سورة الاعراف
بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحيمِ
الٓمٓصٓ (1)
المص.
كِتٰبٌ اُنزِلَ اِلَيكَ فَلا يَكُن في صَدرِكَ حَرَجٌ مِنهُ لِتُنذِرَ بِهٖ وَ ذِكريٰ لِلمُؤمِنينَ (2)
این کتابی است که بر تو نازل شده و نباید از ناحیه آن ناراحتی در سینه داشته باشی، و هدف آن است که بوسیله آن (همگان را از عواقب بد عقاید و اعمال نادرستشان) بیم دهی و تذکری است برای مومنان.
اؚتَّبِعوا مآ اُنزِلَ اِلَيكُم مِن رَبِّكُم وَ لاتَتَّبِعوا مِن دونِهٖٓ اَولِيآءَۚ قَليلًا ما تَذَكَّرونَ (3)
(بنابراین) از چیزی که از طرف پروردگارتان بر شما نازل شده پیروی کنید و از سرپرستان و معبودهای دیگر جز او پیروی نکنید، اما کمتر متذکر میشوید.
وَ كَم مِن قَريَةٍ اَهلَكنٰها فَجآءَها بَأسُنا بَياتًا اَو هُم قآئِلونَ (4)
چه بسیار شهرها و آبادیها که آنها را (بر اثر گناه فراوان) هلاک کردیم، و عذاب ما شبهنگام یا در روز هنگامی که استراحت کرده بودند به سراغشان آمد.
فَما كانَ دَعویــٰهُم اِذ جآءَهُم بَأسُنآ اِلّآ اَن قالوٓا اِنّا كُنّا ظٰلِمينَ (5)
و در آن موقع که عذاب ما به سراغ آنها آمد سخنی نداشتند جز اینکه گفتند ما ظالم بودیم (ولی این اعتراف به گناه دیگر دیر شده بود و به حالشان سودی نداشت).
فَلَنَسئئَلَنَّ الَّذينَ اُرسِلَ اِلَيهِم وَ لَنَسئئَلَنَّ المُرسَلينَ (6)
بطور قطع از کسانی که پیامبران را به سوی آنها فرستادیم سؤ ال خواهیم کرد و از پیامبران (نیز) سؤ ال میکنیم.
فَلَنَقُصَّنَّ عَلَيهِم بِعِلمٍ وَ ما كُنّا غآئِبينَ (7)
و مسلما (اعمال همه را مو به مو) از روی علم (وسیع خود) برای آنان شرح خواهیم داد و ما (اصولا) غائب نبودیم (بلکه همه جا حاضر و ناظر بودیم).
وَ الوَزنُ يَومَئِذِࣙالحَقُّۚ فَمَن ثَقُلَت مَوازينُهۥ فَاُولئِكَ هُمُ المُفلِحونَ (8)
و وزن کردن (اعمال و سنجش ارزش آنها) در آن روز حق است، کسانی که میزانهای (عمل) آنها سنگین است رستگارانند.
وَ مَن خَفَّت مَوازينُهۥ فَاُولئِكَ الَّذينَ خَسِروٓا اَنفُسَهُم بِما كانوا بِئئايٰتِنا يَظلِمونَ (9)
و کسانی که میزانهای (عمل) آنها سبک است افرادی هستند که سرمایه وجود خود را به خاطر ظلم و ستمی که به آیات ما میکردند از دست داده اند.
وَ لَقَد مَكَّنّٰكُم فِي الاَرضِ وَ جَعَلنا لَكُم فيها مَعايِشَۚ قَليلًا ما تَشكُرونَ (10)
و ما تسلط و مالکیت و حکومت بر زمین را برای شما قرار دادیم و انواع وسایل زندگی را برای شما فراهم ساختیم اما کمتر شکرگزاری میکنید (و اینهمه موهبت را بجا مصرف نمینمائید).
وَ لَقَد خَلَقنٰكُم ثُمَّ صَوَّرنٰكُم ثُمَّ قُلنا لِلمَلٰٓئِكَةِ اسجُدوا لِأدَمَ فَسَجَدوٓا اِلّآ اِبليسَؗ لَم يَكُن مِنَ السّٰجِدينَ (11)
ما شما را آفریدیم سپس صورت بندی کردیم سپس به فرشتگان گفتیم برای آدم خضوع کنید آنها سجده کردند جز ابلیس که از سجده کنندگان نبود.
قالَ ما مَنَعَكَ اَلّا تَسجُدَ اِذ اَمَرتُكَ ؗ قالَ اَنَا خَيرٌ مِنهُ خَلَقتَني مِن نارٍ وَ خَلَقتَهۥ مِن طينٍ (12)
(خداوند به او) فرمود: چه چیز تو را مانع شد که سجده کنی در آن هنگام که به تو فرمان دادم ؟ گفت: من از او بهترم، مرا از آتش آفریده ای و او را از خاک!
