سورة غافر
بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحيمِ
حمٓ (1)
حم.
تَنزيلُ الكِتٰبِ مِنَ اللهِ العَزيزِ العَليمِ (2)
این کتابی است که از سوی خداوند قادر و دانا نازل شده است.
غافِرِ الذَّنبِ وَ قابِلِ التَّوبِ شَديدِ العِقابِ ذِي الطَّولِ ؗ لآ اِلٰهَ اِلّا هُوَؗ اِلَيهِ المَصيرُ (3)
خداوندی که آمرزنده گناه، و پذیرنده توبه و شدید العقاب، و صاحب نعمت فراوان است، هیچ معبودی جز او نیست، و بازگشت (همه شما) به سوی او است.
ما يُجادِلُ فيٓ ءايٰتِ اللهِ اِلَّا الَّذينَ كَفَرواؗ فَلا يَغرُركَ تَقَلُّبُهُم فِي البِلادِ (4)
تنها کسانی در آیات ما مجادله میکنند که (از روی عناد) کافر شده اند، مبادا قدرت نمائی آنها تو را بفریبد!
كَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوحٍ وَ الاَحزابُ مِن بَعدِهِم ؗ وَ هَمَّت كُلُّ اُمَّةٍ بِرَسولِهِم لِيَأخُذوهُ ؗ وَ جادَلوا بِالباطِلِ لِيُدحِضوا بِهِ الحَقَّ فَاَخَذتُهُم ؗ فَكَيفَ كانَ عِقابِ (5)
پیش از آنها قوم نوح و اقوامی که بعد از آنها آمدند (پیامبرانشان را) تکذیب کردند، و هر امتی توطئه ای چید که پیامبرش را بگیرد (و آزار دهد) و برای محو حق به مجادله باطل دست زدند، اما من آنها را گرفتم (و سخت مجازات کردم) ببین عذاب الهی چگونه بود؟!
وَ كَذٰلِكَ حَقَّت كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَي الَّذينَ كَفَروٓا اَنَّهُم اَصحٰبُ النّارِ (6)
اینگونه فرمان پروردگارت در مورد کسانی که کافر شدند مسلم شده که آنها همه اهل دوزخند.
اؘلَّذينَ يَحمِلونَ العَرشَ وَ مَن حَولَهۥ يُسَبِّحونَ بِحَمدِ رَبِّهِم وَ يُؤمِنونَ بِهٖ وَ يَستَغفِرونَ لِلَّذينَ ءامَنوا رَبَّنا وَسِعتَ كُلَّ شَيءٍ رَحمَةً وَ عِلمًا فَاغفِر لِلَّذينَ تابوا وَ اتَّبَعوا سَبيلَكَ وَقِهِم عَذابَ الجَحيمِ (7)
فرشتگانی که حاملان عرشند و آنها که گرداگرد آن (طواف میکنند) تسبیح و حمد خدا میگویند و به او ایمان دارند و برای مؤ منان استغفار مینمایند.
رَبَّنا وَ اَدخِلهُم جَنّٰتِ عَدنِ ࣙالَّتي وَعَدتَهُم وَ مَن صَلَحَ مِن ءابآئِهِم وَ اَزواجِهِم وَ ذُرِّيّٰتِهِم ؗ اِنَّكَ اَنتَ العَزيزُ الحَكيمُ (8)
(عرضه میدارند) پروردگارا! آنها را در باغهای جاویدان بهشت که به آنها وعده فرموده ای وارد کن، همچنین صالحان از پدران و همسران و فرزندان آنها را که تو توانا و حکیمی.
وَقِهِمُ السَّيِّئئاتِۚ وَ مَن تَقِ السَّيِّئئاتِ يَومَئِذٍ فَقَد رَحِمتَهۥؗ وَ ذٰلِكَ هُوَالفَوزُ العَظيمُ (9)
و آنها را از بدیها نگاهدار، و هر کس را در آن روز از بدیها نگاهداری مشمول رحمتت ساخته ای و این است رستگاری بزرگ.
اِنَّ الَّذينَ كَفَروا يُنادَونَ لَمَقتُ اللهِ اَكبَرُ مِن مَقتِكُم اَنفُسَكُم اِذ تُدعَونَ اِلَي الايمانِ فَتَكفُرونَ (10)
کسانی را که کافر شدند روز قیامت صدا میزنند که عداوت و خشم پروردگار نسبت به شما از عداوت و خشم خودتان نسبت به خودتان بیشتر است، چرا که دعوت به سوی ایمان میشدید ولی انکار میکردید.
قالوا رَبَّنآ اَمَتَّنَا اثنَتَينِ وَ اَحيَيتَنَا اثنَتَينِ فَاعتَرَفنا بِذُنوبِنا فَهَل اِليٰ خُروجٍ مِن سَبيلٍ (11)
آنها میگویند: پروردگارا! ما را دو بار میراندی و دو بار زنده کردی، اکنون به گناهان خود معترفیم، آیا راهی برای خارج شدن (از دوزخ) وجود دارد؟!
