَينَ ما تَكونوا يَأتِ بِكُمُ اللهُ جَميعًاۚ اِنَّ اللهَ عَليٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (148)
هر طایفه ای قبله ای دارد که خداوند آن را تعیین کرده است (بنابراین زیاد درباره قبله گفتگو نکنید، و بجای آن) در نیکی ها و اعمال خیر بر یکدیگر سبقت جوئید، و هر جا باشید خداوند شما رابرای پاداش و کیفر در برابر اعمال نیک و بد در روز رستاخیز) حاضر میکند زیرا او بر هر کاری توانا است.
وَ مِن حَيثُ خَرَجتَ فَوَلِّ وَجهَكَ شَطرَ المَسجِدِ الحَرامِؗ وَ اِنَّهۥ لَلحَقُّ مِن رَبِّكَؕ وَ مَا اللهُ بِغافِلٍ عَمّا تَعمَلونَ (149)
از هر جا (و از هر شهر و نقطه ای) خارج شدی (به هنگام نماز) روی خود را به جانب مسجد الحرام کن، این دستور حقی است از طرف پروردگار تو و خداوند از کردار شما غافل نیست.
وَ مِن حَيثُ خَرَجتَ فَوَلِّ وَجهَكَ شَطرَ المَسجِدِ الحَرامِؗ وَ حَيثُ ما كُنتُم فَوَلّوا وُجوهَكُم شَطرَهۥ لِئَلّا يَكونَ لِلنّاسِ عَلَيكُم حُجَّةٌ اِلَّا الَّذينَ ظَلَموا مِنهُم فَلا تَخشَوهُم وَ اخشَوني ࣕ وَ لِاُ تِمَّ نِعمَتي عَلَيكُم وَ لَعَلَّكُم تَهتَدونَ (150)
و از هر جا خارج شدی روی خود را به جانب مسجد الحرام کن، و هر جا بودید روی خود را به سوی آن کنید تا مردم جز ظالمان (که دست از لجاجت بر نمیدارند) دلیلی بر ضد شما نداشته باشند (زیرا از نشانه های پیامبر که در کتب آسمانی پیشین آمده این است که او به سوی دو قبله نماز میخواند) از آنها نترسید (و تنها) از من بترسید (این تغییر قبله به خاطر آن بود که) نعمت خود را بر شما تمام کنم تا هدایت شوید.
كَمآ اَرسَلنا فيكُم رَسولًا مِنكُم يَتلوا عَلَيكُم ءايٰتِنا وَ يُزَكّيكُم وَ يُعَلِّمُكُمُ الكِتٰبَ وَ الحِكمَةَ وَ يُعَلِّمُكُم ما لَم تَكونوا تَعلَمونَ (151)
همانگونه (که با تغییر قبله نعمت خود را بر شما کامل کردیم) رسولی در میان شما از نوع خودتان فرستادیم تا آیات ما را بر شما بخواند، و شما را تزکیه کند، و کتاب و حکمت بیاموزد، و آنچه نمیدانستید به شما یاد دهد.
فَاذكُرونيٓ اَذكُركُم وَ اشكُروا لي وَ لا تَكفُرونِ (152)
پس به یاد من باشید تا به یاد شما باشم، و شکر مرا گوئید و کفران (در برابر نعمتها) نکنید.
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنُوا استَعينوا بِالصَّبرِ وَ الصَّلوٰةِۚ اِنَّ اللهَ مَعَ الصّٰبِرينَ (153)
ای افراد با ایمان از صبر (و استقامت) و نماز (در برابر حوادث سخت زندگی) کمک بگیرید (زیرا) خداوند با صابران است
وَ لا تَقولوا لِمَن يُقتَلُ في سَبيلِ اللهِ اَمواتٌۚ بَل اَحيآءٌ وَلٰكِن لا تَشعُرونَ (154)
و به آنها که در راه خدا کشته میشوند مرده مگوئید، بلکه آنها زندگانند ولی شما نمیفهمید.
وَ لَنَبلُوَنَّكُم بِشَيءٍ مِنَ الخَوفِ وَالجوعِ وَ نَقصٍ مِنَ الاَموالِ وَ الاَنفُسِ وَ الثَّمَرٰتِۚ وَ بَشِّرِ الصّٰبِرينَ (155)
قطعا همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی، و کمبود میوه ها آزمایش میکنیم و بشارت ده به استقامت کنندگان!
اؘلَّذينَ اِذآ اَصابَتهُم مُصيبَةٌ قالوٓا اِنّا لِله وَ اِنّــآ اِلَيهِ رٰجِعونَ (156)
آنها که هر گاه مصیبتی به آنها رسد میگویند: ما از آن خدا هستیم و به سوی او باز میگردیم!
اُولئِكَ عَلَيهِم صَلَوٰتٌ مِن رَبِّهِم وَ رَحمَةٌ ؗ وَ اُولئِكَ هُمُ المُهتَدونَ (157)
اینها همانها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده و آنها هستند هدایت یافتگان.
اِنَّ الصَّفا وَ المَروَةَ مِن شَعآئِـرِ اللهِۚ فَمَن حَجَّ البَيتَ اَوِ اعتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيهِ اَن يَطَّوَّفَ بِهِماؗ وَ مَن تَطَوَّعَ خَيرًا فَاِنَّ اللهَ شاكِرٌ عَليمٌ (158)
صفا و مروه از شعائر و نشانه های خدا است بنا بر این کسانی که حج خانه خدا و یا عمره انجام میدهند مانعی ندارد بر آن دو طواف کنند (و سعی صفا و مروه انجام دهند، هرگز اعمال بیرویه مشرکان که بتهائی بر این دو کوه نصب کرده بودند از موقعیت این دو مکان مقدس نمیکاهد) و کسانی که فرمان خدا را در انجام کارهای نیک اطاعت کنند خداوند در برابر عمل آنها شکرگزار و از افعال آنها آگاه است.
اِنَّ الَّذينَ يَكتُمونَ مآ اَنزَلنا مِنَ البَيِّنٰتِ وَ الهُديٰ مِن بَعدِ ما بَيَّنّٰهُ لِلنّاسِ فِي الكِتٰبِ اُولئِكَ يَلعَنُهُمُ اللهُ وَ يَلعَنُهُمُ اللّٰعِنونَ (159)
کسانی که دلائل روشن و وسیله هدایتی را که نازل کرده ایم بعد از آنکه در کتاب برای مردم بیان ساختیم کتمان میکنند خدا آنها را لعنت میکند و همه لعن کنندگان نیز آنها را لعن مینمایند
اِلَّا الَّذينَ تابوا وَ اَصلَحوا وَ بَيَّنوا فَاُولئِكَ اَتوبُ عَلَيهِم ؗ وَ اَنَا التَّوّابُ الرَّحيمُ (160)
مگر آنها که توبه و بازگشت کردند و (اعمال بد خود را با اعمال نیک) اصلاح نمودند و آنچه را کتمان کرده بودند آشکار ساختند که من توبه آنها را میپذیرم که من تواب و رحیمم.
اِنَّ الَّذينَ كَفَروا وَ ماتوا وَ هُم كُفّارٌ اُولئِكَ عَلَيهِم لَعنَةُ اللهِ وَ المَلٰٓئِكَةِ وَ النّاسِ اَجمَعينَ (161)
کسانی که کافر شدند و در حال کفر از دنیا رفتند، لعنت خداوند و فرشتگان و همه مردم بر آنها خواهد بود.
خٰلِدينَ فيهاؗ لا يُخَفَّفُ عَنهُمُ العَذابُ وَلا هُم يُنظَرونَ (162)
همیشه در آن ( لعن و دوری از رحمت پروردگار) باقی میمانند، نه در عذاب آنان تخفیف داده میشود و نه مهلتی خواهند داشت.
وَ اِلٰهُكُم اِلٰهٌ واحِدٌ ؗ لآ اِلٰهَ اِلّا هُوَالرَّحمٰنُ الرَّحيمُ (163)
خدای شما خداوند یگانه ای است که غیر از او معبودی نیست (زیرا) او است بخشنده و مهربان (و دارای رحمت عام و خاص).
اِنَّ في خَلقِ السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضِ وَ اختِلافِ الَّيلِ وَ النَّهارِ وَ الفُلكِ الَّتي تَجري فِي البَحرِ بِما يَنفَعُ النّاسَ وَ مآ اَنزَلَ اللهُ مِنَ السَّمآءِ مِن مآءٍ فَاَحيا بِهِ الاَرضَ بَعدَ مَوتِها وَ بَثَّ فيها مِن كُلِّ دآبـَّـةٍ وَ تَصريفِ الرِّيـٰحِ وَ السَّحابِ المُسَخَّرِ بَينَ السَّمآءِ وَ الاَرضِ لَأيٰتٍ لِقَومٍ يَعقِلونَ (164)
در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، و کشتیهائی که در دریا به سود مردم در حرکتند، و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن زمین را پس از مرگ زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده و (همچنین) در تغییر مسیر بادها و ابرهائی که در میان زمین و آسمان معلقند، نشانه هائی است (از ذات پاک خدا و یگانگی او) برای مردمی که عقل دارند و میاندیشند.
وَ مِنَ النّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دونِ اللهِ اَندادًا يُحِبّونَهُم كَحُبِّ اللهِ ؗ وَ الَّذينَ ءامَنوٓا اَشَدُّ حُبًّا لِلهۚ وَ لَويَـرَي الَّذينَ ظَلَموٓا اِذ يَرَونَ العَذابَ اَنَّ القُوَّةَ لِله جَميعًا وَ اَنَّ اللهَ شَديدُ العَذابِ (165)
بعضی از مردم معبودهائی غیر از خداوند، برای خود انتخاب میکنند، و آنها را همچون خدا دوست میدارند، اما آنها که ایمان دارند عشقشان به خدا (از مشرکان نسبت به معبودهاشان شدیدتر است، و آنها که ستم کردند (و معبودی غیر خدا برگزیدند) هنگامی که عذاب خدا را مشاهده کنند خواهند دانست که تمام قدرت به دست خدا است، و او دارای مجازات شدید است (نه معبودهای خیالی که از آنها میهراسند).
اِذ تَبَرَّاَ الَّذينَ اتُّبِعوا مِنَ الَّذينَ اتَّبَعوا وَ رَاَوُا العَذابَ وَ تَقَطَّعَت بِهِمُ الاَسبابُ (166)
در آن هنگام رهبران (و معبودهای انسانی و شیطانی) از پیروان خود بیزاری میجویند و کیفر خدا را مشاهده میکنند و دستشان از همه جا کوتاه میشود.
وَ قالَ الَّذينَ اتَّبَعوا لَو اَنَّ لَنا كَرَّةً فَنَتَبَرَّاَ مِنهُم كَما تَبَرَّءوا مِنّاؕ كَذٰلِكَ يُريهِمُ اللهُ اَعمالَهُم حَسَرٰتٍ عَلَيهِمؗ وَ ما هُم بِخٰرِجينَ مِنَ النّارِ (167)
و (در این موقع) پیروان میگویند کاش بار دیگر ما به دنیا برمیگشتیم تا از این پیشوایان گمراه بیزاری جوئیم آنچنان که آنها (امروز از ما بیزاری جستند (آری) این چنین خداوند اعمال آنها را بصورت حسرتزائی به آنها نشان میدهد و هرگز از آتش (دوزخ) خارج نخواهند شد.
يٰٓـاَيُّهَا النّاسُ كُلوا مِمّا فِي الاَرضِ حَلٰلًا طَيِّبًا وَ لا تَتَّبِعوا خُطُوٰتِ الشَّيطٰنِ ؗ اِنَّهۥ لَكُم عَدُوٌّ مُبينٌ (168)
ای مردم از آنچه در زمین است حلال و پاکیزه بخورید و از گامهای شیطان پیروی نکنید، چه اینکه او دشمن آشکار شما است
اِنَّما يَأمُرُكُم بِالسّوٓءِ وَ الفَحشآءِ وَ اَن تَقولوا عَلَي اللهِ ما لا تَعلَمونَ (169)
او شما را فقط به بدیها و انحرافات فرمان میدهد (و نیز دستور میدهد) آنچه را که نمیدانید به خدا نسبت دهید.
وَ اِذا قيلَ لَهُمُ اتَّبِعوا مآ اَنزَلَ اللهُ قالوا بَل نَتَّبِعُ مآ اَلفَينا عَلَيهِ ءابآءَنآۚ اَوَلَو كانَ ءابآؤُهُم لايَعقِلونَ شَيئئًا وَلا يَهتَدونَ (170)
و هنگامی که به آنها گفته شود از آنچه خدا نازل کرده است پیروی کنید، میگویند: بلکه ما از آنچه پدران خود را بر آن یافتیم پیروی مینمائیم، آیا نه این است که پدران آنها چیزی نمیفهمیدند و هدایت نیافتند؟!
وَ مَثَلُ الَّذينَ كَفَروا كَمَثَلِ الَّذي يَنعِقُ بِما لا يَسمَعُ اِلّا دُعآءً وَ نِدآءًۚ صُمٌّ بُكمٌ عُميٌ فَهُم لا يَعقِلونَ (171)
مثال (تو) در دعوت کافران مثال کسی است که (گوسفندان و حیوانات را برای نجات از چنگال خطر) صدا میزند، ولی آنها چیزی جز سر و صدا نمیشنوند (و حقیقت و مفهوم گفتار او را درک نمیکنند) این کافران (در حقیقت) کر و لال و نابینا هستند و لذا چیزی نمیفهمند!
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا كُلوا مِن طَيِّبٰتِ ما رَزَقنٰكُم وَ اشكُروا لِله اِن كُنتُم اِيّاهُ تَعبُدونَ (172)
ای افراد با ایمان از نعمتهای پاکیزه ای که به شما روزی داده ایم بخورید و شکر خدا را بجا آورید اگر او را پرستش میکنید.
اِنَّما حَرَّمَ عَلَيكُمُ المَيتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحمَ الخِنزيرِ وَ مآ اُهِلَّ بِهٖ لِغَيرِ اللهِ ؗ فَمَنِ اضطُرَّ غَيرَ باغٍ وَلا عادٍ فَلآ اِثمَ عَلَيهِ ؗ اِنَّ اللهَ غَفورٌ رَحيمٌ (173)
خداوند تنها (گوشت) مردار و خون و گوشت خوک، و آنچه نام غیر خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام کرده است (ولی) آن کس که مجبور شود (در موقع ضرورت برای حفظ جان خود از آن بخورد در صورتی که ستمگر و متجاوز نباشد گناهی بر او نیست، خداوند بخشنده و مهربان است.
اِنَّ الَّذينَ يَكتُمونَ مآ اَنزَلَ اللهُ مِنَ الكِتٰبِ وَ يَشتَرونَ بِهٖ ثَمَنًا قَليلًا اُولئِكَ ما يَأكُلونَ في بُطونِهِم اِلَّا النّارَ وَ لا يُكَـلِّمُهُمُ اللهُ يَومَ القِيٰمَةِ وَ لا يُزَكّيهِم وَ لَهُم عَذابٌ اَليمٌ (174)
کسانی که کتمان میکنند آنچه را خدا از کتاب نازل کرده و آنرا به بهای کمی میفروشند، آنها جز آتش چیزی نمیخورند (و هدایا و اموالی که از این رهگذر به دست میآورند در حقیقت آتش سوزانی است) و خداوند روز قیامت با آنها سخن نمیگوید، و آنها را پاکیزه نمیکند، و برای آنها عذاب دردناکی است.