قالَ فَاهبِط مِنها فَما يَكونُ لَكَ اَن تَتَكَبَّرَ فيها فَاخرُج اِنَّكَ مِنَ الصّٰغِرينَ (13)
گفت: از آن (مقام و مرتبه ات) فرودآی! تو حق نداری در آن (مقام و رتبه) تکبر بورزی بیرون رو که تو از افراد پست و کوچکی!
قالَ اَنظِرنيٓ اِليٰ يَومِ يُبعَثونَ (14)
(شیطان) گفت: مرا تا روز رستاخیز مهلت ده (و زنده بگذار).
قالَ اِنَّكَ مِنَ المُنظَرينَ (15)
فرمود: تو از مهلت داده شدگانی!
قالَ فَبِمآ اَغوَيتَني لَاَقعُدَنَّ لَهُم صِراطَكَ المُستَقيمَ (16)
گفت: اکنون که مرا گمراه ساختی من بر سر راه مستقیم تو برای آنها کمین میکنم.
ثُمَّ لَأتِيَنَّهُم مِن بَينِ اَيديهِم وَ مِن خَلفِهِم وَ عَن اَيمٰنِهِم وَ عَن شَمآئِلِهِم وَ لاتَجِدُ اَكثَرَهُم شٰكِرينَ (17)
سپس از پیشرو و از پشت سر و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغ آنها میروم و اکثر آنها را شکرگزار نخواهی یافت.
قالَ اخرُج مِنها مَذءومًا مَدحورًا ؗ لَمَن تَبِعَكَ مِنهُم لَاَملَاَنَّ جَهَنَّمَ مِنكُم اَجمَعينَ (18)
فرمود: از آن (مقام) با ننگ و عار و خواری بیرون رو، و سوگند یاد میکنم که هر کس از آنها از تو پیروی کند جهنم را از شما همگی پر میکنم!
وَ يٰٓئئادَمُ اسكُن اَنتَ وَ زَوجُكَ الجَنَّةَ فَكُلا مِن حَيثُ شِئتُما وَ لاتَقرَبا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكونا مِنَ الظٰلِمينَ (19)
و ای آدم تو و همسرت در بهشت ساکن شوید و از هر جا که خواستید بخورید اما به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران خواهید شد.
فَوَسوَسَ لَهُمَا الشَّيطٰنُ لِيُبدِيَ لَهُما ما وۥ رِيَ عَنهُما مِن سَوءاتِهِما ࣕوَ قالَ ما نَهیــٰكُما رَبُّكُما عَن هٰذِهِ الشَّجَرَةِ اِلّآ اَن تَكونا مَلَكَينِ اَو تَكونا مِنَ الخٰلِدينَ (20)
سپس شیطان آنها را وسوسه کرد تا آنچه را از اندامشان پنهان بود آشکار سازد و گفت پروردگارتان شما را از این درخت نهی نکرده مگر به خاطر اینکه (اگر از آن بخورید) فرشته خواهید شد یا جاودانه (در بهشت خواهید ماند!
وَ قاسَمَهُمآ اِنّي لَكُما لَمِنَ النّٰصِحينَ (21)
و برای آنها سوگند یاد کرد که من خیرخواه شما هستم!
فَدَلّیــٰهُما بِغُرورٍۚ فَلَمّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَت لَهُما سَوءاتُهُما وَ طَفِقا يَخصِفانِ عَلَيهِما مِن وَرَقِ الجَنَّةِ ؗ وَ نادیــٰهُما رَبُّهُمآ اَلَم اَنهَكُما عَن تِلكُمَا الشَّجَرَةِ وَ اَقُل لَكُمآ اِنَّ الشَّيطٰنَ لَكُما عَدُوٌّ مُبينٌ (22)
و به این ترتیب آنها را با فریب (از مقامشان) فرود آورد، و هنگامی که از آن درخت چشیدند اندامشان (عورتشان) برای آنها آشکار شد و شروع کردند به قرار دادن برگهای (درختان) بهشتی بر یکدیگر تا آنرا بپوشانند و پروردگارشان آنها را ندا داد که آیا شما را از آن درخت نهی نکردم و نگفتم شیطان برای شما دشمن آشکاری است ؟
قالا رَبَّنا ظَلَمنآ اَنفُسَنا وَ اِن لَم تَغفِرلَنا وَ تَرحَمنا لَنَكونَنَّ مِنَ الخٰسِرينَ (23)
گفتند: پروردگارا! ما به خویشتن ستم کردیم و اگر ما را نبخشی و بر ما رحم نکنی از زیانکاران خواهیم بود.