ذٰلِكُم بِاَنَّهٓۥ اِذا دُعِيَ اللهُ وَحدَهۥ كَفَرتُم وَ اِن يُشرَك بِهٖ تُؤمِنواۚ فَالحُكمُ لِله العَلِيِّ الكَبيرِ (12)
این بخاطر آن است که وقتی خداوند به یگانگی خوانده میشد انکار میکردید، و اگر کسانی برای او شریک قائل میشدند ایمان میآوردید، هم اکنون داوری مخصوص خداوند بلند مرتبه و بزرگ است (و شما را به حکمت خود کیفر میدهد).
هُوَالَّذي يُريكُم ءايٰتِهٖ وَ يُنَزِّلُ لَكُم مِنَ السَّمآءِ رِزقًاۚ وَ ما يَتَذَكَّرُ اِلّا مَن يُنيبُ (13)
او کسی است که آیات خود را به شما نشان میدهد، و از آسمان برای شما روزی با ارزشی میفرستد، تنها کسانی متذکر این حقایق میشوند که به سوی خدا باز گردند.
فَادعُوا اللهَ مُخلِصينَ لَهُ الدّينَ وَ لَو كَرِهَ الكٰفِرونَ (14)
(تنها) خدا را بخوانید و دین خود را برای او خالص کنید، هر چند کافران ناخشنود باشند.
رَفيعُ الدَّرَجٰتِ ذُو العَرشِ يُلقِي الرّوحَ مِن اَمرِهٖ عَليٰ مَن يَشآءُ مِن عِبادِهٖ لِيُنذِرَ يَومَ التَّلاقِ (15)
او درجات بندگان صالح را بالا میبرد، او صاحب عرش است، روح را به فرمانش بر هر کس از بندگانش که بخواهد القاء میکند، تا مردم را از روز ملاقات بیم دهد.
يَومَ هُم بٰرِزونَ لايَخفيٰ عَلَي اللهِ مِنهُم شَيءٌۚ لِمَنِ المُلكُ اليَومَؗ لِله الواحِدِ القَهّارِ (16)
روز تلاقی روزی است که همه آنها آشکار میشوند و چیزی از آنها بر خدا مخفی نخواهد ماند، حکومت امروز برای کیست؟! برای خداوند یکتای قهار است.
اؘليَومَ تُجزيٰ كُلُّ نَفسٍ بِما كَسَبَتۚ لاظُلمَ اليَومَ ؗ اِنَّ اللهَ سَريعُ الحِسابِ (17)
امروز هر کس در برابر کاری که انجام داده جزا داده میشود، هیچ ظلمی امروز وجود ندارد، خداوند سریع الحساب است.
وَ اَنذِرهُم يَومَ الأزِفَةِ اِذِ القُلوبُ لَدَي الحَناجِرِ كٰظِمينَ ؗ ما لِلظٰلِمينَ مِن حَميمٍ وَ لاشَفيعٍ يُطاعُ (18)
آنها را از روز نزدیک بترسان، روزی که از شدت وحشت دلها به گلوگاه میرسد، و تمامی وجود آنها مملو از اندوه میگردد، برای ستمکاران دوستی وجود ندارد و نه شفاعت کننده ای که شفاعتش پذیرفته شود.
يَعلَمُ خآئِنَةَ الاَعيُنِ وَ ما تُخفِي الصُّدورُ (19)
او چشمهائی را که به خیانت گردش میکند میداند، و از آنچه در سینه ها پنهان است با خبر است.
وَ اللهُ يَقضي بِالحَقِّ ؗ وَ الَّذينَ يَدعونَ مِن دونِهٖ لايَقضونَ بِشَيءٍۚ اِنَّ اللهَ هُوَالسَّميعُ البَصيرُ (20)
خداوند به حق داوری میکند، و معبودهائی را که غیر از او میخوانند هیچگونه داوری ندارند، خداوند شنوا و بینا است.
اَوَلَم يَسيروا فِي الاَرضِ فَيَنظُروا كَيفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذينَ كانوا مِن قَبلِهِمۚ كانوا هُم اَشَدَّ مِنهُم قُوَّةً وَ ءاثارًا فِي الاَرضِ فَاَخَذَهُمُ اللهُ بِذُنوبِهِم وَ ما كانَ لَهُم مِنَ اللهِ مِن واقٍ (21)
آیا آنها روی زمین سیر نکردند تا ببینند عاقبت کسانی که پیش از آنان بودند چگونه بود؟ آنها از نظر قدرت و ایجاد آثار مهمی در زمین از اینها برتر بودند، ولی خداوند آنها را به گناهانشان گرفت، و در برابر عذاب او مدافعی نداشتند.