اُولئِكَ الَّذينَ اشتَرَوُا الضَّلٰلَةَ بِالهُديٰ وَ العَذابَ بِالمَغفِرَةِۚ فَمآ اَصبَرَهُم عَلَي النّارِ (175)
اینها همانها هستند که گمراهی را با هدایت، و عذاب را با آمرزش مبادله کرده اند راستی چقدر در برابر عذاب خداوند بیاعتنا و خونسردند!
ذٰلِكَ بِاَنَّ اللهَ نَزَّلَ الكِتٰبَ بِالحَقِّۚ وَ اِنَّ الَّذينَ اختَلَفوا فِي الكِتٰبِ لَفي شِقاقٍ بَعيدٍ (176)
اینها بخاطر آن است که خداوند کتاب (آسمانی) را به حق (و تؤ ام با نشانه ها و دلائل روشن) نازل کرده، و آنها که در آن اختلاف میکنند (و با کتمان و تحریف اختلاف به وجود آورند) در شکاف (و پراکندگی) عمیقی قرار دارند.
لَيسَ البِرَّ اَن تُوَلّوا وُجوهَكُم قِبَلَ المَشرِقِ وَ المَغرِبِ وَ لٰكِنَّ البِرَّ مَن ءامَنَ بِاللهِ وَ اليَومِ الأخِرِ وَالمَلٰٓئِكَةِ وَ الكِتٰبِ وَ النَّبِيّينَ ࣕ وَ ءاتَي المالَ عَليٰ حُبِّهٖ ذَوِي القُربيٰ وَ اليَتٰميٰ وَ المَسٰكينَ وَ ابنَ السَّبيلِ وَ السّآئِلينَ وَ فِي الرِّقابِ ࣕوَ اَقامَ الصَّلوٰةَ وَ ءاتَي الزَّكوٰةَؗ وَ الموفونَ بِعَهدِهِم اِذا عاهَدواۚ وَ الصّٰبِرينَ فِي البَأسآءِ وَ الضَّرّآءِ وَ حينَ البَأسِؕ اُولئِكَ الَّذينَ صَدَقوا ؗ وَ اُولئِكَ هُمُ المُتَّقونَ (177)
نیکی (تنها) این نیست (که به هنگام نماز) صورت خود را به سوی مشرق و مغرب کنید (و تمام گفتگوی شما از مساءله قبله و تغییر قبله باشد و همه وقت خود را مصروف آن سازید) بلکه نیکی (و نیکوکار) کسانی هستند که به خدا و روز رستاخیز و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورده اند، و مال (خود) را با علاقهای که به آن دارند به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق میکنند، نماز را بر پا میدارند، و زکات را میپردازند و به عهد خود به هنگامی که عهد بستند وفا میکنند، در برابر محرومیتها و بیماریها، و در میدان جنگ استقامت به خرج میدهند، اینها کسانی هستند که راست میگویند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است و اینها هستند پرهیزگاران.
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا كُتِبَ عَلَيكُمُ القِصاصُ فِي القَتلَيۚ اؘلحُرُّ بِالحُرِّ وَ العَبدُ بِالعَبدِ وَ الاُنثيٰ بِالاُنثيٰۚ فَمَن عُفِيَ لَهۥ مِن اَخيهِ شَيءٌ فَاتِّباعٌ بِالمَعروفِ وَ اَدآءٌ اِلَيهِ بِاِحسانٍۚ ذٰلِكَ تَخفيفٌ مِن رَبِّكُم وَ رَحمَةٌۚ فَمَنِ اعتَديٰ بَعدَ ذٰلِكَ فَلَهۥ عَذابٌ اَليمٌ (178)
ای افرادی که ایمان آورده اید! حکم قصاص در مورد کشتگان بر شما نوشته شده است، آزاد در برابر آزاد، و برده در برابر برده و زن در برابر زن، پس اگر کسی از ناحیه برادر (دینی) خود مورد عفو قرار گیرد (و حکم قصاص او تبدیل به خونبها گردد) باید از راه پسندیده پیروی کند (و در طرز پرداخت دیه، حال پرداخت کننده را در نظر بگیرد) و قاتل نیز به نیکی دیه را به ولی مقتول بپردازد (و در آن مسامحه نکند این تخفیف و رحمتی است از ناحیه پروردگار شما و کسی که بعد از آن تجاوز کند عذاب دردناکی خواهد داشت.
وَ لَكُم فِي القِصاصِ حَيوٰةٌ يٰٓـاُولِي الاَلبابِ لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (179)
و برای شما در قصاص حیات و زندگی است ای صاحبان خرد، تا شما تقوی پیشه کنید.
كُتِبَ عَلَيكُم اِذا حَضَرَ اَحَدَكُمُ المَوتُ اِن تَرَكَ خَيرَاࣙ الوَصِيَّةُ لِلوالِدَينِ وَ الاَقرَبينَ بِالمَعروفِ ؗحَقًّا عَلَي المُتَّقينَ (180)
بر شما نوشته شده، هنگامی که یکی از شما را مرگ فرا رسد اگر چیز خوبی از خود بجای گذارده، وصیت برای پدر و مادر و نزدیکان بطور شایسته کند، این حقی است بر پرهیزکاران.
فَمَن بَدَّلَهۥ بَعدَ ما سَمِعَهۥ فَاِنَّمآ اِثمُهۥ عَلَي الَّذينَ يُبَدِّلونَهٓۚ اِنَّ اللهَ سَميعٌ عَليمٌ (181)
پس کسی که آنرا بعد از شنیدن تغییر دهد تنها گناه آن بر کسانی است که آن وصیت) را تغییر میدهند خداوند شنوا و دانا است.
فَمَن خافَ مِن موصٍ جَنَفًا اَو اِثمًا فَاَصلَحَ بَينَهُم فَلآ اِثمَ عَلَيهِۚ اِنَّ اللهَ غَفورٌ رَحيمٌ (182)
کسی که از انحراف وصیت کننده (و تمایل یک جانبه او به بعض ورثه) یا از گناه او به اینکه وصیت به کار خلافی کند) بترسد، و میان آنها را اصلاح دهد گناهی بر او نیست (و مشمول قانون تبدیل وصیت نمیباشد) خداوند آمرزنده و مهربان است.
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا كُتِبَ عَلَيكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَي الَّذينَ مِن قَبلِكُم لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (183)
ای افرادی که ایمان آورده اید، روزه بر شما نوشته شد همان گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شده، تا پرهیزکار شوید.
اَيّامًا مَعدودٰتٍۚ فَمَن كانَ مِنكُم مَريضًا اَو عَليٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِن اَيّامٍ اُخَرَۚ وَ عَلَي الَّذينَ يُطيقونَهۥ فِديَةٌ طَعامُ مِسكينٍۚ فَمَن تَطَوَّعَ خَيرًا فَهُوَخَيرٌ لَهۥۚ وَاَن تَصوموا خَيرٌ لَكُم اِن كُنتُم تَعلَمونَ (184)
چند روز معدودی را (باید روزه بدارید) و کسانی که از شما بیمار یا مسافر باشند روزهای دیگری را (بجای آن روزه بگیرند) و بر کسانی که قدرت انجام آن را ندارند (همچون بیماران مزمن و پیرمردان و پیره زنان) لازم است کفاره بدهند، مسکینی را اطعام کنند، و کسی که کار خیر را پذیرا شود برای او بهتر است، و روزه داشتن برای شما بهتر است اگر بدانید.
شَهرُ رَمَضانَ الَّذيٓ اُنزِلَ فيهِ القُرءانُ هُدًي لِلنّاسِ وَ بَيِّنٰتٍ مِنَ الهُديٰ وَ الفُرقانِۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهرَ فَليَصُمهُ ؗ وَ مَن كانَ مَريضًا اَو عَليٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِن اَيّامٍ اُخَرَۚ يُريدُ اللهُ بِكُمُ اليُسرَ وَ لا يُريدُ بِكُمُ العُسرَ وَ لِتُكمِلُوا العِدَّةَۚوَ لِتُكَبِّرُوا اللهَ عَليٰ ما هَدیــٰكُم وَ لَعَلَّكُم تَشكُرونَ (185)
(آن چند روز معدود) ماه رمضان است که قرآن برای راهنمائی مردم و نشانه های هدایت و فرق میان حق و باطل در آن نازل شده، پس آنکس که در ماه رمضان در حضر باشد روزه بدارد، و آنکس که بیمار یا در سفر باشد روزهای دیگری را بجای آن روزه بگیرد، خداوند راحتی شما را میخواهد نه زحمت، هدف این است که این روزها را تکمیل کنید، و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده بزرگ بشمرید و شاید شکرگذاری کنید.
وَ اِذا سَاَلَكَ عِبادي عَنّي فَاِنّي قَريبٌ اُجيبُ دَعوَةَ الدّاعِ اِذا دَعانِؗ فَليَستَجيبوا لي وَ ليُؤمِنوا بي لَعَلَّهُم يَرشُدونَ (186)
و هنگامی که بندگان من از تو درباره من سؤ ال کنند بگو) من نزدیکم! دعای دعا کننده را به هنگامی که مرا میخواند پاسخ میگویم، پس آنها باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان بیاورند تا راه یابند (و به مقصد برسند).
اُحِلَّ لَكُم لَيلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ اِليٰ نِسآئِكُم ؗ هُنَّ لِباسٌ لَكُم وَ اَنتُم لِباسٌ لَهُنَّۚ عَلِمَ اللهُ اَنَّكُم كُنتُم تَختانونَ اَنفُسَكُم فَتابَ عَلَيكُم وَ عَفا عَنكُمۚ فَالئئٰنَ باشِروهُنَّ وَ ابتَغوا ما كَتَبَ اللهُ لَكُم ؗوَ كُلوا وَ اشرَبوا حَتّيٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الخَيطُ الاَبيَضُ مِنَ الخَيطِ الاَسوَدِ مِنَ الفَجرِؗ ثُمَّ اَتِمُّوا الصِّيامَ اِلَي الَّيلِۚ وَ لا تُباشِروهُنَّ وَ اَنتُم عٰكِفونَ فِي المَسٰجِدِؕ تِلكَ حُدودُ اللهِ فَلا تَقرَبوهاؕ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللهُ ءايٰتِهٖ لِلنّاسِ لَعَلَّهُم يَتَّقونَ (187)
آمیزش جنسی با همسرانتان در شب روزه داری حلال است، آنها لباس شما هستند و شما لباس آنها. (هر دو زینت یکدیگر هستید و باعث حفظ یکدیگر) خداوند میدانست که شما به خود خیانت میکردید (و این کار را که ممنوع بود بعضا انجام میدادید) پس توبه کرد بر شما و شما را بخشید. اکنون با آنها آمیزش کنید و آنچه را خدا بر شما مقرر داشته طلب نمائید. بخورید و بیاشامید تا رشته سپید صبح از رشته سیاه (شب) برای شما آشکار گردد، سپس روزه را تا شب تکمیل کنید، و در حالی که در مساجد مشغول اعتکاف هستید با زنان آمیزش نکنید، این مرزهای الهی است، به آن نزدیک نشوید، خداوند این چنین آیات خود را برای مردم روشن میسازد، باشد که پرهیزگار گردند.
وَ لا تَأكُلوٓا اَموالَكُم بَينَكُم بِالباطِلِ وَ تُدلوا بِهآ اِلَي الحُكّامِ لِتَأكـُلوا فَريقًا مِن اَموالِ النّاسِ بِالاِثمِ وَ اَنتُم تَعلَمونَ (188)
و اموال یکدیگر را به باطل (و ناحق) در میان خود نخورید! و برای خوردن بخشی از اموال مردم به گناه، (قسمتی از) آن را (به عنوان رشوه) به قضات ندهید، در حالی که میدانید (این کار، گناه است)!
يَسئئَلونَكَ عَنِ الاَهِلَّةِ ؗ قُل هِيَ مَواقيتُ لِلنّاسِ وَ الحَجِّؕ وَ لَيسَ البِرُّ بِاَن تَأتُوا البُيوتَ مِن ظُهورِها وَلٰكِنَّ البِرَّ مَنِ اتَّقيٰۚ وَ أتُوا البُيوتَ مِن اَبوابِهاؗ وَ اتَّقُوا اللهَ لَعَلَّكُم تُفلِحونَ (189)
درباره «هلالهای ماه» از تو سؤ ال میکنند، بگو: «آنها، بیان اوقات (و تقویم طبیعی) برای (نظام زندگی) مردم و (تعیین وقت) حج است.» و (آن چنان که در جاهلیت مرسوم بود که به هنگام حج، که جامه احرام میپوشیدند، از در خانه وارد نمیشدند، و از نقب پشت خانه وارد میشدند، نکنید!) کار نیک، آن نیست که از پشت خانه ها وارد شوید، بلکه نیکی این است که پرهیزگار باشید! و از در خانه ها وارد شوید و تقوا پیشه کنید، تا رستگار گردید!
وَ قاتِلوا في سَبيلِ اللهِ الَّذينَ يُقٰتِلونَكُم وَ لا تَعتَدوٓا ؗ اِنَّ اللهَ لا يُحِبُّ المُعتَدينَ (190)
و در راه خدا، با کسانی که با شما میجنگند، نبرد کنید! و از حد تجاوز نکنید، که خدا تعدی کنندگان را دوست نمیدارد!
وَ اقتُلوهُم حَيثُ ثَقِفتُموهُم وَ اَخرِجوهُم مِن حَيثُ اَخرَجوكُمۚ وَ الفِتنَةُ اَشَدُّ مِنَ القَتلِۚ وَ لا تُقٰتِلوهُم عِندَ المَسجِدِ الحَرامِ حَتّيٰ يُقٰتِلوكُم فيهِؗ فَاِن قٰتَلوكُم فَاقتُلوهُمۚ كَذٰلِكَ جَزآءُ الكٰفِرينَ (191)
و آنها را (بتپرستانی که از هیچ گونه جنایتی ابا ندارند) هر کجا یافتید، به قتل برسانید! و از آنجا که شما را بیرون ساختند (مکه)، آنها را بیرون کنید و فتنه (و بت پرستی) از کشتار هم بدتر است! و با آنها، در نزد مسجد الحرام (در منطقه حرم)، جنگ نکنید! مگر اینکه در آن جا با شما بجنگند. پس اگر (در آن جا) با شما پیکار کردند، آنها را به قتل برسانید! چنین است جزای کافران!
فَاِنِ انتَهَوا فَاِنَّ اللهَ غَفورٌ رَحيمٌ (192)
و اگر خودداری کردند، خداوند آمرزنده و مهربان است.