قالَ اهبِطوا بَعضُكُم لِبَعضٍ عَدُوٌّ ؗ وَ لَكُم فِي الاَرضِ مُستَقَرٌّ وَ مَتاعٌ اِليٰ حينٍ (24)
فرمود: (از مقام خویش فرود آئید در حالی که بعضی نسبت به بعض دیگر دشمن خواهید بود (شیطان دشمن شماست و شما دشمن او) و برای شما در زمین قرارگاه و وسیله بهره گیری تا زمانی خواهد بود.
قالَ فيها تَحيَونَ وَ فيها تَموتونَ وَ مِنها تُخرَجونَ (25)
فرمود: در آن (زمین) زنده میشوید، و در آن میمیرید و از آن (در رستاخیز) بیرون خواهید آمد.
يٰبَنيٓ ءادَمَ قَد اَنزَلنا عَلَيكُم لِباسًا يُواري سَوءاتِكُم وَ ريشًاۚ وَ لِباسُ التَّقويٰ ذٰلِكَ خَيرٌۚ ذٰلِكَ مِن ءايٰتِ اللهِ لَعَلَّهُم يَذَّكَّرونَ (26)
ای فرزندان آدم! لباسی برای شما فرو فرستادیم که اندام شما را میپوشاند و مایه زینت شماست و لباس پرهیزگاری بهتر است، اینها (همه) از آیات خدا است شاید متذکر (نعمتهای او) شوند.
يٰبَنيٓ ءادَمَ لايَفتِنَنَّكُمُ الشَّيطٰنُ كَمآ اَخرَجَ اَبَوَيكُم مِنَ الجَنَّةِ يَنزِعُ عَنهُما لِباسَهُما لِيُرِيَهُما سَوءاتِهِمآۚ اِنَّهۥ يَریــٰكُم هُوَوَقَبيلُهۥ مِن حَيثُ لاتَرَونَهُمؕ اِنّا جَعَلنَا الشَّيٰطينَ اَولِيآءَ لِلَّذينَ لايُؤمِنونَ (27)
ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد آنچنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد و لباسشان را از تنشان بیرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد، چه اینکه او و همکارانش شما را میبینند و شما آنها را نمیبینید (اما بدانید) ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان نمیآورند.
وَ اِذا فَعَلوا فاحِشَةً قالوا وَجَدنا عَلَيهآ ءابآءَنا وَ اللهُ اَمَرَنا بِهاؕ قُل اِنَّ اللهَ لايَأمُرُ بِالفَحشآءِ ؗ اَتَقولونَ عَلَي اللهِ ما لاتَعلَمونَ (28)
و هنگامی که کار زشتی انجام میدهند میگویند پدران خود را بر این عمل دیدیم، و خداوند بما دستور داده است! بگو خداوند (هرگز) دستور به عمل زشت نمیدهد آیا چیزی بر خدا میبندید که نمیدانی
قُل اَمَرَ رَبّي بِالقِسطِ ؗ وَ اَقيموا وُجوهَكُم عِندَ كُلِّ مَسجِدٍ وَ ادعوهُ مُخلِصينَ لَهُ الدّينَۚ كَما بَدَاَ كُم تَعودونَ (29)
بگو پروردگارم به عدالت فرمان داده است، و توجه خویش را در هر مسجد (و به هنگام عبادت) به سوی او کنید و او را بخوانید و دین (خود) را برای او خالص گردانید (و بدانید) همانگونه که در آغاز شما را آفرید (بار دیگر در رستاخیز) بازمی گردید.
فَريقًا هَديٰ وَ فَريقًا حَقَّ عَلَيهِمُ الضَّلٰلَةُ ؗ اِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيٰطينَ اَولِيآءَ مِن دونِ اللهِ وَ يَحسَبونَ اَنَّهُم مُهتَدونَ (30)
جمعی را هدایت کرده و جمعی را (که شایستگی نداشته اند) گمراهی بر آنها مسلم… آنها (کسانی هستند که) شیاطین را به جای خداوند، اولیای خود انتخاب کردند و چنین گمان میکنند که هدایت یافته اند.
يٰبَنيٓ ءادَمَ خُذوا زينَتَكُم عِندَ كُلِّ مَسجِدٍؗ وَ كُلوا وَ اشرَبوا وَ لاتُسرِفوٓا ؗ اِنَّهۥ لايُحِبُّ المُسرِفينَ (31)
ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد با خود بردارید و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمیدارد.