ذٰلِكَ بِاَنَّهُم كانَت تَأتيهِم رُسُلُهُم بِالبَيِّنٰتِ فَكَفَروا فَاَخَذَهُمُ اللهُۚ اِنَّهۥ قَوِيٌّ شَديدُ العِقابِ (22)
این بخاطر آن بود که فرستادگان آنان پیوسته با دلائل روشن به سراغشان میآمدند ولی آنها همه را انکار میکردند، لذا خداوند آنها را گرفت (و کیفر داد) که او قوی و شدیدالعقاب است.
وَ لَقَد اَرسَلنا موسيٰ بِئئايٰتِنا وَ سُلطٰنٍ مُبينٍ ۙ (23)
ما موسی را با آیات خود و دلیل روشن فرستادیم.
اِليٰ فِرعَونَ وَ هامٰنَ وَ قارونَؗ فَقالوا ساحِرٌ كَذّابٌ (24)
به سوی فرعون و هامان و قارون، ولی آنها گفتند او ساحر بسیار دروغگوی است.
فَلَمّا جآءَهُم بِالحَقِّ مِن عِندِنا قالُوا اقتُلوٓا اَبنآءَ الَّذينَ ءامَنوا مَعَهۥ وَ استَحيوا نِسآءَهُمۚ وَ ما كَيدُ الكٰفِرينَ اِلّا في ضَلٰلٍ (25)
هنگامی که حق از سوی ما برای آنها آمد گفتند: پسران کسانی را که با موسی ایمان آورده اند به قتل برسانید، و زنانشان را (برای اسارت و خدمت) زنده بگذارید، اما نقشه کافران جزء در گمراهی نیست (و نقش بر آب میشود).
وَ قالَ فِرعَونُ ذَرونيٓ اَقتُل موسيٰ وَ ليَدعُ رَبَّهٓۥ ؗ اِنّيٓ اَخافُ اَن يُبَدِّلَ دينَكُم اَو اَن يُظهِرَ فِي الاَرضِ الفَسادَ (26)
و فرعون گفت: بگذارید من موسی را بکشم و او پروردگارش را بخواند (تا نجاتش دهد)! من از این میترسم که آئین شما را دگرگون سازد و یا در این زمین فساد بر پا کند!
وَ قالَ موسيٰٓ اِنّي عُذتُ بِرَبّي وَ رَبِّكُم مِن كُلِّ مُتَكَبِّرٍ لايُؤمِنُ بِيَومِ الحِسابِ (27)
موسی گفت: من به پروردگارم و پروردگار شما پناه میبرم و از هر متکبری که به روز حساب ایمان نمیآورد.
وَ قالَ رَجُلٌ مُؤمِنٌ مِن ءالِ فِرعَونَ يَكتُمُ ايمانَهٓۥ اَتَقتُلونَ رَجُلًا اَن يَقولَ رَبِّيَ اللهُ وَ قَد جآءَكُم بِالبَيِّنٰتِ مِن رَبِّكُم ؗ وَ اِن يَكُ كاذِبًا فَعَلَيهِ كَذِبُهۥ ؗ وَ اِن يَكُ صادِقًا يُصِبكُم بَعضُ الَّذي يَعِدُكُم ؗ اِنَّ اللهَ لايَهدي مَن هُوَمُسرِفٌ كَذّابٌ (28)
مرد مومنی از آل فرعون که ایمان خود را پنهان میداشت گفت، آیا میخواهید کسی را به قتل برسانید بخاطر اینکه میگوید پروردگار من الله است در حالی که دلائل روشنی از سوی پروردگارتان آورده، اگر دروغگو باشد دروغش دامن خود او را خواهد گرفت، و اگر راستگو باشد (لااقل) بعضی از عذابهائی را که وعده میدهد به شما خواهد رسید، خداوند کسی را که اسرافکار و بسیار دروغگو است هدایت نمیکند.
يٰقَومِ لَكُمُ المُلكُ اليَومَ ظاهِرينَ فِي الاَرضِؗ فَمَن يَنصُرُنا مِن بَأسِ اللهِ اِن جآءَناۚ قالَ فِرعَونُ مآ اُريكُم اِلّا مآ اَريٰ وَ مآ اَهديكُم اِلّا سَبيلَ الرَّشادِ (29)
ای قوم من! امروز حکومت از آن شماست، و در این سرزمین پیروزید، اگر عذاب الهی به سراغ ما آید، چه کسی ما را یاری خواهد کرد؟! فرعون گفت: من جز آنچه را معتقدم به شما ارائه نمیدهم، و شما را جز به طریق حق و پیروزی دعوت نمیکنم (دستور همان قتل موسی است).
وَ قالَ الَّذيٓ ءامَنَ يٰقَومِ اِنّيٓ اَخافُ عَلَيكُم مِثلَ يَومِ الاَحزابِ (30)
آن مرد با ایمان گفت: ای قوم من، من بر شما از روزی همانند روز (عذاب) اقوام پیشین خائفم!