وَ قٰتِلوهُم حَتّيٰ لا تَكونَ فِتنَةٌ وَ يَكونَ الدّينُ لِلهۚ فَاِنِ انتَهَوا فَلا عُدوانَ اِلّا عَلَي الظٰلِمينَ (193)
و با آنها پیکار کنید! تا فتنه (و بت پرستی، و سلب آزادی از مردم،) باقی نماند، و دین، مخصوص خدا گردد. پس اگر (از روش نادرست خود) دست برداشتند، (مزاحم آنها نشوید! زیرا) تعدی جز بر ستمکاران روا نیست.
اؘلشَّهرُ الحَرامُ بِالشَّهرِ الحَرامِ وَ الحُرُمٰتُ قِصاصٌۚ فَمَنِ اعتَديٰ عَلَيكُم فَاعتَدوا عَلَيهِ بِمِثلِ مَا اعتَديٰ عَلَيكُمۚ وَ اتَّقُوا اللهَ وَ اعلَموٓا اَنَّ اللهَ مَعَ المُتَّقينَ (194)
ماه حرام، در برابر ماه حرام! (اگر دشمنان، احترام آن را شکستند، و در آن با شما جنگیدند، شما نیز حق دارید مقابله به مثل کنید). و تمام حرامها، (قابل) قصاص است. و (به طور کلی) هر کس به شما تجاوز کرد، همانند آن بر او تعدی کنید! و از خدا به پرهیزید (و زیاده روی ننمایید)! و بدانید خدا با پرهیزکاران است!
وَ اَنفِقوا في سَبيلِ اللهِ وَ لا تُلقوا بِاَيديكُم اِلَي التَّهلُكَةِ وَ اَحسِنوٓاؗ اِنَّ اللهَ يُحِبُّ المُحسِنينَ (195)
و در راه خدا، انفاق کنید! و (با ترک انفاق)، خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید! و نیکی کنید! که خداوند، نیکوکاران را دوست میدارد.
وَ اَتِمُّوا الحَجَّ وَ العُمرَةَ لِلهۚ فَاِن اُحصِرتُم فَمَا استَيسَرَ مِنَ الهَديِۚ وَ لا تَحلِقوا رُءوسَكُم حَتّيٰ يَبلُغَ الهَديُ مَحِلَّهۥؗ فَمَن كانَ مِنكُم مَريضًا اَو بِهٖٓ اَذًي مِن رَأسِهٖ فَفِديَةٌ مِن صِيامٍ اَو صَدَقَةٍ اَو نُسُكٍۚ فَاِذآ اَمِنتُم فَمَن تَمَتَّعَ بِالعُمرَةِ اِلَي الحَجِّ فَمَا استَيسَرَ مِنَ الهَديِۚ فَمَن لَم يَجِد فَصِيامُ ثَلٰثَةِ اَيّامٍ فِي الحَجِّ وَ سَبعَةٍ اِذا رَجَعتُمؗ تِلكَ عَشَرَةٌ كامِلَةٌ ۚذٰلِكَ لِمَن لَم يَكُن اَهلُهۥ حاضِرِي المَسجِدِ الحَرامِۚ وَ اتَّقُوا اللهَ وَ اعلَموٓا اَنَّ اللهَ شَديدُ العِقابِ (196)
و حج و عمره را برای خدا به اتمام برسانید! و اگر محصور شدید، (و مانعی مانند ترس از دشمن یا بیماری، اجازه نداد که پس از احرام بستن، وارد مکه شوید،) آنچه از قربانی فراهم شود (ذبح کنید، و از احرام خارج شوید)! و سرهای خود را نتراشید تا قربانی به محلش برسد (و در قربانگاه ذبح شود) و اگر کسی از شما بیمار بود و یا ناراحتی در سر داشت، (و ناچار بود سر خود را بتراشد،) باید فدیه و کفارهای از قبیل روزه یا صدقه یا گوسفندی بدهد! و هنگامی که (از بیماری و دشمن) در امان بودید، هر کس با ختم عمره، حج را آغاز کند، آنچه از قربانی برای او میسر است (ذبح کند)! و هر که نیافت، سه روز در ایام حج، و هفت روز هنگامی که باز میگردید، روزه بدارد! این، ده روز کامل است. (البته) این برای کسی است که خانواده او، نزد مسجدالحرام نباشد اهل مکه و اطراف آن نباشد. و از خدا به پرهیزید و بدانید که او، سخت کیفر است!
اؘلحَجُّ اَشهُرٌ مَعلومٰتٌۚ فَمَن فَرَضَ فيهِنَّ الحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسوقَ وَ لا جِدالَ فيِ الحَجِّــؕ وَ ما تَفعَلوا مِن خَيرٍ يَعلَمهُ اللهُؕ وَ تَزَوَّدوا فَاِنَّ خَيرَ الزّادِ التَّقويٰؗ وَاتَّقونِ يٰٓـاُولِي الاَلبابِ (197)
حج، در ماههای معینی است! و کسانی که (با بستن احرام، و شروع به مناسک حج،) حج را بر خود فرض کرده اند، (باید بدانند که) در حج، آمیزش جنسی با زنان، و گناه و جدال نیست! و آنچه از کارهای نیک انجام دهید، خدا آن را میداند. و زاد و توشه تهیه کنید، که بهترین زاد و توشه، پرهیزکاری است! و از من به پرهیزید ای خردمندان!
لَيسَ عَلَيكُم جُناحٌ اَن تَبتَغوا فَضلًا مِن رَبِّكُمۚ فَاِذآ اَفَضتُم مِن عَرَفٰتٍ فَاذكُرُوا اللهَ عِندَ المَشعَرِ الحَرامِؗ وَ اذكُروهُ كَما هَدیــٰكُم وَ اِن كُنتُم مِن قَبلِهٖ لَمِنَ الضّآلّينَ (198)
گناهی بر شما نیست که از فضل پروردگارتان (و از منافع اقتصادی در ایام حج) طلب کنید (که یکی از منافع حج، پیریزی یک اقتصاد صحیح است). و هنگامی که از عرفات کوچ کردید، خدا را نزد مشعر الحرام یاد کنید! او را یاد کنید همان طور که شما را هدایت نمود و قطعا شما پیش از این، از گمراهان بودید.
ثُمَّ اَفيضوا مِن حَيثُ اَفاضَ النّاسُ وَ استَغفِرُوا اللهَ ؗ اِنَّ اللهَ غَفورٌ رَحيمٌ (199)
سپس از همان جا که مردم کوچ میکنند، (به سوی سرزمین منی) کوچ کنید! و از خداوند، آمرزش بطلبید، که خدا آمرزنده مهربان است!
فَاِذا قَضَيتُم مَناسِكَكُم فَاذكُرُوا اللهَ كَذِكرِكُم ءابآءَكُم اَو اَشَدَّ ذِكرًاؕ فَمِنَ النّاسِ مَن يَقولُ رَبَّنآ ءاتِنا فِي الدُّنيا وَ ما لَهۥ فِي الأخِرَةِ مِن خَلاقٍ (200)
و هنگامی که مناسک (حج) خود را انجام دادید، خدا را یاد کنید، همانند یادآوری از پدرانتان (آن گونه که رسم آن زمان بود) بلکه از آن هم بیشتر! (در این مراسم، مردم دو گروه اند) بعضی از مردم میگویند: خداوندا! به ما در دنیا (نیکی) عطا کن! ولی در آخرت، بهرهای ندارند.
وَ مِنهُم مَن يَقولُ رَبَّنآ ءاتِنا فِي الدُّنيا حَسَنَةً وَ فِي الأخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ (201)
و بعضی میگویند: پروردگارا! به ما در دنیا (نیکی) عطا کن! و در آخرت نیز (نیکی) مرحمت فرما! و ما را از عذاب آتش نگاهدار!
اُولئِكَ لَهُم نَصيبٌ مِمّا كَسَبواۚ وَاللهُ سَريعُ الحِسابِ (202)
آنها از کار (و دعای) خود، نصیب و بهره ای دارند، و خداوند، سریع الحساب است.
وَ اذكُرُوا اللهَ فيٓ اَيّامٍ مَعدودٰتٍۚ فَمَن تَعَجَّلَ في يَومَينِ فَلآ اِثمَ عَلَيهِ وَ مَن تَاَخَّرَ فَلآ اِثمَ عَلَيهِ ؗلِمَنِ اتَّقيٰۚ وَ اتَّقُوا اللهَ وَ اعلَموٓا اَنَّكُـم اِلَيهِ تُحشَرونَ (203)
و خدا را در روزهای معینی یاد کنید! (روزهای 11 و 12 و 13 ماه ذی الحجه). و هر کس شتاب کند، و (ذکر خدا را) در دو روز انجام دهد، گناهی بر او نیست، و هر که تاءخیر کند، (و سه روز انجام دهد نیز) گناهی بر او نیست، برای کسی که تقوا پیشه کند. و از خدا بپرهیزید و بدانید شما به سوی او محشور خواهید شد!
وَ مِنَ النّاسِ مَن يُعجِبُكَ قَولُهۥ فِي الحَيوٰةِ الدُّنيا وَ يُشهِدُ اللهَ عَليٰ ما في قَلبِهٖ وَ هُوَاَلَدُّ الخِصامِ (204)
و از مردم، کسانی هستند که گفتار آنان، در زندگی دنیا مایه اعجاب تو میشود، (در ظاهر، اظهار محبت شدید میکنند) و خدا را بر آنچه در دل دارند گواه میگیرند. (این در حالی است که) آنان، سرسختترین دشمنانند.
وَ اِذا تَوَلّيٰ سَعيٰ فِي الاَرضِ لِيُفسِدَ فيها وَ يُهلِكَ الحَرثَ وَ النَّسلَۚ وَ اللهُ لا يُحِبُّ الفَسادَ (205)
(نشانه آن، این است که) هنگامی که روی بر میگردانند (و از نزد تو خارج میشوند)، در راه فساد در زمین، کوشش میکنند، و زراعتها و چهارپایان را نابود میسازند، (با اینکه میدانند) خدا فساد را دوست نمیدارد.
وَ اِذا قيلَ لَهُ اتَّقِ اللهَ اَخَذَتهُ العِزَّةُ بِالاِثمِۚ فَحَسبُهۥ جَهَنَّمُ ؗ وَ لَبِئسَ المِهادُ (206)
و هنگامی که به آنها گفته شود: «از خدا بترسید!» (لجاجت آنان بیشتر میشود)، و لجاجت و تعصب، آنها را به گناه میکشاند. آتش دوزخ برای آنان کافی است، و چه بد جایگاهی است.
وَ مِنَ النّاسِ مَن يَشري نَفسَهُ ابتِغآءَ مَرضاتِ اللهِؕ وَ اللهُ رَءوفٌ بِالعِبادِ (207)
بعضی از مردم (با ایمان و فداکار، همچون علی (علیه السلام) در لیلة المبیت به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، جان خود را به خاطر خشنودی خدا میفروشند، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنُوا ادخُلوا فِي السِّلمِ كآفَّةً وَ لا تَتَّبِعوا خُطُوٰتِ الشَّيطٰنِؗ اِنَّهۥ لَكُم عَدُوٌّ مُبينٌ (208)
ای کسانی که ایمان آورده اید! همگی در صلح و آشتی در آیید! و از گامهای شیطان، پیروی نکنید، که او دشمن آشکار شماست!
فَاِن زَلَلتُم مِن بَعدِ ما جآءَتكُمُ البَيِّنٰتُ فَاعلَموٓا اَنَّ اللهَ عَزيزٌ حَكيمٌ (209)
و اگر بعد از (این همه) نشانه های روشن، که برای شما آمده است، لغزش کردید (و گمراه شدید)، بدانید (از چنگال عدالت خدا، فرار نتوانید کرد،) که خداوند، توانا و حکیم است.
هَل يَنظُرونَ اِلّآ اَن يَأتِيَهُمُ اللهُ في ظُلَلٍ مِنَ الغَمامِ وَ المَلٰٓئِكَةُؗ وَ قُضِيَ الاَمرُۚ وَ اِلَي اللهِ تُرجَعُ الاُمورُ (210)
آیا (پیروان فرمان شیطان، پس از این همه نشانه ها و برنامه های روشن) انتظار دارند که خداوند و فرشتگان، در سایه هائی از ابرها به سوی آنان بیایند (و دلایل تازهای در اختیارشان بگذارند؟! با اینکه چنین چیزی محال است!) و همه چیز انجام شده، و همه کارها به سوی خدا باز میگردد.
سَل بَنيٓ اِسرآءيلَ كَم ءاتَينٰهُم مِن ءايَةٍ بَيِّنَةٍؕ وَ مَن يُبَدِّل نِعمَةَ اللهِ مِن بَعدِ ما جآءَتهُ فَاِنَّ اللهَ شَديدُ الِعقابِ (211)
از بنی اسرائیل بپرس: «چه اندازه نشانه های روشن به آنها دادیم ؟ (ولی آنان، نعمتها و امکانات مادی و معنوی را که خداوند در اختیارشان گذاشته بود، در راه غلط به کار گرفتند). و کسی که نعمت خدا را، پس از آنکه به سراغش آمد، تبدیل کند (و در مسیر خلاف به کار گیرد، گرفتار عذاب شدید الهی خواهد شد) که خداوند شدید العقاب است.
زُيِّنَ لِلَّذينَ كَفَرُوا الحَيوٰةُ الدُّنيا وَ يَسخَرونَ مِنَ الَّذينَ ءامَنواۘ وَ الَّذينَ اتَّقَوا فَوقَهُم يَومَ القِيٰمَةِؕ وَ اللهُ يَرزُقُ مَن يَشآءُ بِغَيرِ حِسابٍ (212)
زندگی دنیا برای کافران زینت داده شده است، از این رو افراد با ایمان را (که گاهی دستشان تهی است)، مسخره میکنند، در حالی که پرهیزکاران در قیامت بالاتر از آنان هستند، (چرا که ارزشهای حقیقی در آن جا آشکار میگردد، و صورت عینی به خود میگیرد،) و خداوند، هر کس را بخواهد بدون حساب روزی میدهد.
كانَ النّاسُ اُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللهُ النَّبِيّينَ مُبَشِّرينَ وَ مُنذِرينَ وَ اَنزَلَ مَعَهُمُ الكِتٰبَ بِالحَقِّ لِيَحكُمَ بَينَ النّاسِ فيمَا اختَلَفوا فيهِۚ وَ مَا اختَلَفَ فيهِ اِلَّا الَّذينَ اوتوهُ مِن بَعدِ ما جآءَتهُمُ البَيِّنٰتُ بَغيًا بَينَهُمۚ فَهَدَي اللهُ الَّذينَ ءامَنوا لِمَا اختَلَفوا فيهِ مِنَ الحَقِّ بِـاِذنِهٖۚ وَ اللهُ يَهدي مَن يَشآءُ اِليٰ صِراطٍ مُستَقيمٍ (213)
مردم (در آغاز) یک دسته بودند، (و تضادی در میان آنها وجود نداشت. بتدریج جوامع و طبقات پدید آمد و اختلافات و تضادهایی در میان آنها پیدا شد، در این حال) خداوند، پیامبران را برانگیخت، تا مردم را بشارت و بیم دهند و کتاب آسمانی، که به سوی حق دعوت میکرد، با آنها نازل نمود، تا در میان مردم، در آنچه اختلاف داشتند، داوری کند. (افراد با ایمان، در آن اختلاف نکردند،) تنها (گروهی از) کسانی که کتاب را دریافت داشته بودند، و نشانه های روشن به آنها رسیده بود، به خاطر انحراف از حق و ستمگری، در آن اختلاف کردند. خداوند، آنهایی را که ایمان آورده بودند، به حقیقت آنچه مورد اختلاف بود، به فرمان خودش، رهبری نمود. (اما افراد بیایمان، همچنان در گمراهی و اختلاف، باقی ماندند). و خدا، هر کس را بخواهد، به راه راست هدایت میکند.