مِثلَ دَأبِ قَومِ نوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمودَ وَ الَّذينَ مِن بَعدِهِمؗ وَ مَا اللهُ يُريدُ ظُلمًا لِلعِبادِ (31)
از عادتی همچون عادت قوم نوح و عاد و ثمود و کسانی که بعد از آنها بودند (از شرک و کفر و طغیان) میترسم و خداوند ظلم و ستمی بر بندگانش نمیخواهد.
وَ يٰقَومِ اِنّيٓ اَخافُ عَلَيكُم يَومَ التَّنادِ (32)
ای قوم! من بر شما از روزی که مردم یکدیگر را صدا میزنند (و از هم یاری میطلبند و صدایشان به جائی نمیرسد) بیمناکم!
يَومَ تُوَلّونَ مُدبِرينَ مالَكُم مِنَ اللهِ مِن عاصِمٍۚ وَ مَن يُضلِلِ اللهُ فَمالَهۥ مِن هادٍ (33)
همان روز که روی میگردانید و فرار میکنید، اما هیچ پناهگاهی در برابر خداوند برای شما وجود ندارد، و هر کس را خداوند (بخاطر اعمالش گمراه سازد، هدایت کننده ای برای او نیست.
وَ لَقَد جآءَكُم يوسُفُ مِن قَبلُ بِالبَيِّنٰتِ فَما زِلتُم في شَكٍّ مِمّا جآءَكُم بِهٖ ؗ حَتّيٰٓ اِذا هَلَكَ قُلتُم لَن يَبعَثَ اللهُ مِن بَعدِهٖ رَسولًا ۚ كَذٰلِكَ يُضِلُّ اللهُ مَن هُوَمُسرِفٌ مُرتابٌ (34)
پیش از این یوسف با دلائل روشن به سراغ شما آمد، ولی شما همچنان در آنچه او آورده بود تردید داشتید، تا زمانی که از دنیا رفت، گفتید: هرگز خداوند بعد از او رسولی مبعوث نخواهد کرد، اینگونه خداوند هر اسرافکار تردید کننده ای را گمراه میسازد.
اؘلَّذينَ يُجادِلونَ فيٓ ءايٰتِ اللهِ بِغَيرِ سُلطـٰنٍ اَتیــٰهُم ؗ كَبُرَ مَقتًا عِندَ اللهِ وَ عِندَ الَّذينَ ءامَنواۚ كَذٰلِكَ يَطبَعُ اللهُ عَليٰ كُلِّ قَلبِ مُتَكَبِّرٍ جَبّارٍ (35)
همانها که در آیات الهی بیآنکه برای آنها آمده باشد به مجادله برمی خیزند، کاری که خشم عظیمی نزد خداوند و نزد کسانی که ایمان آورده اند بار میآورد، اینگونه خداوند بر قلب هر متکبر جباری مهر مینهد.
وَ قالَ فِرعَونُ يٰهامٰنُ ابنِ لي صَرحًا لَعَلّيٓ اَبلُغُ الاَسبابَ (36)
فرعون گفت: ای هامان! برای من بنای مرتفعی بساز شاید به وسائلی رسم.
اَسبابَ السَّمٰوٰتِ فَاَطَّلِعَ اِليٰٓ اِلـٰهِ موسيٰ وَ اِنّي لَاَظُنُّهۥ كاذِبًاۚ وَكَذٰلِكَ زُيِّنَ لِفِرعَونَ سوٓءُ عَمَلِهٖ وَ صُدَّ عَنِ السَّبيلِ ؗ وَما كَيدُ فِرعَونَ اِلّا في تَبابٍ (37)
وسائل ( صعود به) آسمانها، تا از خدای موسی آگاه شوم، هر چند گمان میکنم او دروغگو باشد، اینچنین اعمال بد فرعون در نظرش زینت داده شده بود، و او را از راه حق باز داشت، و توطئه فرعون (و فرعون صفتان) جز به نابودی نمیانجامد.
وَ قالَ الَّذيٓ ءامَنَ يٰقَومِ اتَّبِعونِ اَهدِكُم سَبيلَ الرَّشادِ (38)
کسی که (از قوم فرعون ایمان آورده بود گفت: ای قوم! از من پیروی کنید تا شما را به راه صحیح هدایت کنم.
يٰقَومِ اِنَّما هٰذِهِ الحَيوٰةُ الدُّنيا مَتاعٌؗ وَ اِنَّ الأخِرَةَ هِيَ دارُ القَرارِ (39)
ای قوم من! این زندگی دنیا متاع زودگذری است، و آخرت سرای همیشگی است.
مَن عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجزيٰٓ اِلّا مِثلَها ؗوَمَن عَمِلَ صٰلِحًا مِن ذَكَرٍ اَو اُنثيٰ وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَاُولئِكَ يَدخُلونَ الجَنَّةَ يُرزَقونَ فيها بِغَيرِ حِسابٍ (40)
هر کس عمل بدی انجام دهد جز به مانند آن کیفر داده نمیشود، ولی کسی که عمل صالحی انجام دهد، خواه مرد یا زن، در حالی که مؤ من باشد وارد بهشت میشود و روزی بیحسابی به او داده خواهد شد.
وَ يٰقَومِ ماليٓ اَدعوكُم اِلَي النَّجوٰةِ وَ تَدعونَنيٓ اِلَي النّارِ (41)
ای قوم! چرا من شما را به سوی نجات دعوت میکنم، اما شما مرا به سوی آتش میخوانید؟!
تَدعونَني لِاَكفُرَ بِاللهِ وَ اُشرِكَ بِهٖ ما لَيسَ لي بِهٖ عِلمٌ وَ اَنَا اَدعوكُم اِلَي العَزيزِ الغَفّارِ (42)
مرا دعوت میکنید که به خدای یگانه کافر شوم، و شریکهائی که به آن علم ندارم برای او قرار دهم، در حالی که من شما را به سوی خداوند عزیز غفار دعوت میکنم.
لاجَرَمَ اَنَّما تَدعونَنيٓ اِلَيهِ لَيسَ لَهۥ دَعوَةٌ فِي الدُّنيا وَ لا فِي الأخِرَةِ وَ اَنَّ مَرَدَّنآ اِلَي اللهِ وَ اَنَّ المُسرِفينَ هُم اَصحٰبُ النّارِ (43)
قطعا آنچه مرا به سوی آن میخوانید نه دعوت (و حاکمیتی) در دنیا دارند و نه در آخرت، و تنها بازگشت ما در قیامت به سوی خدا است، و مسرفان اهل دوزخند.
فَسَتَذكُرونَ مآ اَقولُ لَكُمۚ وَاُفَوِّضُ اَمريٓ اِلَي اللهِ ؗ اِنَّ اللهَ بَصيرٌ بِالعِبادِ (44)
و به زودی آنچه را میگویم به خاطر خواهید آورد، من کار خود را به خداوند یکتا واگذار میکنم که او نسبت به بندگانش بیناست.
فَوَقیــٰهُ اللهُ سَيِّئئاتِ ما مَكَروا ؗ وَحاقَ بِئئالِ فِرعَونَ سوٓءُ العَذابِ (45)
خداوند او را از نقشه های سوء آنها نگهداشت، و عذابهای شدید بر آل فرعون نازل گردید.
اؘلنّارُ يُعرَضونَ عَلَيها غُدُوًّ ا وَ عَشِيًّاۚ وَ يَومَ تَقومُ السّاعَةُ اَدخِلوٓا ءالَ فِرعَونَ اَشَدَّ العَذابِ (46)
عذاب آنها آتش است که هر صبح و شام بر آن عرضه میشوند، و روزی که قیامت بر پا میشود دستور میدهد آل فرعون را در سخت ترین عذابها وارد کنید.
وَ اِذ يَتَحآجّونَ فِي النّارِ فَيَقولُ الضُّعَفٰٓؤُا لِلَّذينَ استَكبَروٓا اِنّا كُنّا لَكُم تَبَعًا فَهَل اَنتُم مُغنونَ عَنّا نَصيبًا مِنَ النّارِ (47)
به خاطر بیاور هنگامی را که در آتش دوزخ با هم محاجه میکنند، ضعفا به مستکبران میگویند: ما پیرو شما بودیم آیا (امروز) سهمی از آتش را بجای ما پذیرا میشوید؟!
قالَ الَّذينَ استَكبَروٓ ا اِنّا كُلٌّ فيهآ اِنَّ اللهَ قَد حَكَمَ بَينَ العِبادِ (48)
مستکبران میگویند: ما همگی در آن هستیم، خداوند در میان بندگانش (به عدالت) حکم کرده است.
وَ قالَ الَّذينَ فِي النّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادعوا رَبَّكُم يُخَفِّف عَنّا يَومًا مِنَ العَذابِ (49)
و آنها که در آتشند به خازنان جهنم میگویند: از پروردگارتان بخواهید یک روز عذاب را از ما بردارد.
قالوٓا اَوَلَم تَكُ تَأتيكُم رُسُلُكُم بِالبَيِّنٰتِؗ قالوا بَليٰۚ قالوا فَادعواؗ وَ ما دُعٰٓـؤُا الكٰفِرينَ اِلّا في ضَلٰلٍ (50)
آنها میگویند: آیا پیامبران شما با دلائل روشن به سراغتان نیامدند؟ میگویند: آری آنها میگویند: پس هر چه میخواهید دعا کنید، ولی دعای کافران (به جائی نمیرسد و) جز در ضلالت نیست.
اِنّا لَنَنصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذينَ ءامَنوا فِي الحَيوٰةِ الدُّنيا وَ يَومَ يَقومُ الاَشهادُ (51)
ما به طور مسلم رسولان خود، و کسانی را که ایمان آورده اند، در زندگی دنیا و روزی که گواهان به پا میخیزند، یاری میدهیم.