اَم حَسِبتُم اَن تَدخُلُوا الجَنَّةَ وَ لَمّا يَأتِكُم مَثَلُ الَّذينَ خَلَوا مِن قَبلِكُمؗ مَسَّتهُمُ البَأسآءُ وَ الضَّرّآءُ وَ زُلزِلوا حَتّيٰ يَقولَ الرَّسولُ وَ الَّذينَ ءامَنوا مَعَهۥ مَتيٰ نَصرُ اللهِۚ اَلآ اِنَّ نَصرَ اللهِ قَريبٌ (214)
آیا گمان کردید داخل بهشت میشوید، بیآنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان که گرفتاریها و ناراحتیها به آنها رسید، و آن چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند: پس یاری خدا کی خواهد آمد؟! (در این هنگام، تقاضای یاری از او کردند، و به آنها گفته شد:) آگاه باشید، یاری خدا نزدیک است!
يَسئئَلونَكَ ماذا يُنفِقونَؗ قُل مآ اَنفَقتُم مِن خَيرٍ فَلِلوالِدَينِ وَ الاَقرَبينَ وَ اليَتٰميٰ وَ المَسٰكينِ وَ ابنِ السَّبيلِؕ وَ ما تَفعَلوا مِن خَيرٍ فَاِنَّ اللهَ بِهٖ عَليمٌ (215)
از تو سؤ ال میکنند چه چیز انفاق کنند؟ بگو: «هر خیر و نیکی (و سرمایه سودمند مادی و معنوی) که انفاق میکنید، باید برای پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و درماندگان در راه باشد.» و هر کار خیری که انجام دهید، خداوند از آن آگاه است. (لازم نیست تظاهر کنید، او میداند).
كُتِبَ عَلَيكُمُ القِتالُ وَ هُوَكُرهٌ لَكُمۚ وَ عَسيٰٓ اَن تَكرَهوا شَيئئًا وَ هُوَخَيرٌ لَكُمؗ وَ عَسيٰٓ اَن تُحِبّوا شَيئئًا وَ هُوَشَرٌّ لَكُمۚ وَ اللهُ يَعلَمُ وَ اَنتُم لا تَعلَمونَ (216)
جهاد در راه خدا، بر شما مقرر شده، در حالی که برایتان ناخوشایند است. چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیر شما در آن است. و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شر شما در آن است. و خدا میداند، و شما نمیدانید.
يَسئئَلونَكَ عَنِ الشَّهرِ الحَرامِ قِتالٍ فيهِ ؗ قُل قِتالٌ فيهِ كَبيرٌۚ وَ صَدٌّ عَن سَبيلِ اللهِ وَ كُفرٌ بِهٖ وَ المَسجِدِ الحَرامِ وَ اِخراجُ اَهلِهٖ مِنهُ اَكبَرُ عِندَ اللهِۚ وَ الفِتنَةُ اَكبَرُ مِنَ القَتلِؕ وَلا يَزالونَ يُقاتِلونَكُم حَتّيٰ يَرُدّوكُم عَن دينِكُمـ اِنِ استَطاعواۚ وَ مَن يَرتَدِد مِنكُم عَن دينِهٖ فَيَمُت وَ هُوَكافِرٌ فَاُولئِكَ حَبِطَت اَعمالُهُم فِي الدُّنيا وَ الأخِرَةِ وَ اُولئِكَ اَصحٰبُ النّارِ هُم فيها خٰلِدونَ (217)
از تو، درباره جنگ کردن در ماه حرام، سؤ ال میکنند، بگو: جنگ در آن، (گناهی) بزرگ است، ولی جلوگیری از راه خدا (و گرایش مردم به آیین حق) و کفر ورزیدن نسبت به او و هتک احترام مسجد الحرام، و اخراج ساکنان آن، نزد خداوند مهمتر از آن است، و ایجاد فتنه، (و محیط نامساعد، که مردم را به کفر، تشویق و از ایمان باز میدارد) حتی از قتل بالاتر است. و مشرکان، پیوسته با شما میجنگند، تا اگر بتوانند شما را از آیینتان برگردانند، ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد، تمام اعمال نیک (گذشته) او، در دنیا و آخرت، بر باد میرود، و آنان اهل دوزخند، و همیشه در آن خواهند بود.
اِنَّ الَّذينَ ءامَنوا وَ الَّذينَ هاجَروا وَ جٰهَدوا في سَبيلِ اللهِ اُولئِكَ يَرجونَ رَحمَتَ اللهِۚ وَ اللهُ غَفورٌ رَحيمٌ (218)
کسانی که ایمان آورده و کسانی که هجرت کرده و در راه خدا جهاد نموده اند، آنها امید به رحمت پروردگار دارند و خداوند آمرزنده و مهربان است.
يَسئئَلونَكَ عَنِ الخَمرِ وَ المَيسِرِؗ قُل فيهِمآ اِثمٌ كَبيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنّاسِ وَ اِثمُهُمآ اَكبَرُ مِن نَفعِهِماؕ وَ يَسئئَلونَكَ ماذا يُنفِقونَ ؗ قُلِ العَفوَؕ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللهُ لَكُمُ الأيٰتِ لَعَلَّكُم تَتَفَكَّرونَ ل% (219)
درباره شراب و قمار از تو سؤ ال میکنند، بگو: در آنها گناه و زیان بزرگی است، و منافعی (از نظر مادی) برای مردم در بر دارد، (ولی) گناه آنها از نفعشان بیشتر است. و از تو میپرسند چه چیز انفاق کنند؟ بگو: از مازاد نیازمندی خود. این چنین خداوند آیات را برای شما روشن میسازد، شاید اندیشه کنید!
فِي الدُّنيا وَ الأخِرَةِؕ وَ يَسئئَلونَكَ عَنِ اليَتٰميٰؗ قُل اِصلاحٌ لَهُم خَيرٌ ؗ وَاِن تُخالِطوهُم فَاِخوانُكُـمۚ وَ اللهُ يَعلَمُ المُفسِدَ مِنَ المُصلِحِۚ وَ لَو شآءَ اللهُ لَاَعنَتَكُمۚ اِنَّ اللهَ عَزيزٌ حَكيمٌ (220)
(تا اندیشه کنید) درباره دنیا و آخرت! و از تو درباره یتیمان سؤ ال میکنند، بگو: «اصلاح کار آنان بهتر است. و اگر زندگی خود را با زندگی آنان بیامیزید، (مانعی ندارد؛) آنها برادر (دینی) شما هستند». (و همچون یک برادر با آنها رفتار کنید!) خداوند، مفسدان را از مصلحان، باز میشناسد. و اگر خدا بخواهد، شما را به زحمت میاندازد؛ (و دستور میدهد در عین سرپرستی یتیمان، زندگی و اموال آنها را بکلی از اموال خود، جدا سازید، ولی خداوند چنین نمیکند؛) زیرا او توانا و حکیم است.
وَ لا تَنكِحُوا المُشرِكٰتِ حَتّيٰ يُؤمِنَّۚ وَلَاَمَةٌ مُؤمِنَةٌ خَيرٌ مِن مُشرِكَةٍ وَ لَو اَعجَبَتكُمؕ وَ لا تُنكِحُوا المُشرِكينَ حَتّيٰ يُؤمِنواۚ وَ لَعَبدٌ مُؤمِنٌ خَيرٌ مِن مُشرِكٍ وَ لَو اَعجَبَكُمؕ اُولئِكَ يَدعونَ اِلَي النّارِؗ وَ اللهُ يَدعوٓا اِلَي الجَنَّةِ وَ المَغفِرَةِ بِـاِذنِهٖ ۚ وَ يُبَيِّنُ ءايٰتِهٖ لِلنّاسِ لَعَلَّهُم يَتَذَكَّرونَ (221)
و با زنان مشرک و بت پرست، تا ایمان نیاورده اند، ازدواج نکنید! (اگر چه جز به ازدواج با کنیزان، دسترسی نداشته باشید، زیرا) کنیز با ایمان، از زن آزاد بت پرست، بهتر است، هر چند (زیبایی، یا ثروت، یا موقعیت او) شما را به شگفتی آورد. و زنان خود را به ازدواج مردان بت پرست، تا ایمان نیاورده اند، در نیاورید! (اگر چه ناچار شوید آنها را به همسری غلامان با ایمان در آورید، زیرا) یک غلام با ایمان، از یک مرد آزاد بت پرست، بهتر است، هر چند (مال و موقعیت و زیبایی او،) شما را به شگفتی آورد. آنها دعوت به سوی آتش میکنند، و خدا دعوت به بهشت و آمرزش به فرمان خود مینماید، و آیات خویش را برای مردم روشن میسازد، شاید متذکر شوند!
وَ يَسئئَلونَكَ عَنِ المَحيضِؗ قُل هُوَاَذًي فَاعتَزِلُوا النِّسآءَ فِي المَحيضِ وَ لا تَقرَبوهُنَّ حَتّيٰ يَطهُرنَ ؗ فَاِذا تَطَهَّرنَ فَأتوهُنَّ مِن حَيثُ اَمَرَكُمُ اللهُۚ اِنَّ اللهَ يُحِبُّ التَّوّٰبينَ وَ يُحِبُّ المُتَطَهِّرينَ (222)
و از تو، درباره خون حیض سوال میکنند، بگو: چیز زیانبار و آلوده ای است، از این رو در حالت قاعدگی، از زنان کناره گیری کنید! و با آنها نزدیکی ننمایید، تا پاک شوند! و هنگامی که پاک شدند، از طریقی که خدا به شما فرمان داده، با آنها آمیزش کنید! خداوند، توبه کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست دارد.
نِسآؤُكُم حَرثٌ لَكُم فَأتوا حَرثَكُم اَنّيٰ شِئتُمۚ وَ قَدِّموا لِاَنفُسِكُم ؗ وَ اتَّقُوا اللهَ وَ اعلَموٓا اَنَّكُم مُلٰقوهُؕ وَ بَشِّرِ المُؤمِنينَ (223)
زنان شما، محل بذرافشانی شما هستند، پس هر زمان که بخواهید، میتوانید با آنها آمیزش کنید. و (سعی نمائید از این فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح) اثر نیکی برای خود، از پیش بفرستید! و از خدا بپرهیزید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد و به مومنان، بشارت ده!
وَ لا تَجعَلُوا اللهَ عُرضَةً لِاَيمٰنِكُم اَن تَبَرّوا وَ تَتَّقوا وَ تُصلِحوا بَينَ النّاسِؕ وَ اللهُ سَميعٌ عَليمٌ (224)
خدا را در معرض سوگندهای خود قرار ندهید! و برای اینکه نیکی کنید، و تقوا پیشه سازید، و در میان مردم اصلاح کنید (سوگند یاد ننمایید)! و خداوند شنوا و داناست.
لا يُؤاخِذُكُمُ اللهُ بِاللَّغوِ فيٓ اَيمٰنِكُم وَ لٰكِن يُؤاخِذُكُم بِما كَسَبَت قُلوبُكُمؕ وَ اللهُ غَفورٌ حَليمٌ (225)
خداوند شما را به خاطر سوگندهایی که بدون توجه یاد میکنید، مؤ اخذه نخواهد کرد، اما به آنچه دلهای شما کسب کرده، (و سوگندهایی که از روی اراده و اختیار، یاد میکنید،) مؤ اخذه میکند. و خداوند، آمرزنده و بردبار است.
لِلَّذينَ يُؤلونَ مِن نِسآئِهِم تَرَبُّصُ اَربَعَةِ اَشهُرٍؗ فَاِن فآءو فَاِنَّ اللهَ غَفورٌ رَحيمٌ (226)
کسانی که زنان خود را ایلاء مینمایند (سوگند یاد میکنند که با آنها، آمیزش جنسی ننمایند) حق دارند چهار ماه انتظار بکشند. (و در ضمن این چهار ماه، وضع خود را با همسر خویش، از نظر ادامه زندگی یا طلاق، روشن سازند). اگر (در این فرصت،) بازگشت کنند، (چیزی بر آنها نیست، زیرا) خداوند، آمرزنده و مهربان است.
وَ اِن عَزَمُوا الطَّلاقَ فَاِنَّ اللهَ سَميعٌ عَليمٌ (227)
و اگر تصمیم به جدایی گرفتند، (آن هم با شرایطش مانعی ندارد،) خداوند شنوا و داناست.
وَ المُطَلَّقٰتُ يَتَرَبَّصنَ بِاَنفُسِهِنَّ ثَلٰثَةَ قُروٓءٍۚ وَ لا يَحِلُّ لَهُنَّ اَن يَكتُمنَ ما خَلَقَ اللهُ فيٓ اَرحامِهِنَّ اِن كُنَّ يُؤمِنَّ بِاللهِ وَ اليَومِ الأخِرِۚ وَ بُعولَتُهُنَّ اَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ في ذٰلِكَ اِن اَرادوٓا اِصلاحًاۚ وَ لَهُنَّ مِثلُ الَّذي عَلَيهِنَّ بِالمَعروفِۚ وَ لِلرِّجالِ عَلَيهِنَّ دَرَجَةٌ ۚ وَاللهُ عَزيزٌ حَكيمٌ (228)
زنان مطلقه، باید به مدت سه مرتبه عادت ماهانه دیدن (و پاک شدن) انتظار بکشند! ( عده نگهدارند) و اگر به خدا و روز رستاخیز، ایمان دارند برای آنها حلال نیست که آنچه را خدا در رحمهایشان آفریده، کتمان کنند. و همسرانشان، برای باز گرداندن آنها (و از سر گرفتن زندگی زناشویی) در این مدت، (از دیگران) سزاوارترند، در صورتی که (به راستی) خواهان اصلاح باشند. و برای زنان، همانند وظایفی که بر دوش آنهاست، حقوق شایسته ای قرار داده شده، و مردان بر آنان برتری دارند، و خداوند توانا و حکیم است.