يَومَ لايَنفَعُ الظٰلمينَ مَعذِرَتُهُم وَ لَهُمُ اللَّعنَةُ وَ لَهُم سوٓءُ الدّارِ (52)
روزی که عذر خواهی ظالمان سودی نمیبخشد، و لعنت خدا از آن آنها و خانه (و جایگاه) بد نیز برای آنها است.
وَ لَقَد ءاتَينا موسَي الهُديٰ وَ اَورَثنا بَنيٓ اِسرآءيلَ الكِتٰبَ (53)
ما به موسی هدایت بخشیدیم و بنی اسرائیل را وارثان کتاب (تورات) قرار دادیم.
هُدًي وَ ذِكريٰ لِاُولِي الاَلبابِ (54)
کتابی که مایه هدایت و تذکر برای صاحبان عقل بود.
فَاصبِر اِنَّ وَعدَ اللهِ حَقٌّ وَ استَغفِر لِذَنبِكَ وَ سَبِّح بِحَمدِ رَبِّكَ بِالعَشِيِّ وَ الاِبكارِ (55)
صبر و شکیبائی پیشه کن که وعده خدا حق است و برای گناهت استغفار نما و تسبیح و حمد پروردگارت را هر صبح و شام بجا آور.
اِنَّ الَّذينَ يُجادِلونَ فيٓ ءايٰتِ اللهِ بِغَيرِ سُلطٰنٍ اَتیــٰهُم اِن في صُدورِهِم اِلّا كِبرٌ ما هُم بِبالِغيهِؗ فَاستَعِذ بِاللهِؗ اِنَّهۥ هُوَالسَّميعُ البَصيرُ (56)
کسانی که در آیات خداوند بدون دلیلی که از سوی خدا برای آنها آمده باشد ستیزه جوئی میکنند در دلهایشان فقط تکبر (و غرور) است، و هرگز به منظور خود نخواهد رسید، بنابراین به خداوند پناه بر که او شنوا و بینا است.
لَخَلقُ السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضِ اَكبَرُ مِن خَلقِ النّاسِ وَلٰكِنَّ اَكثَرَ النّاسِ لايَعلَمونَ (57)
آفرینش آسمانها و زمین از آفرینش انسانها مهمتر است ولی اکثر مردم نمیدانند.
وَ ما يَستَوِي الاَعميٰ وَ البَصيرُ وَ الَّذينَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَ لَاالمُسيٓءُۚ قَليلًا ما تَتَذَكَّرونَ (58)
هرگز نابینا و بینا مساوی نیستند، همچنین کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند با بدکاران یکسان نخواهند بود، اما کمتر متذکر میشوید.
اِنَّ السّاعَةَ لَأتِيَةٌ لارَيبَ فيها وَ لٰكِنَّ اَكثَرَ النّاسِ لايُؤمِنونَ (59)
روز قیامت به طور مسلم خواهد آمد، شکی در آن نیست، ولی اکثر مردم ایمان نمیآورند.
وَ قالَ رَبُّكُمُ ادعونيٓ اَستَجِب لَكُمۚ اِنَّ الَّذينَ يَستَكبِرونَ عَن عِبادَتي سَيَدخُلونَ جَهَنَّمَ داخِرينَ (60)
پروردگار شما گفته است مرا بخوانید تا (دعای) شما را اجابت کنم، کسانی که از عبادت من تکبر میورزند به زودی با ذلت وارد دوزخ میشوند.
اؘللهُ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ الَّيلَ لِتَسكُنوا فيهِ وَ النَّهارَ مُبصِرًاۚ اِنَّ اللهَ لَذو فَضلٍ عَلَي النّاسِ وَ لٰكِنَّ اَكثَرَ النّاسِ لايَشكُرونَ (61)
خداوند کسی است که شب را برای شما آفرید تا در آن بیاسائید، و روز را روشنی بخش قرار داد، خداوند نسبت به مردم صاحب فضل و کرم است هر چند اکثر مردم شکرگزاری نمیکنند.
ذٰلِكُمُ اللهُ رَبُّكُم خالِقُ كُلِّ شَيءٍ لآ اِلٰهَ اِلّا هُوَ ؗ فَاَنّيٰ تُؤفَكونَ (62)
این است خداوند پروردگار شما که آفریننده همه چیز است، هیچ معبودی جز او نیست، با اینحال چگونه از راه حق منحرف میشوید؟!
كَذٰلِكَ يُؤفَكُ الَّذينَ كانوا بِئئايٰتِ اللهِ يَجحَدونَ (63)
اینچنین کسانی که آیات خدا را انکار میکردند منحرف میشوند.
اؘللهُ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ الاَرضَ قَرارًا وَ السَّمآءَ بِنآءً وَ صَوَّرَكُم فَاَحسَنَ صُوَرَكُم وَ رَزَقَكُم مِنَ الطَّيِّبٰتِۚ ذٰلِكُمُ اللهُ رَبُّكُم ؗ فَتَبارَكَ اللهُ رَبُّ العٰلَمينَ (64)
خداوند کسی است که زمین را برای شما جایگاه امن و مطمئن قرار داد، و آسمان را همچون سقفی (بالای سرتان) و شما را صورتگری کرد و صورتتان را نیکو آفرید، و از طیبات به شما روزی داد، این است خداوند پروردگار شما، جاوید و پر برکت است خداوندی که پروردگار عالمیان است.