اؘلطَّلاقُ مَرَّتانِؗ فَاِمساكٌ بِمَعروفٍ اَو تَسريحٌ بِـاِحسانٍۚ وَ لا يَحِلُّ لَكُم اَن تَأخُذوا مِمّآ ءاتَيتُموهُنَّ شَيئئًا اِلّآ اَن يَخافآ اَلّا يُقيما حُدودَ اللهِؗ فَاِن خِفتُم اَلّا يُقيما حُدودَ اللهِ فَلا جُناحَ عَلَيهِما فيمَا افتَدَت بِهٖ ؕ تِلكَ حُدودُ اللهِ فَلا تَعتَدوهاۚ وَ مَن يَتَعَدَّ حُدودَ اللهِ فَاُولئِكَ هُمُ الظٰلمونَ (229)
طلاق، (طلاقی که رجوع و بازگشت دارد،) دو مرتبه است، (و در هر مرتبه،) باید به طور شایسته همسر خود را نگاهداری کند (و آشتی نماید)، یا با نیکی او را رها سازد (و از او جدا شود). و برای شما حلال نیست که چیزی از آنچه به آنها داده اید، پس بگیرید، مگر اینکه دو همسر، بترسند که حدود الهی را بر پا ندارند. اگر بترسید که حدود الهی را رعایت نکنند، مانعی برای آنها نیست که زن، فدیه و عوضی بپردازد (و طلاق بگیرد). اینها حدود و مرزهای الهی است، از آن، تجاوز نکنید! و هر کس از آن تجاوز کند، ستمگر است.
فَاِن طَلَّقَها فَلا تَحِلُّ لَهۥ مِن بَعدُ حَتّيٰ تَنكِحَ زَوجًا غَيرَهۥۚ فَاِن طَلَّقَها فَلا جُناحَ عَلَيهِمآ اَن يَتَراجَعآ اِن ظَنّآ اَن يُقيما حُدودَ اللهِؕ وَ تِلكَ حُدودُ اللهِ يُبَيِّنُها لِقَومٍ يَعلَمونَ (230)
اگر (بعد از دو طلاق و رجوع، بار دیگر) او را طلاق داد، از آن به بعد، زن بر او حلال نخواهد بود، مگر اینکه همسر دیگری انتخاب کند (و با او آمیزش جنسی نماید. در این صورت،) اگر (همسر دوم) او را طلاق گفت، گناهی ندارد که بازگشت کنند، (و با همسر اول، دوباره ازدواج نماید،) در صورتی که امید داشته باشند که حدود الهی را محترم میشمرند. اینها حدود الهی است که (خدا) آن را برای گروهی که آگاهند، بیان مینماید.
وَ اِذا طَلَّقتُمُ النِّسآءَ فَبَلَغنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمسِكوهُنَّ بِمَعروفٍ اَو سَرِّحوهُنَّ بِمَعروفٍؗ وَلا تُمسِكوهُنَّ ضِرارًا لِتَعتَدواۚ وَ مَن يَفعَل ذٰلِكَ فَقَد ظَلَمَ نَفسَهۥۚ وَلا تَتَّخِذوٓا ءايٰتِ اللهِ هُزُوًاۚ وَ اذكُروا نِعمَتَ اللهِ عَلَيكُم وَ مآ اَنزَلَ عَلَيكُم مِنَ الكِتٰبِ وَ الحِكمَةِ يَعِظُكُم بِهٖ ۚ وَ اتَّقُوا اللهَ وَ اعلَموٓا اَنَّ اللهَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ (231)
و هنگامی که زنان را طلاق دادید، و به آخرین روزهای عده رسیدند، یا به طرز صحیحی آنها را نگاه دارید (و آشتی کنید)، و یا به طرز پسندیده ای آنها را رها سازید! و هیچ گاه به خاطر زیان رساندن و تعدی کردن، آنها را نگاه ندارید! و کسی که چنین کند، به خویشتن ستم کرده است. (و با این اعمال، و سوء استفاده از قوانین الهی،) آیات خدا را به استهزا نگیرید! و به یاد بیاورید نعمت خدا را بر خود، و کتاب آسمانی و علم و دانشی که بر شما نازل کرده، و شما را با آن، پند میدهد! و از خدا بپرهیزید و بدانید خداوند از هر چیزی آگاه است (و از نیات کسانی که از قوانین او، سوء استفاده میکنند، با خبر است)!
وَ اِذا طَلَّقتُمُ النِّسآءَ فَبَلَغنَ اَجَلَهُنَّ فَلا تَعضُلوهُنَّ اَن يَنكِحنَ اَزواجَهُنَّ اِذا تَراضَوا بَينَهُم بِالمَعروفِۚ ذٰلِكَ يوعَظُ بِهٖ مَن كانَ مِنكُم يُؤمِنُ بِاللهِ وَ اليَومِ الأخِرِۚ ذٰلِكُم اَزكيٰ لَكُم وَ اَطهَرُۚ وَ اللهُ يَعلَمُ وَ اَنتُم لا تَعلَمونَ (232)
و هنگامی که زنان را طلاق دادید و عده خود را به پایان رسانیدند، مانع آنها نشوید که با همسران (سابق) خویش، ازدواج کنند! اگر در میان آنان، به طرز پسندیده ای تراضی برقرار گردد. این دستوری است که تنها افرادی از شما، که ایمان به خدا و روز قیامت دارند، از آن، پند میگیرند (و به آن، عمل میکنند). این (دستور)، برای رشد (خانواده های) شما موثرتر، و برای شستن آلودگیها مفیدتر است، و خدا میداند و شما نمیدانید.
وَ الوٰلِدٰتُ يُرضِعنَ اَولادَهُنَّ حَولَينِ كامِلَينِؗ لِمَن اَرادَ اَن يُتـِمَّ الرَّضاعَةَۚوَعَلَي المَولودِ لَهۥ رِزقُهُنَّ وَ كِسوَتُهُنَّ بِالمَعروفِۚ لا تُكَلَّفُ نَفسٌ اِلّا وُسعَهاۚلا تُضآرَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها وَ لا مَولودٌ لَهۥ بِوَلَدِهٖۚ وَعَلَي الوارِثِ مِثلُ ذٰلِكَؕ فَاِن اَرادا فِصالًا عَن تَراضٍ مِنهُما وَ تَشاوُرٍ فَلا جُناحَ عَلَيهِماؕ وَ اِن اَرَدتُم اَن تَستَرضِعوٓا اَولادَكُم فَلا جُناحَ عَلَيكُم اِذا سَلَّمتُم مآ ءاتَيتُم بِالمَعروفِؕ وَ اتَّقُوا اللهَ وَ اعلَموٓا اَنَّ اللهَ بِما تَعمَلونَ بَصيرٌ (233)
مادران، فرزندان را دو سال تمام، شیر میدهند. (این) برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را تکمیل کند. و بر آن کس که فرزند برای او متولد شده (پدر)، لازم است خوراک و پوشاک مادر را به طور شایسته (در مدت شیر دادن بپردازد، حتی اگر طلاق گرفته باشد). هیچ کس موظف به بیش از مقدار توانایی خود نیست! نه مادر (به خاطر اختلاف با پدر) حق ضرر زدن به کودک را دارد، و نه پدر. و بر وارث او نیز لازم است این کار را انجام دهد (هزینه مادر را در دوران شیرخوارگی تامین نماید). و اگر آن دو، با رضایت یکدیگر و مشورت، بخواهند کودک را (زودتر) از شیر باز گیرند، گناهی بر آنها نیست. و اگر (با عدم توانایی، یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه ای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست، به شرط اینکه حق گذشته مادر را به طور شایسته بپردازید. و از (مخالفت فرمان) خدا به پرهیزید و بدانید خدا، به آنچه انجام میدهید، بیناست!
وَ الَّذينَ يُتَوَفَّونَ مِنكُم وَ يَذَرونَ اَزواجًا يَتَرَبَّصنَ بِاَنفُسِهِنَّ اَربَعَةَ اَشهُرٍ وَ عَشرًا ؗ فَاِذا بَلَغنَ اَجَلَهُنَّ فَلا جُناحَ عَلَيكُم فيما فَعَلنَ فيٓ اَنفُسِهِنَّ بِالمَعروفِؕ وَ اللهُ بِما تَعمَلونَ خَبيرٌ (234)
و کسانی که از شما میمیرند و همسرانی باقی میگذارند، باید چهار ماه و ده روز، انتظار بکشند (و عده نگه دارند)! و هنگامی که به آخر مدتشان رسیدند، گناهی بر شما نیست که هر چه میخواهند، درباره خودشان به طور شایسته انجام دهند (و با مرد دلخواه خود، ازدواج کنند). و خدا به آنچه عمل میکنید، آگاه است.
وَلا جُناحَ عَلَيكُم فيما عَرَّضتُم بِهٖ مِن خِطبَةِ النِّسآءِ اَو اَكنَنتُم فيٓ اَنفُسِكُمۚ عَلِمَ اللهُ اَنَّكُـم سَتَذكُرونَهُنَّ وَلٰكِن لا تُواعِدوهُنَّ سِرًّا اِلّآ اَن تَقولوا قَولًا مَعروفًاۚ وَلاتَعزِموا عُقدَةَ النِّكاحِ حَتّيٰ يَبلُغَ الكِتٰبُ اَجَلَهۥۚ وَ اعلَموٓا اَنَّ اللهَ يَعلَمُ ما فيٓ اَنفُسِكُم فَاحذَروهُۚ وَ اعلَموٓا اَنَّ اللهَ غَفورٌ حَليمٌ (235)
و گناهی بر شما نیست که به طور کنایه، (از زنانی که همسرانشان مردهاند) خواستگاری کنید، و یا در دل تصمیم بر این کار بگیرید (بدون اینکه آن را اظهار کنید). خداوند میدانست شما به یاد آنها خواهید افتاد، (و با خواسته طبیعی شما به شکل معقول، مخالف نیست،) ولی پنهانی با آنها قرار زناشویی نگذارید، مگر اینکه به طرز پسندیدهای (به طور کنایه) اظهار کنید! (ولی در هر حال،) اقدام به ازدواج ننمایید، تا عده آنها سر آید! و بدانید خداوند آنچه را در دل دارید، میداند! از مخالفت او به پرهیزید و بدانید خداوند، آمرزنده و بردبار است (و در مجازات بندگان، عجله نمیکند)!
لا جُناحَ عَلَيكُم اِن طَلَّقتُمُ النِّسآءَ مالَم تَمَسّوهُنَّ اَو تَفرِضوا لَهُنَّ فَريضَةً ؗ وَ مَتِّعوهُنَّ عَلَي الموسِعِ قَدَرُهۥ وَ عَلَي المُقتِرِ قَدَرُهۥ مَتاعًا بِالمَعروفِؗ حَقًّا عَلَي المُحسِنينَ (236)
اگر زنان را قبل از آمیزش جنسی یا تعیین مهر، (به عللی) طلاق دهید، گناهی بر شما نیست. (و در این موقع،) آنها را (با هدیه ای مناسب،) بهرهمند سازید! آن کس که توانایی دارد، به اندازه تواناییاش، و آن کس که تنگدست است، به اندازه خودش، هدیه ای شایسته (که مناسب حال دهنده و گیرنده باشد) بدهد! و این بر نیکوکاران، الزامی است.
وَ اِن طَلَّقتُموهُنَّ مِن قَبلِ اَن تَمَسّوهُنَّ وَ قَد فَرَضتُم لَهُنَّ فَريضَةً فَنِصفُ ما فَرَضتُم اِلّآ اَن يَعفونَ اَو يَعفُوَا الَّذي بِيَدِهٖ عُقدَةُ النِّكاحِۚ وَ اَن تَعفوٓا اَقرَبُ لِلتَّقويٰۚ وَ لا تَنسَوُا الفَضلَ بَينَكُمۚ اِنَّ اللهَ بِما تَعمَلونَ بَصيرٌ (237)
و اگر زنان را، پیش از آنکه با آنها تماس بگیرید و (آمیزش جنسی کنید) طلاق دهید، در حالی که مهری برای آنها تعیین کردهاید، (لازم است) نصف آنچه را تعیین کردهاید (به آنها بدهید) مگر اینکه آنها (حق خود را) ببخشند، یا (در صورتی که صغیر و سفیه باشند، ولی آنها، یعنی) آن کس که گره ازدواج به دست اوست، آن را ببخشد. و گذشت کردن شما (و بخشیدن تمام مهر به آنها) بپرهیزکاری نزدیکتر است. و گذشت و نیکوکاری را در میان خود فراموش نکنید، که خداوند به آنچه انجام میدهید، بیناست!
حافِظوا عَلَي الصَّلَوٰتِ وَ الصَّلوٰةِ الوُسطيٰ وَ قوموا لِله قٰنِتينَ (238)
در انجام همه نمازها، (به خصوص) نماز وسطی ( نماز ظهر) کوشا باشید! و از روی خضوع و اطاعت، برای خدا بپاخیزید.
فَاِن خِفتُم فَرِجالًا اَو رُكبانًاؗ فَاِذآ اَمِنتُم فَاذكُرُوا اللهَ كَما عَلَّمَكُم ما لَم تَكونوا تَعلَمونَ (239)
و اگر (به خاطر جنگ، یا خطر دیگری) بترسید، (نماز را) در حال پیاده یا سواره انجام دهید! اما هنگامی که امنیت خود را باز یافتید، خدا را یاد کنید! ( نماز را به صورت معمولی بخوانید!) همانگونه که خداوند، چیزهایی را که نمیدانستید، به شما تعلیم داد.
وَ الَّذينَ يُتَوَفَّونَ مِنكُم وَ يَذَرونَ اَزواجًا وَصِيَّةً لِاَزواجِهِم مَتاعًا اِلَي الحَولِ غَيرَ اِخراجٍۚ فَاِن خَرَجنَ فَلا جُناحَ عَلَيكُم فيما فَعَلنَ فيٓ اَنفُسِهِنَّ مِن مَعروفٍؕ وَ اللهُ عَزيزٌ حَكيمٌ (240)
و کسانی که از شما در آستانه مرگ قرار میگیرند و همسرانی از خود به جا میگذارند. باید برای همسران خود وصیت کنند که تا یک سال، آنها را (با پرداختن هزینه زندگی) بهرهمند سازند، به شرط اینکه آنها (از خانه شوهر) بیرون نروند (و اقدام به ازدواج مجدد نکنند). و اگر بیرون روند، (حقی در هزینه ندارند، ولی) گناهی بر شما نیست نسبت به آنچه درباره خود، به طور شایسته انجام میدهند. و خداوند، توانا و حکیم است.
وَ لِلمُطَلَّقٰتِ مَتاعٌ بِالمَعروفِ ؗ حَقًّا عَلَي المُتَّقينَ (241)
و برای زنان مطلقه، هدیه مناسبی لازم است (که از طرف شوهر، پرداخت گردد) این، حقی است بر مردان پرهیزکار.
كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللهُ لَكُم ءايٰتِهٖ لَعَلَّكُم تَعقِلونَ (242)
این چنین، خداوند آیات خود را برای شما شرح میدهد، شاید اندیشه کنید!
اَلَم تَرَ اِلَي الَّذينَ خَرَجوا مِن دِيارِهِم وَهُم اُلوفٌ حَذَرَ المَوتِ ࣕ فَقالَ لَهُمُ اللهُ موتوا ثُمَّ اَحياهُمۚ اِنَّ اللهَ لَذو فَضلٍ عَلَي النّاسِ وَ لٰكِنَّ اَكثَرَ النّاسِ لا يَشكُرونَ (243)
آیا ندیدی جمعیتی را که از ترس مرگ، از خانه های خود فرار کردند؟ و آنان، هزارها نفر بودند (که به بهانه بیماری طاعون، از شرکت در میدان جهاد خودداری نمودند). خداوند به آنها گفت: بمیرید! (و به همان بیماری، که آن را بهانه قرار داده بودند، مردند). سپس خدا آنها را زنده کرد، (و ماجرای زندگی آنها را درس عبرتی برای آیندگان قرار داد). خداوند نسبت به بندگان خود احسان میکند، ولی بیشتر مردم، شکر (او را) بجا نمیآورند.
وَ قاتِلوا في سَبيلِ اللهِ وَ اعلَموٓا اَنَّ اللهَ سَميعٌ عَليمٌ (244)
و در راه خدا، پیکار کنید! و بدانید خداوند، شنوا و داناست.
مَن ذَا الَّذي يُقرِضُ اللهَ قَرضًا حَسَنًا فَيُضٰعِفَهۥ لَهٓ اَضعافًا كَثيرَةًۚ وَ اللهُ يَقبِضُ وَ يَبصسُطُ وَ اِلَيهِ تُرجَعونَ (245)
کیست که به خدا قرض الحسنهای دهد، (و از اموالی که خدا به او بخشیده، انفاق کند،) تا آن را برای او، چندین برابر کند؟ و خداوند است که (روزی بندگان را) محدود یا گسترده میسازد، (و انفاق، هرگز باعث کمبود روزی آنها نمیشود). و به سوی او باز میگردید (و پاداش خود را خواهید گرفت).
اَلَم تَرَ اِلَي المَلَاِ مِن بَنيٓ اِسرآءيلَ مِن بَعدِ موسيٰٓ اِذ قالوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابعَث لَنا مَلِكًا نُقاتِل في سَبيلِ اللهِ ؗ قالَ هَل عَسَيتُم اِن كُتِبَ عَلَيكُمُ القِتالُ اَلّا تُقاتِلوا ؗ قالوا وَ ما لَنآ اَلّا نُقاتِلَ في سَبيلِ اللهِ وَ قَد اُخرِجنا مِن دِيارِنا وَ اَبنآئِنا ؗ فَلَمّا كُتِبَ عَلَيهِمُ القِتالُ تَوَلَّوا اِلّا قَليلًا مِنهُمؕ وَ اللهُ عَليمٌ بِالظٰلمينَ (246)
آیا مشاهده نکردی جمعی از بنی اسرائیل را بعد از موسی، که به پیامبر خود گفتند: زمامدار (و فرماندهی) برای ما انتخاب کن! تا (زیر فرمان او) در راه خدا پیکار کنیم. پیامبر آنها گفت: شاید اگر دستور پیکار به شما داده شود، (سرپیچی کنید، و) در راه خدا، جهاد و پیکار نکنید! گفتند: چگونه ممکن است در راه خدا پیکار نکنیم، در حالی که از خانه ها و فرزندانمان رانده شده ایم، (و شهرهای ما به وسیله دشمن اشغال، و فرزندان ما اسیر شدهاند)؟! اما هنگامی که دستور پیکار به آنها داده شد، جز عده کمی از آنان، همه سرپیچی کردند. و خداوند از ستمکاران، آگاه است.
وَ قالَ لَهُم نَبِيُّهُم اِنَّ اللهَ قَد بَعَثَ لَكُم طالوتَ مَلِكًاۚ قالوٓا اَنّيٰ يَكونُ لَهُ المُلكُ عَلَينا وَ نَحنُ اَحَقُّ بِالمُلكِ مِنهُ وَ لَم يُؤتَ سَعَةً مِنَ المالِۚ قالَ اِنَّ اللهَ اصطَفیــٰهُ عَلَيكُم وَ زادَهۥ بَسطَةً فِي العِلمِ وَ الجِسمِ ؗ وَ اللهُ يُؤتي مُلكَهۥ مَن يَشآءُۚ وَ اللهُ واسِعٌ عَليمٌ (247)
و پیامبرشان به آنها گفت: خداوند (طالوت) را برای زمامداری شما مبعوث (و انتخاب) کرده است، گفتند: چگونه او بر ما حکومت کند، با اینکه ما از او شایسته تریم، و او ثروت زیادی ندارد؟! گفت: خدا او را بر شما برگزیده، و او را در علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است. خداوند، ملکش را به هر کس بخواهد، میبخشد، و احسان خداوند، وسیع است، و (از لیاقت افراد برای منصبها) آگاه است.
وَ قالَ لَهُم نَبِيُّهُم اِنَّ ءايَةَ مُلكِهٖٓ اَن يَأتِيَكُمُ التّابوتُ فيهِ سَكينَةٌ مِن رَبِّكُم وَ بَقِيَّةٌ مِمّا تَرَكَ ءالُ موسيٰ وَ ءالُ هٰرونَ تَحمِلُهُ المَلٰٓئِكَةُۚ اِنَّ في ذٰلِكَ لَأيَةً لَكُم اِن كُنتُم مُؤمِنينَ (248)
و پیامبرشان به آنها گفت: نشانه حکومت او، این است که (صندوق عهد) به سوی شما خواهد آمد. (همان صندوقی که) در آن، آرامشی از پروردگار شما، و یادگارهای خاندان موسی و هارون قرار دارد، در حالی که فرشتگان، آن را حمل میکنند. در این موضوع، نشانه ای (روشن) برای شماست، اگر ایمان داشته باشید.
فَلَمّا فَصَلَ طالوتُ بِالجُنودِ قالَ اِنَّ اللهَ مُبتَليكُم بِنَهَرٍؗ فَمَن شَرِبَ مِنهُ فَلَيسَ مِنّي وَ مَن لَم يَطعَمهُ فَاِنَّهۥ مِنّيٓ اِلّا مَنِ اغتَرَفَ غُرفَةً بِيَدِهٖۚ فَشَرِبوا مِنهُ اِلّا قَليلًا مِنهُمۚفَلَمّا جاوَزَهۥ هُوَوَالَّذينَ ءامَنوا مَعَهۥ قالوا لاطاقَةَ لَنَا اليَومَ بِجالوتَ وَ جُنودِهٖۚ قالَ الَّذينَ يَظُنّونَ اَنَّهُم مُلٰقُوا اللهِ كَم مِن فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَت فِئَةً كَثيرَةً بِـاِذنِ اللهِۚ وَ اللهُ مَعَ الصّٰبِرينَ (249)
و هنگامی که طالوت (به فرماندهی لشکر بنی اسرائیل منصوب شد، و) سپاهیان را با خود بیرون برد، به آنها گفت: خداوند، شما را به وسیله یک نهر آب، آزمایش میکند، آنها (که به هنگام تشنگی،) از آن بنوشند، از من نیستند، و آنها که جز یک پیمانه با دست خود، بیشتر از آن نخورند، از من هستند! جز عده کمی، همگی از آن آب نوشیدند. سپس هنگامی که او، و افرادی که با او ایمان آورده بودند، (و از بوته آزمایش، سالم به در آمدند،) از آن نهر گذشتند، (از کمی نفرات خود، ناراحت شدند، و عده ای) گفتند: امروز، ما توانایی مقابله با جالوت و سپاهیان او را نداریم. اما آنها که میدانستند خدا را ملاقات خواهند کرد (و به روز رستاخیز، ایمان داشتند) گفتند، چه بسیار گروههای کوچکی که به فرمان خدا، بر گروههای عظیمی پیروز شدند! و خداوند، با صابران (و استقامت کنندگان) است.
وَ لَمّا بَرَزوا لِجالوتَ وَ جُنودِهٖ قالوا رَبَّنآ اَفرِغ عَلَينا صَبرًا وَ ثَبِّت اَقدامَنا وَ انصُرنا عَلَي القَومِ الكٰفِرينَ (250)
و هنگامی که در برابر جالوت و سپاهیان او قرار گرفتند گفتند: پروردگارا! پیمانه شکیبایی و استقامت را بر ما بریز! و قدمهای ما را ثابت بدار! و ما را بر جمعیت کافران، پیروز بگردان!
فَهَزَموهُم بِـاِذنِ اللهِ وَ قَتَلَ داوۥدُ جالوتَ وَ ءاتیــٰهُ اللهُ المُلكَ وَ الحِكمَةَ وَ عَلَّمَهۥ مِمّا يَشآءُؕ وَ لَو لا دَفعُ اللهِ النّاسَ بَعضَهُم بِبَعضٍ لَفَسَدَتِ الاَرضُ وَ لٰكِنَّ اللهَ ذو فَضلٍ عَلَي العٰلَمينَ (251)
سپس به فرمان خدا، آنها سپاه دشمن را به هزیمت وا داشتند. و «داوود» (نوجوان نیرومند و شجاعی که در لشکر طالوت بود)، جالوت را کشت، و خداوند، حکومت و دانش را به او بخشید، و از آنچه میخواست به او تعلیم داد. و اگر خداوند، بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نمیکرد، زمین را فساد فرا میگرفت، ولی خداوند نسبت به جهانیان، لطف و احسان دارد.
تِلكَ ءايٰتُ اللهِ نَتلوها عَلَيكَ بِالحَقِّ ؗ وَ اِنَّكَ لَمِنَ المُرسَلينَ (252)
اینها، آیات خداست که به حق، بر تو میخوانیم، و تو، از رسولان (ما) هستی.
٭ تِلكَ الرُّسُلُ فَضَّلنا بَعضَهُم عَليٰ بَعضٍ ۘ مِنهُم مَن كَلَّمَ اللهُ ؗ وَ رَفَعَ بَعضَهُم دَرَجٰتٍۚ وَ ءاتَينا عيسَي ابنَ مَريَمَ البَيِّنٰتِ وَ اَيَّدنٰهُ بِروحِ القُدُسِؕ وَ لَو شآءَ اللهُ مَا اقتَتَلَ الَّذينَ مِن بَعدِهِم مِن بَعدِ ما جآءَتهُمُ البَيِّنٰتُ وَلٰكِنِ اختَلَفوا فَمِنهُم مَن ءامَنَ وَ مِنهُم مَن كَفَرَۚ وَ لَو شآءَ اللهُ مَا اقتَتَلوا وَ لٰكِنَّ اللهَ يَفعَلُ ما يُريدُ (253)
بعضی از آن رسولان را بر بعضی دیگر برتری دادیم، برخی از آنها، خدا با او سخن میگفت، و بعضی را درجاتی برتر داد، و به عیسی بن مریم، نشانه های روشن دادیم، و او را با روح القدس تایید نمودیم، (ولی فضیلت و مقام آن پیامبران، مانع اختلاف امتها نشد). و اگر خدا میخواست، کسانی که بعد از آنها بودند، پس از آن همه نشانه های روشن که برای آنها آمد، جنگ و ستیز نمیکردند، (اما خدا مردم را مجبور نساخته، و آنها را در پیمودن راه سعادت، آزاد گذارده است،) ولی این امتها بودند که با هم اختلاف کردند، بعضی ایمان آوردند و بعضی کافر شدند، (و جنگ و خونریزی بروز کرد).
يٰٓـاَيـُّهَا الَّذينَ ءامَنوٓا اَنفِقوا مِمّا رَزَقنٰكُم مِن قَبلِ اَن يَأتِيَ يَومٌ لا بَيعٌ فيهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ ؕ وَ الكٰفِرونَ هُمُ الظٰلِمونَ (254)
ای کسانی که ایمان آورده اید! از آنچه به شما روزی داده ایم، انفاق کنید! پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن، نه خرید و فروش است (تا بتوانید سعادت و نجات از کیفر را برای خود خریداری کنید)، و نه دوستی (و رفاقتهای مادی سودی دارد)، و نه شفاعت، (زیرا شما شایسته شفاعت نخواهید بود). و کافران، خود ستمگرند، (هم به خودشان ستم میکنند، هم به دیگران).
اؘللهُ لآ اِلٰهَ اِلّا هُوَالحَيُّ القَيّومُۚ لا تَأخُذُهۥ سِنَةٌ وَ لا نَومٌۚ لَهۥ ما فِي السَّمٰوٰتِ وَ ما فِي الاَرضِؕ مَن ذَا الَّذي يَشفَعُ عِندَهۥٓ اِلّا بِـاِذنِهٖۚ يَعلَمُ ما بَينَ اَيديهِم وَ ما خَلفَهُمؗ وَ لا يُحيطونَ بِشَيءٍ مِن عِلمِهٖٓ اِلّا بِما شآءَۚ وَسِعَ كُرسِيُّهُ السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضَ وَ لا يَئئودُهۥ حِفظُهُماۚ وَ هُوَالعَلِيُّ العَظيمُ (255)
هیچ معبودی نیست جز خداوند یگانه زنده، که قائم به ذات خویش است، و موجودات دیگر، قائم به او هستند، هیچگاه خواب سبک و سنگینی او را فرا نمیگیرد، (و لحظهای از تدبیر جهان هستی، غافل نمیماند،) آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، از آن اوست، کیست که در نزد او، جز به فرمان او شفاعت کند؟! (بنابراین، شفاعت شفاعت کنندگان، برای آنها که شایسته شفاعت اند، از مالکیت مطلقه او نمیکاهد). آنچه را در پیش روی آنها ( بندگان) و پشت سرشان است میداند، (و گذشته و آینده، در پیشگاه علم او، یکسان است). و کسی از علم او آگاه نمیگردد، جز به مقداری که او بخواهد. (اوست که به همه چیز آگاه است، و علم و دانش محدود دیگران، پرتوی از علم بیپایان و نامحدود اوست). تخت (حکومت) او، آسمانها و زمین را در بر گرفته، و نگاهداری آن دو ( آسمان و زمین)، او را خسته نمیکند. بلندی مقام و عظمت، مخصوص اوست.
لآ اِكراهَ فِي الدّينِؗ قَد تَبَيَّنَ الرُّشدُ مِنَ الغَيِّ ؗ فَمَن يَكفُر بِالطّاغوتِ وَ يُؤمِن بِاللهِ فَقَدِ استَمسَكَ بِالعُروَةِ الوُثقيٰ لَا انفِصامَ لَها ؗ وَ اللهُ سَميعٌ عَليمٌ (256)
در قبول دین، اکراهی نیست. (زیرا) راه درست از راه انحرافی، روشن شده است. بنابراین، کسی که به طاغوت (بت و شیطان، و هر موجود طغیانگر) کافر شود و به خدا ایمان آورد، به دستگیره محکمی چنگ زده است، که گسستن برای آن نیست. و خداوند، شنوا و داناست.
اؘللهُ وَلِيُّ الَّذينَ ءامَنوا يُخرِجُهُم مِنَ الظُّلُمٰتِ اِلَي النّورِؗ وَ الَّذينَ كَفَروٓا اَولِيآؤُهُمُ الطّاغوتُ يُخرِجونَهُم مِنَ النّورِ اِلَي الظُّلُمٰتِۚ اُولئِكَ اَصحٰبُ النّارِهُم فيها خٰلِدونَ (257)
خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند، آنها را از ظلمتها، به سوی نور بیرون میبرد. (اما) کسانی که کافر شدند، اولیای آنها طاغوتها هستند، که آنها را از نور، به سوی ظلمتها بیرون میبرند، آنها اهل آتش اند و همیشه در آن خواهند ماند.