هُوَالحَيُّ لآ اِلٰهَ اِلّا هُوَفَادعوهُ مُخلِصينَ لَهُ الدّينَۚ اؘلحَمدُلِله رَبِّ العٰلَمينَ (65)
زنده واقعی او است، معبودی جز او وجود ندارد، پس او را بخوانید و دین خود را برای او خالص کنید، ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است.
قُل اِنّي نُهيتُ اَن اَعبُدَ الَّذينَ تَدعونَ مِن دونِ اللهِ لَمّا جآءَنِيَ البَيِّنٰتُ مِن رَبّي ࣕ وَ اُمِرتُ اَن اُسلِمَ لِرَبِّ العٰلَمينَ (66)
بگو: من نهی شده ام از اینکه معبودهائی را که شما غیر از خدا میخوانید بپرستم، و ماءمورم که تنها در برابر پروردگار عالمیان تسلیم باشم.
هُوَ الَّذي خَلَقَكُم مِن تُرابٍ ثُمَّ مِن نُطفَةٍ ثُمَّ مِن عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخرِجُكُم طِفلًا ثُمَّ لِتَبلُغوٓا اَشُدَّكُم ثُمَّ لِتَكونوا شُيوخًاۚ وَ مِنكُم مَن يُتَوَفّيٰ مِن قَبلُۚ وَ لِتَبلُغوٓا اَجَلًا مُسَمًّي وَ لَعَلَّكُم تَعقِلونَ (67)
او کسی است که شما را از خاک آفرید سپس از نطفه، بعد از علقه (خون منعقد) سپس شما را به صورت طفلی بیرون میفرستد، بعد به مرحله کمال قوت میرسید، بعد از آن پیر میشوید، و (در این میان) گروهی از شما پیش از رسیدن به این مرحله میمیرند، و هدف این است به سرآمد عمر خود برسید و شاید تعقل کنید.
هُوَالَّذي يُحيۦ وَ يُميتُ ؗ فَاِذا قَضيٰٓ اَمرًا فَاِنَّما يَقولُ لَهۥ كُن فَيَكونُ (68)
او کسی است که زنده میکند و میمیراند، و هنگامی که چیزی را اراده کند تنها به آن میگوید: موجود باش! او نیز بلافاصله موجود میشود.
اَلَم تَرَ اِلَي الَّذينَ يُجادِلونَ فيٓ ءايٰتِ اللهِ اَنّيٰ يُصرَفونَ (69)
آیا ندیدی کسانی را که مجادله در آیات ما میکنند چگونه از راه حق منحرف میشوند؟
اؘلَّذينَ كَذَّبوا بِالكِتٰبِ وَ بِمآ اَرسَلنا بِهٖ رُسُلَناؗ فَسَوفَ يَعلَمونَ (70)
کسانی که کتاب (آسمانی) و آنچه را بر فرستادگان خود نازل کردیم تکذیب کردند، اما به زودی (نتیجه کار خود را) میفهمند.
اِذِ الاَغلٰلُ فيٓ اَعناقِهِم وَ السَّلٰسِلُ يُسحَبونَ ۙ (71)
در آن هنگام که غلها و زنجیرها بر گردن آنان قرار گرفته و آنها را میکشند.
فِي الحَميمِؗ ثُمَّ فِي النّارِ يُسجَرونَ (72)
و در آب جوشان وارد میکنند، سپس در آتش دوزخ افروخته میشوند!
ثُمَّ قيلَ لَهُم اَينَ ما كُنتُم تُشرِكونَ ۙ (73)
سپس به آنها گفته میشود: کجا هستند آنچه را شریک خدا قرار میدادید؟
مِن دونِ اللهِ ؗقالوا ضَلّوا عَنّا بَل لَم نَكُن نَدعوا مِن قَبلُ شَيئئًاۚ كَذٰلِكَ يُضِلُّ اللهُ الكٰفِرينَ (74)
همان معبودهائی را که جز خدا پرستش میکردید؟ آنها میگویند: همه از نظر ما پنهان و گم شدند، بلکه ما اصلا قبل از این چیزی پرستش نمیکردیم! اینگونه خداوند کافران را گمراه میسازد!
ذٰلِكُم بِما كُنتُم تَفرَحونَ فِي الاَرضِ بِغَيرِ الحَقِّ وَ بِما كُنتُم تَمرَحونَ (75)
این به خاطر آن است که به ناحق در زمین شادی میکردید و از روی غرور و مستی به خوشحالی میپرداختید.