اَلَم تَرَ اِلَي الَّذي حآجَّ اِبرٰهيمَ في رَبِّهٖٓ اَن ءاتیــٰهُ اللهُ المُلكَࣕ اِذ قالَ اِبرٰهيمُ رَبِّيَ الَّذي يُحيۦ وَ يُميتُ ؗ قالَ اَنَا اُحيۦ وَ اُميتُۚ قالَ اِبرٰهيمُ فَاِنَّ اللهَ يَأتي بِالشَّمسِ مِنَ المَشرِقِ فَأتِ بِها مِنَ المَغرِبِ فَبُهِتَ الَّذي كَفَرَؕ وَ اللهُ لا يَهدِي القَومَ الظٰلِمينَ (258)
آیا ندیدی (و آگاهی نداری از) کسی (نمرود) که با ابراهیم درباره پروردگارش محاجه و گفتگو کرد؟ زیرا خداوند به او حکومت داده بود، (و بر اثر کمی ظرفیت، از باده غرور سرمست شده بود،) هنگامی که ابراهیم گفت: «خدای من آن کسی است که زنده میکند و میمیراند». او گفت: «من نیز زنده میکنم و میمیرانم!» (و برای اثبات این کار و مشتبه ساختن بر مردم دستور داد دو زندانی را حاضر کردند، فرمان آزادی یکی و قتل دیگری را داد) ابراهیم گفت: «خداوند، خورشید را از افق مشرق میآورد، (اگر راست میگویی که حاکم بر جهان هستی تویی،) خورشید را از مغرب بیاور!» (در اینجا) آن مرد کافر، مبهوت و وامانده شد. و خداوند، قوم ستمگر را هدایت نمیکند.
اَو كَالَّذي مَرَّ عَليٰ قَريَةٍ وَ هِيَ خاوِيَةٌ عَليٰ عُروشِهاؗ قالَ اَنّيٰ يُحيۦ هٰذِهِ اللهُ بَعدَ مَوتِهاؗ فَاَماتَهُ اللهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهۥۚ قالَ كَم لَبِثتَ ؗ قالَ لَبِثتُ يَومًا اَو بَعضَ يَومٍ ؗ قالَ بَل لَبِثتَ مِائَةَ عامٍ فَانظُر اِليٰ طَعامِكَ وَ شَرابِكَ لَم يَتَسَنَّهؗ وَ انظُر اِليٰ حِمارِكَ وَ لِنَجعَلَكَ ءايَةً لِلنّاسِؗ وَ انظُر اِلَي العِظامِ كَيفَ نُنشِزُها ثُمَّ نَكسوها لَحمًاۚ فَلَمّا تَبَيَّنَ لَهۥ قالَ اَعلَمُ اَنَّ اللهَ عَليٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (259)
یا همانند کسی که از کنار یک آبادی (ویران شده) عبور کرد، در حالی که دیوارهای آن، به روی سقفها فرو ریخته بود، (و اجساد و استخوانهای اهل آن، در هر سو پراکنده بود، او با خود) گفت: «چگونه خدا اینها را پس از مرگ، زنده میکند؟!» (در این هنگام،) خدا او را یکصد سال میراند، سپس زنده کرد، و به او گفت: «چه قدر درنگ کردی ؟» گفت: «یک روز، یا بخشی از یک روز». فرمود: «نه، بلکه یکصد سال درنگ کردی! نگاه کن به غذا و نوشیدنی خود (که همراه داشتی، با گذشت سالها) هیچگونه تغییر نیافته است! (خدایی که یک چنین مواد فاسد شدنی را در طول این مدت، حفظ کرده، بر همه چیز قادر است!) ولی به الاغ خود نگاه کن (که چگونه از هم متلاشی شده! این زنده شدن تو پس از مرگ، هم برای اطمینان خاطر توست، و هم) برای اینکه تو را نشانهای برای مردم (در مورد معاد) قرار دهیم. (اکنون) به استخوانها (ی مرکب سواری خود) نگاه کن که چگونه آنها را برداشته، به هم پیوند میدهیم، و گوشت بر آن میپوشانیم!» هنگامی که (این حقایق) بر او آشکار شد، گفت: «می دانم خدا بر هر کاری توانا است».
وَ اِذ قالَ اِبرٰهيمُ رَبِّ اَرِني كَيفَ تُحيِ المَوتيٰۚ قالَ اَوَلَم تُؤمِنؗ قالَ بَليٰ وَلٰكِن لِيَطمَئِنَّ قَلبيۚ قالَ فَخُذ اَربَعَةً مِنَ الطَّيرِ فَصُرهُنَّ اِلَيكَ ثُمَّ اجعَل عَليٰ كُلِّ جَبَلٍ مِنهُنَّ جُزءًا ثُمَّ ادعُهُنَّ يَأتينَكَ سَعيًاۚ وَ اعلَم اَنَّ اللهَ عَزيزٌ حَكيمٌ (260)
و (به خاطر بیاور) هنگامی را که ابراهیم گفت: «خدایا! به من نشان بده چگونه مردگان را زنده میکنی ؟» فرمود: «مگر ایمان نیاوردهای؟!» عرض کرد: «آری، ولی میخواهم قلبم آرامش یابد». فرمود: «در این صورت، چهار نوع از مرغان را انتخاب کن! و آنها را (پس از ذبح کردن،) قطعه قطعه کن (و در هم بیامیز)! سپس بر هر کوهی، قسمتی از آن را قرار بده، بعد آنها را بخوان، به سرعت به سوی تو میآیند! و بدان خداوند قادر و حکیم است، (هم از ذرات بدن مردگان آگاه است، و هم توانایی بر جمع آنها دارد»).
مَثَلُ الَّذينَ يُنفِقونَ اَموالَهُم في سَبيلِ اللهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ اَنبَتَت سَبعَ سَنابِلَ في كُلِّ سُنبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍۚ وَ اللهُ يُضٰعِفُ لِمَن يَشآءُۚ وَ اللهُ واسِعٌ عَليمٌ (261)
کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق میکنند، همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه، یکصد دانه باشد، و خداوند آن را برای هر کس بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، دو یا چند برابر میکند، و خدا (از نظر قدرت و رحمت،) وسیع، و (به همه چیز) داناست.
اؘلَّذينَ يُنفِقونَ اَموالَهُم في سَبيلِ اللهِ ثُمَّ لا يُتبِعونَ مآ اَنفَقوا مَنًّا وَ لآ اَذًي لَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم وَ لا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنونَ (262)
کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق میکنند، سپس به دنبال انفاقی که کرده اند، منت نمیگذارند و آزاری نمیرسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان (محفوظ) است، و نه ترسی دارند، و نه غمگین میشوند.
قَولٌ مَعروفٌ وَ مَغفِرَةٌ خَيرٌ مِن صَدَقَةٍ يَتبَعُهآ اَذًيؕ وَ اللهُ غَنِيٌّ حَليمٌ (263)
گفتار پسندیده (در برابر نیازمندان)، و عفو (و گذشت از خشونتهای آنها)، از بخششی که آزاری به دنبال آن باشد، بهتر است، و خداوند، بینیاز و بردبار است.
يٰٓـاَيـُّهَا الَّذينَ ءامَنوا لا تُبطِلوا صَدَقٰتِكُم بِالمَنِّ وَ الاَذيٰ كَالَّذي يُنفِقُ مالَهۥ رِئآءَ النّاسِ وَلا يُؤمِنُ بِاللهِ وَ اليَومِ الأخِرِؗ فَمَثَلُهۥ كَمَثَلِ صَفوانٍ عَلَيهِ تُرابٌ فَاَصابَهۥ وابِلٌ فَتَرَكَهۥ صَلدًاۚ لا يَقدِرونَ عَليٰ شَيءٍ مِمّا كَسَبواؕ وَ اللهُ لا يَهدِي القَومَ الكٰفِرينَ (264)
ای کسانی که ایمان آوردهاید! بخششهای خود را با منت و آزار، باطل نسازید! همانند کسی که مال خود را برای نشان دادن به مردم، انفاق میکند، و به خدا و روز رستاخیز، ایمان نمیآورد، (کار او) همچون قطعه سنگی است که بر آن، (قشر نازکی از) خاک باشد، (و بذرهایی در آن افشانده شود،) و رگبار باران به آن برسد، (و همه خاکها و بذرها را بشوید،) و آن را صاف (و خالی از خاک و بذر) رها کند. آنها از کاری که انجام داده اند، چیزی به دست نمیآورند، و خداوند، جمعیت کافران را هدایت نمیکند.
وَ مَثَلُ الَّذينَ يُنفِقونَ اَموالَهُمُ ابتِغآءَ مَرضاتِ اللهِ وَ تَثبيتًا مِن اَنفُسِهِم كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبوَةٍ اَصابَها وابِلٌ فَئئاتَت اُكُـلَها ضِعفَينِ فَاِن لَم يُصِبها وابِلٌ فَطَلٌّ ؕ وَ اللهُ بِما تَعمَلونَ بَصيرٌ (265)
و (کار) کسانی که اموال خود را برای خشنودی خدا، و تثبیت (ملکات انسانی در) روح خود، انفاق میکنند، همچون باغی است که در نقطه بلندی باشد، و بارانهای درشت به آن برسد، (و از هوای آزاد و نور آفتاب، به حد کافی بهره گیرد،) و میوه خود را دو چندان دهد (که همیشه شاداب و با طراوت است). و خداوند به آنچه انجام میدهید
اَيَوَدُّ اَحَدُكُم اَن تَكونَ لَهۥ جَنَّةٌ مِن نَخيلٍ وَ اَعنابٍ تَجري مِن تَحتِهَا الاَنهٰرُ ࣕ لَهۥ فيها مِن كُلِّ الثَّمَرٰتِ وَ اَصابَهُ الكِبَرُ وَ لَهۥ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفآءُ ࣕ فَاَصابَهآ اِعصارٌ فيهِ نارٌ فَاحتَرَقَتؕ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللهُ لَكُمُ الأيٰتِ لَعَلَّكُم تَتَفَكَّرونَ (266)
آیا کسی از شما دوست دارد که باغی از درختان خرما و انگور داشته باشد که از زیر درختان آن، نهرها بگذرد، و برای او در آن (باغ)، از هر گونه میوهای وجود داشته باشد، در حالی که به سن پیری رسیده و فرزندانی (کوچک و) ضعیف دارد، (در این هنگام،) گردبادی (کوبنده)، که در آن آتش (سوزانی) است، به آن برخورد کند و شعلهور گردد و بسوزد؟! (همین طور است حال کسانی که انفاقهای خود را، با ریا و منت و آزار، باطل میکنند). این چنین خداوند آیات خود را برای شما آشکار میسازد، شاید بیندیشید (و با اندیشه، راه حق را بیابید)!
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوٓا اَنفِقوا مِن طَيِّبٰتِ ما كَسَبتُم وَ مِمّآ اَخرَجنا لَكُم مِنَ الاَرضِ ؗ وَ لا تَيَمَّمُوا الخَبيثَ مِنهُ تُنفِقونَ وَ لَستُم بِئئاخِذيهِ اِلّآ اَن تُغمِضوا فيهِۚ وَاعلَموٓا اَنَّ اللهَ غَنِيٌّ حَميدٌ (267)
ای کسانی که ایمان آوردهاید! از قسمتهای پاکیزه اموالی که (از طریق تجارت) به دست آوردهاید، و از آنچه از زمین برای شما خارج ساختهایم (از منابع و معادن و درختان و گیاهان)، انفاق کنید! و برای انفاق، به سراغ قسمتهای ناپاک نروید در حالی که خود شما، (به هنگام پذیرش اموال،) حاضر نیستید آنها را بپذیرید، مگر از روی اغماض و کراهت! و بدانید خداوند، بینیاز و شایسته ستایش است.
اؘلشَّيطٰنُ يَـعِدُكُمُ الفَقرَ وَ يَأمُرُكُم بِالفَحشآءِؗ وَ اللهُ يَـعِدُكُم مَغفِرَةً مِنهُ وَ فَضلًاؕ وَ اللهُ واسِعٌ عَليمٌ (268)
شیطان، شما را (به هنگام انفاق)، وعده فقر و تهیدستی میدهد، و به فحشا (و زشتیها) امر میکند، ولی خداوند وعده آمرزش و فزونی به شما میدهد، و خداوند، قدرتش وسیع، و (به هر چیز) داناست. (به همین دلیل، به وعدههای خود، وفا میکند).
يُؤتِي الحِكمَةَ مَن يَشآءُۚ وَ مَن يُؤتَ الحِكمَةَ فَقَد اوتِيَ خَيرًا كَثيرًاۚ وَ ما يَذَّكَّرُ اِلّآ اُولُوا الاَلبابِ (269)
(خدا) دانش و حکمت را به هر کس بخواهد (و شایسته بداند) میدهد، و به هر کس دانش داده شود، خیر فراوانی داده شده است. و جز خردمندان، (این حقایق را درک نمیکنند، و) متذکر نمیگردند.
وَ مآ اَنفَقتُم مِن نَفَقَةٍ اَو نَذَرتُم مِن نَذرٍفَاِنَّ اللهَ يَعلَمُهۥؕ وَ ما لِلظٰلِمينَـ مِن اَنصارٍ (270)
و هر چیز را که انفاق میکنید، یا (اموالی را که) نذر کردهاید (در راه خدا انفاق کنید)، خداوند آنها را میداند. و ستمگران یاوری ندارند.
اِن تُبدُوا الصَّدَقٰتِ فَنِعِمّا هِيَ ؗ وَ اِن تُخفوها وَ تُؤتوهَا الفُقَرآءَ فَهُوَ خَيرٌ لَكُمۚ وَيُكَفِّرُ عَنكُم مِن سَيِّئئاتِكُمؕ وَ اللهُ بِما تَعمَلونَ خَبيرٌ (271)
اگر انفاقها را آشکار کنید، خوب است! و اگر آنها را مخفی ساخته و به نیازمندان بدهید، برای شما بهتر است! و قسمتی از گناهان شما را میپوشاند، (و در پرتو بخشش در راه خدا، بخشوده خواهید شد). و خداوند به آنچه انجام میدهید، آگاه است.
لَيسَ عَلَيكَ هُدیــٰهُم وَ لٰكِنَّ اللهَ يَهدي مَن يَشآءُؕ وَ ما تُنفِقوا مِن خَيرٍ فَلِاَنفُسِكُمۚ وَ ما تُنفِقونَ اِلَّا ابتِغآءَ وَجهِ اللهِۚ وَ ما تُنفِقوا مِن خَيرٍ يُوَفَّ اِلَيكُم وَ اَنتُم لا تُظلَمونَ (272)
هدایت آنها (به طور اجبار،) بر تو نیست، (بنابراین، ترک انفاق به غیر مسلمانان، برای اجبار به اسلام، صحیح نیست،) ولی خداوند، هر که را بخواهد (و شایسته بداند)، هدایت میکند. و آنچه را از خوبیها و اموال انفاق میکنید، برای خودتان است، (ولی) جز برای رضای خدا، انفاق نکنید! و آنچه از خوبیها انفاق میکنید، (پاداش آن) به طور کامل به شما داده میشود، و به شما ستم نخواهد شد.
لِلفُقَرآءِ الَّذينَ اُحصِروا في سَبيلِ اللهِ لا يَستَطيعونَ ضَربًا فِي الاَرضِ ؗ يَحسَبُهُمُ الجاهِلُ اَغنِيآءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعرِفُهُم بِسيمٰهُم ؗ لا يَسئئَلونَ النّاسَ اِلحافًاؕ وَ ما تُنفِقوا مِن خَيرٍ فَاِنَّ اللهَ بِهٖ عَليمٌ (273)
(انفاق شما، مخصوصا باید) برای نیازمندانی باشد که در راه خدا، در تنگنا قرار گرفته اند، (و توجه به آیین خدا، آنها را از وطنهای خویش آواره ساخته، و شرکت در میدان جهاد، به آنها اجازه نمیدهد تا برای تامین هزینه زندگی، دست به کسب و تجارتی بزنند،) نمیتوانند مسافرتی کنند (و سرمایه ای به دست آورند،) و از شدت خویشتن داری، افراد ناآگاه آنها را بینیاز میپندارند، اما آنها را از چهره هایشان میشناسی، و هرگز با اصرار چیزی از مردم نمیخواهند. (این است مشخصات آنها!) و هر چیز خوبی در راه خدا انفاق کنید، خداوند از آن آگاه است.
اؘلَّذينَ يُنفِقونَ اَموالَهُم بِالَّيلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِيَةً فَلَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم وَ لا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنونَ (274)
آنها که اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق میکنند، مزدشان نزد پروردگارشان است، نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین میشوند.
اؘلَّذينَ يَأكـُلونَ الرِّبوٰا لا يَقومونَ اِلّا كَما يَقومُ الَّذي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيطٰنُ مِنَ المَسِّۚ ذٰلِكَ بِاَنَّهُم قالوٓا اِنَّمَا البَيعُ مِثلُ الرِّبوٰا ۘ وَ اَحَلَّ اللهُ البَيعَ وَ حَرَّمَ الرِّبوٰاۚ فَمَن جآءَهۥ مَوعِظَةٌ مِن رَبِّهٖ فَانتَهيٰ فَلَهۥ ما سَلَفَ وَ اَمرُهۥٓ اِلَي اللهِ ؗ وَ مَن عادَ فَاُولئِكَ اَصحٰبُ النّارِ هُم فيها خٰلِدونَ (275)
کسانی که ربا میخورند، (در قیامت) بر نمیخیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماس شیطان، دیوانه شده (و نمیتواند تعادل خود را حفظ کند، گاهی زمین میخورد، گاهی به پا میخیزد).این، به خاطر آن است که گفتند: داد و ستد هم مانند ربا است (و تفاوتی میان آن دو نیست). در حالی که خدا بیع را حلال کرده، و ربا را حرام! (زیرا فرق میان این دو، بسیار است). و اگر کسی اندرز الهی به او رسد، و (از ربا خواری) خودداری کند، سودهایی که در سابق ( قبل از نزول حکم تحریم) به دست آورده، مال اوست، (و این حکم، گذشته را شامل نمیگردد،) و کار او به خدا واگذار میشود، (و گذشته او را خواهد بخشید). اما کسانی که باز گردند (و بار دیگر مرتکب این گناه شوند)، اهل آتش اند؛ و همیشه در آن میمانند.
يَمحَقُ اللهُ الرِّبوٰا وَ يُربِي الصَّدَقٰتِۚ وَ اللهُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفّارٍ اَثيمٍ (276)
خداوند، ربا را نابود میکند، و صدقات را افزایش میدهد! و خداوند، هیچ انسان ناسپاس گنهکاری را دوست نمیدارد.
اِنَّ الَّذينَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَ اَقامُوا الصَّلوٰةَ وَ ءاتَوُا الزَّكوٰةَ لَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم وَ لا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنونَ (277)
کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را بر پا داشتند و زکات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است، و نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین میشوند.
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَروا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبوٰٓا اِن كُنتُم مُؤمِنينَ (278)
ای کسانی که ایمان آورده اید! از (مخالفت فرمان) خدا به پرهیزید، و آنچه از (مطالبات) ربا باقی مانده، رها کنید، اگر ایمان دارید!
فَاِن لَم تَفعَلوا فَأذَنوا بِحَربٍ مِنَ اللهِ وَ رَسولِهٖ ؗ وَ اِن تُبتُم فَلَكُم رُءوسُ اَموالِكُم لا تَظلِمونَ وَ لا تُظلَمونَ (279)
اگر (چنین) نمیکنید، بدانید خدا و رسولش، با شما پیکار خواهند کرد! و اگر توبه کنید، سرمایه های شما، از آن شماست (اصل سرمایه، بدون سود)، نه ستم میکنید، و نه بر شما ستم وارد میشود.
وَ اِن كانَ ذو عُسرَةٍ فَنَظِرَةٌ اِليٰ مَيسَرَةٍۚ وَ اَن تَصَدَّقوا خَيرٌ لَكُم اِن كُنتُم تَعلَمونَ (280)
و اگر (بدهکار،) قدرت پرداخت نداشته باشد، او را تا هنگام توانایی، مهلت دهید! (و در صورتی که به راستی قدرت پرداخت را ندارد،) برای خدا به او ببخشید بهتر است، اگر (منافع این کار را) بدانید!
وَ اتَّقوا يَومًا تُرجَعونَ فيهِ اِلَي اللهِ ؗ ثُمَّ تُوَفّيٰ كُلُّ نَفسٍ ما كَسَبَت وَ هُم لا يُظلَمونَ (281)
و از روزی به پرهیزید (و بترسید) که در آن روز، شما را به سوی خدا باز میگردانند، سپس به هر کس، آنچه انجام داده، به طور کامل باز پس داده میشود، و به آنها ستم نخواهد شد. (چون هر چه میبینند، نتایج اعمال خودشان است.)
يٰٓـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوٓا اِذا تَدايَنتُم بِدَينٍ اِليٰٓ اَجَلٍ مُسَمًّي فَاكتُبوهُۚ وَ ليَكتُب بَينَكُم كاتِبٌ بِالعَدلِۚ وَ لا يَأبَ كاتِبٌ اَن يَكتُبَ كَما عَلَّمَهُ اللهُۚ فَليَكتُب وَ ليُملِلِ الَّذي عَلَيهِ الحَقُّ وَ ليَتَّقِ اللهَ رَبَّهۥ وَ لا يَبخَس مِنهُ شَيئئًاۚ فَاِن كانَ الَّذي عَلَيهِ الحَقُّ سَفيهًا اَو ضَعيفًا اَو لا يَستَطيعُ اَن يُمِلَّ هُوَ فَليُملِل وَلِيُّهۥ بِالعَدلِۚ وَ استَشهِدوا شَهيدَينِ مِن رِجالِكُمؗ فَاِن لَم يَكونا رَجُلَينِ فَرَجُلٌ وَ امرَاَتانِ مِمَّن تَرضَونَ مِنَ الشُّهَدآءِ اَن تَضِلَّ اِحدیــٰهُما فَتُذَكِّرَ اِحدیــٰهُمَا الاُخريٰۚ وَ لا يَأبَ الشُّهَدآءُ اِذا ما دُعواۚ وَ لا تَسئئَموٓا اَن تَكتُبوهُ صَغيرًا اَو كَبيرًا اِليٰٓ اَجَلِهٖۚ ذٰلِكُم اَقسَطُ عِندَ اللهِ وَ اَقوَمُ لِلشَّهادَةِ وَ اَدنيٰٓ اَلّا تَرتابوٓاۚ اِلّآ اَن تَكونَ تِجارَةً حاضِرَةً تُديرونَها بَينَكُم فَلَيسَ عَلَيكُم جُناحٌ اَلّا تَكتُبوهاؕ وَ اَشهِدوٓا اِذا تَبايَعتُمۚ وَ لا يُضآرَّ كاتِبٌ وَ لا شَهيدٌۚ وَ اِن تَفعَلوا فَاِنَّهۥ فُسوقٌ بِكُمؕ وَ اتَّقُوا اللهَۚ وَ يُعَلِّمُكُمُ اللهُؕ وَ اللهُ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ (282)
ای کسانی که ایمان آورده اید! هنگامی که بدهی مدت داری (به خاطر وام یا داد و ستد) به یکدیگر پیدا کنید، آن را بنویسید! و باید نویسنده ای از روی عدالت، (سند را) در میان شما بنویسد! و کسی که قدرت بر نویسندگی دارد، نباید از نوشتن – همان طور که خدا به او تعلیم داده – خودداری کند! پس باید بنویسد، و آن کس که حق بر عهده اوست، باید املا کند، و از خدا که پروردگار اوست به پرهیزد، و چیزی را فروگذار ننماید! و اگر کسی که حق بر ذمه اوست، سفیه یا (از نظر عقل) ضعیف (و مجنون) است، یا (به خاطر لال بودن،) توانایی بر املا کردن ندارد، باید ولی او (به جای او،) با رعایت عدالت، املا کند! و دو نفر از مردان (عادل) خود را (بر این حق) شاهد بگیرید! و اگر دو مرد نبودند، یک مرد و دو زن، از کسانی که مورد رضایت و اطمینان شما هستند، انتخاب کنید! (و این دو زن، باید با هم شاهد قرار گیرند،) تا اگر یکی انحرافی یافت، دیگری به او یاد آوری کند. و شهود نباید به هنگامی که آنها را (برای شهادت) دعوت میکنند، خودداری نمایند! و از نوشتن (بدهی خود،) چه کوچک باشد یا بزرگ، ملول نشوید (هر چه باشد بنویسید)! این، در نزد خدا به عدالت نزدیک تر، و برای شهادت مستقیم تر، و برای جلوگیری از تردید و شک (و نزاع و گفتگو) بهتر میباشد، مگر اینکه داد و ستد نقدی باشد که بین خود، دست به دست میکنید. در این صورت، گناهی بر شما نیست که آن را ننویسید. ولی هنگامی که خرید و فروش (نقدی) میکنید، شاهد بگیرید! و نباید به نویسنده و شاهد، (به خاطر حقگویی،) زیانی برسد (و تحت فشار قرار گیرند)! و اگر چنین کنید، از فرمان پروردگار خارج شده اید. از خدا به پرهیزید و خداوند به شما تعلیم میدهد، خداوند به همه چیز داناست.
وَ اِن كُنتُم عَليٰ سَفَرٍ وَ لَم تَجِدوا كاتِبًا فَرِهٰنٌ مَقبوضَةٌۚ فَاِن اَمِنَ بَعضُكُم بَعضًا فَليُؤَدِّ الَّذِي اؤتُمِنَ اَمانَتَهۥ وَ ليَتَّقِ اللهَ رَبَّهۥؕ وَ لا تَكتُمُوا الشَّهادَةَۚ وَ مَن يَكتُمها فَاِنَّهۥٓ ءاثِمٌ قَلبُهۥؕ وَ اللهُ بِما تَعمَلونَ عَليمٌ (283)
و اگر در سفر بودید، و نویسنده ای نیافتید، گروگان بگیرید! (گروگانی که در اختیار طلبکار قرار گیرد). و اگر به یکدیگر اطمینان (کامل) داشته باشید، (گروگان لازم نیست، و) باید کسی که امین شمرده شده (و بدون گروگان، چیزی از دیگری گرفته)، امانت (و بدهی خود را به موقع) بپردازد، و از خدایی که پروردگار اوست، به پرهیزد و شهادت را کتمان نکنید! و هر کس آن را کتمان کند، قلبش گناهکار است. و خداوند، به آنچه انجام میدهید، داناست.
لِله ما فِي السَّمٰوٰتِ وَ ما فِي الاَرضِؕ وَ اِن تُبدوا ما فيٓ اَنفُسِكُم اَو تُخفوهُ يُحاسِبكُم بِهِ اللهُ ؗ فَيَغفِرُ لِمَن يَشآءُ وَ يُعَذِّبُ مَن يَشآءُؕ وَ اللهُ عَليٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (284)
آنچه در آسمانها و زمین است، از آن خداست. و (از این رو) اگر آنچه را در دل دارید، آشکار سازید یا پنهان، خداوند شما را بر طبق آن، محاسبه میکند. سپس هر کس را بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، میبخشد، و هر کس را بخواهد (و مستحق باشد)، مجازات میکند. و خداوند به همه چیز قدرت دارد.
ءامَنَ الرَّسولُ بِمآ اُنزِلَ اِلَيهِ مِن رَبِّهٖ وَ المُؤمِنونَۚ كُلٌّ ءامَنَ بِاللهِ وَ مَلٰٓئِكَتِهٖ وَ كُتُبِهٖ وَ رُسُلِهٖ لا نُفَرِّقُ بَينَ اَحَدٍ مِن رُسُلِهٖۚ وَ قالوا سَمِعنا وَ اَطَعنا ؗ غُفرانَكَ رَبَّنا وَ اِلَيكَ المَصيرُ (285)
پیامبر، به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است. (و او، به تمام سخنان خود، کاملا مومن میباشد). و همه مؤ منان (نیز)، به خدا و فرشتگان او و کتابها و فرستادگانش، ایمان آورده اند، (و میگویند:) ما در میان هیچ یک از پیامبران او، فرق نمیگذاریم (و به همه ایمان داریم). و (مؤ منان) گفتند: «ما شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! (انتظار) آمرزش تو را (داریم)، و بازگشت (ما) به سوی توست.»
لا يُكَلِّفُ اللهُ نَفسًا اِلّا وُسعَهاۚ لَها ما كَسَبَت وَ عَلَيها مَا اكتَسَبَتؕ رَبَّنا لا تُؤاخِذنآ اِن نَسينآ اَو اَخطَأناۚ رَبَّنا وَ لا تَحمِل عَلَينآ اِصرًا كَما حَمَلتَهۥ عَلَي الَّذينَ مِن قَبلِناۚ رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهٖ ؗ وَ اعفُ عَنّا وَ اغفِرلَنا وَ ارحَمنآۚ اَنتَ مَولیــٰنا فَانصُرنا عَلَي القَومِ الكٰفِرينَ (286)
خداوند هیچ کس را، جز به اندازه توانایی اش، تکلیف نمیکند. (انسان،) هر کار (نیکی) را انجام دهد، برای خود انجام داده، و هر کار (بدی) کند، به زیان خود کرده است. (مومنان میگویند:) پروردگارا! اگر ما فراموش یا خطا کردیم، ما را مؤ اخذه مکن! پروردگارا! تکلیف سنگینی بر ما قرار مده، آن چنان که (به خاطر گناه و طغیان،) بر کسانی که پیش از ما بودند، قرار دادی! پروردگارا! آنچه طاقت تحمل آن را نداریم، بر ما مقرر مدار! و آثار گناه را از ما بشوی! ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده! تو مولا و سرپرست مایی، پس ما را بر جمعیت کافران، پیروز گردان!