اؙدخُلوٓا اَبوابَ جَهَنَّمَ خٰلِدينَ فيها ؗ فَبِئسَ مَثوَي المُتَكَبِّرينَ (76)
از درهای جهنم وارد شوید، و جاودانه در آن بمانید، و چه بد جایگاهی است جایگاه متکبران؟!
فَاصبِر اِنَّ وَعدَ اللهِ حَقٌّۚ فَاِمّا نُرِيَنَّكَ بَعضَ الَّذي نَعِدُهُم اَو نَتَوَفَّيَنَّكَ فَاِلَينا يُرجَعونَ (77)
صبر کن که وعده خدا حق است، هر گاه قسمتی از مجازاتهائی را که به آنها وعده داده ایم در حال حیاتت به تو ارائه دهیم، یا تو را (پیش از آن) از دنیا ببریم (مهم نیست) چرا که بازگشت آنها به سوی ماست.
وَ لَقَد اَرسَلنا رُسُلًا مِن قَبلِكَ مِنهُم مَن قَصَصنا عَلَيكَ وَ مِنهُم مَن لَم نَقصُص عَلَيكَۚ وَ ما كانَ لِرَسولٍ اَن يَأتِيَ بِئئايَةٍ اِلّا بِاِذنِ اللهِۚ فَاِذا جآءَ اَمرُ اللهِ قُضِيَ بِالحَقِّ وَ خَسِرَ هُنالِكَ المُبطِلونَ (78)
ما پیش از تو رسولانی فرستادیم، گروهی از آنان سرگذشتشان را برای تو بازگو کرده ایم، و گروهی را برای تو بازگو نکرده ایم، هیچ پیامبری حق نداشت معجزهای جز به فرمان خدا بیاورد، و هنگامی که فرمان خداوند (برای مجازات آنها) صادر شود در میان آنها به حق داوری خواهد شد، و در آن هنگام اهل باطل زیان خواهند کرد.
اؘللهُ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ الاَنعامَ لِتَركَبوا مِنها وَ مِنها تَأكُلونَ (79)
خداوند کسی است که چهار پایان را برای شما آفرید تا بعضی را سوار شوید، و از بعضی تغذیه کنید.
وَ لَكُم فيها مَنافِعُ وَ لِتَبلُغوا عَلَيها حاجَةً في صُدورِكُم وَ عَلَيها وَ عَلَي الفُلكِ تُحمَلونَ (80)
و برای شما در آنها منافع قابل ملاحظه ای (غیر از اینها) است، منظور این است، که به وسیله آنها به مقصدی که در دل دارید برسید، و بر آنها و بر کشتیها سوار میشوید.
وَ يُريكُم ءايٰتِهٖ فَاَيَّ ءايٰتِ اللهِ تُنكِرونَ (81)
او آیاتش را همواره به شما نشان میدهد، کدامیک از آیات او را انکار میکنید؟!
اَفَلَم يَسيروا فِي الاَرضِ فَيَنظُروا كَيفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذينَ مِن قَبلِهِمۚ كانوٓا اَكثَرَ مِنهُم وَ اَشَدَّ قُوَّةً وَ ءاثارًا فِي الاَرضِ فَمآ اَغنيٰ عَنهُم ما كانوا يَكسِبونَ (82)
آیا آنها روی زمین سیر نکردند تا ببینند عاقبت کسانی که پیش از آنها بودند چه شد؟ همانها که نفراتشان از اینها بیشتر، و قوت و آثارشان در زمین فزونتر بود، هرگز آنچه را به دست میآوردند نتوانست آنها را (در برابر عذاب الهی) بینیاز سازد.
فَلَمّا جآءَتهُم رُسُلُهُم بِالبَيِّنٰتِ فَرِحوا بِما عِندَهُم مِنَ العِلمِ وَ حاقَ بِهِم ما كانوا بِهٖ يَستَهزِءونَ (83)
هنگامی که رسولان آنها با دلائل روشن به سراغ آنان آمدند به معلوماتی که خود داشتند خوشحال بودند (و غیر آن را هیچ میشمردند) ولی آنچه را (عذاب) به سخریه میگرفتند بر آنها فرود آمد!
فَلَمّا رَاَوا بَأسَنا قالوٓا ءامَنّا بِاللهِ وَحدَهۥ وَ كَفَرنا بِما كُنّا بِهٖ مُشرِكينَ (84)
هنگامی که شدت عذاب ما را دیدند گفتند: هم اکنون به خداوند یگانه ایمان آوریم و به معبودهائی که شریک او میشمردیم کافر شدیم.
فَلَم يَكُ يَنفَعُهُم ايمانُهُم لَمّا رَاَوا بَأسَنا ؗ سُنَّتَ اللهِ الَّتي قَد خَلَت في عِبادِهٖۚ وَ خَسِرَ هُنالِكَ الكٰفِرونَ (85)
اما هنگامی که عذاب ما را مشاهده کردند ایمان آنها به حالشان سودی نداشت، این سنت الهی در مورد بندگان پیشین او است، و کافران در آن هنگام زیانکار شدند.