قُل مَن حَرَّمَ زينَةَ اللهِ الَّتيٓ اَخرَجَ لِعِبادِهٖ وَ الطَّيِّبٰتِ مِنَ الرِّزقِۚ قُل هِيَ لِلَّذينَ ءامَنوا فِي الحَيوٰةِ الدُّنيا خالِصَةً يَومَ القِيٰمَةِؕ كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الأيٰتِ لِقَومٍ يَعلَمونَ (32)
بگو چه کسی زینت های الهی را که برای بندگان خود آفریده و روزیهای پاکیزه را حرام کرده است ؟ بگو اینها در زندگی دنیا برای کسانی است که ایمان آورده اند (اگر چه دیگران نیز با آنها مشارکت دارند ولی) در قیامت خالص (برای مؤ منان) خواهد بود اینچنین آیات (خود) را برای کسانی که آگاهند شرح میدهیم.
قُل اِنَّما حَرَّمَ رَبِّيَ الفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنها وَ ما بَطَنَ وَ الاِثمَ وَ البَغيَ بِغَيرِ الحَقِّ وَ اَن تُشرِكوا بِاللهِ مالَم يُنَزِّل بِهٖ سُلطٰنًا وَ اَن تَقولوا عَلَي اللهِ ما لاتَعلَمونَ (33)
بگو خداوند تنها اعمال زشت را، چه آشکار باشد چه پنهان، حرام کرده است و (همچنین) گناه و ستم بدون حق، و اینکه چیزی را که خداوند دلیلی برای آن نازل نکرده شریک او قرار دهید، و به خدا مطلبی نسبت دهید که نمیدانید.
وَ لِكُلِّ اُمَّةٍ اَجَلٌ ؗ فَاِذا جآءَ اَجَلُهُم لايَستَأخِرونَ ساعَةً وَ لايَستَقدِمونَ (34)
برای هر قوم و جمعیتی زمان و مدت (معینی) است و به هنگامی که مدت آنها فرا رسد نه ساعتی از آن تاخیر میکنند و نه بر آن پیشی میگیرند.
يٰبَنيٓ ءادَمَ اِمّا يَأتِيَنَّكُم رُسُلٌ مِنكُم يَقُصّونَ عَلَيكُم ءايٰتي فَمَنِ اتَّقيٰ وَ اَصلَحَ فَلا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لاهُم يَحزَنونَ (35)
ای فرزندان آدم! اگر رسولانی از خود شما به سراغتان بیایند که آیات مرا برای شما بازگو کنند (از آنها پیروی کنید) زیرا آنها که پرهیزگاری پیشه کنند و عمل صالح انجام دهند (و در اصلاح خویش و دیگران بکوشند) نه ترسی بر آنها هست و نه غمناک میشوند.
وَ الَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنا وَ استَكبَروا عَنهآ اُولئِكَ اَصحٰبُ النّارِهُم فيها خٰلِدونَ (36)
و آنها که آیات ما را تکذیب کنند و در برابر آن تکبر ورزند اهل دوزخند، جاودانه در آن خواهند ماند.
فَمَن اَظلَمُ مِمَّنِ افتَريٰ عَلَي اللهِ كَذِبًا اَو كَذَّبَ بِئئايٰتِهٖٓۚ اُولئِكَ يَنالُهُم نَصيبُهآُم مِنَ الكِتٰبِۚ حَتّيٰٓ اِذا جآءَتهُم رُسُلُنا يَتَوَفَّونَهُم قالوٓا اَينَ ما كُنتُم تَدعونَ مِن دونِ اللهِ ؗ قالوا ضَلّوا عَنّا وَ شَهِدوا عَليٰٓ اَنفُسِهِم اَنَّهُم كانوا كٰفِرينَ (37)
چه کسی ستمکارتر است از آنها که بر خدا دروغ میبندند یا آیات او را تکذیب مینمایند؟ آنها نصیبشان را از آنچه مقدر شده (از نعمتها و مواهب این جهان) میبرند تا زمانی که فرستادگان ما (فرشتگان قبض ارواح) به سراغ آنها روند و جانشان را بگیرند از آنها میپرسند: کجا هستند معبودهائی که غیر از خدا میخواندید؟ (چرا به یاری شما نمیآیند؟) میگویند آنها (همه) گم شدند (و از ما دور گشتند) و بر ضد خود گواهی میدهند که کافر بودند!
قالَ ادخُلوا فيٓ اُمَمٍ قَد خَلَت مِن قَبلِكُم مِنَ الجِنِّ وَ الاِنسِ فِي النّارِ ؗ كُلَّما دَخَلَت اُمَّةٌ لَعَنَت اُختَهاۚ حَتّيٰٓ اِذَا ادّارَكوا فيها جَميعًا قالَت اُخریــٰهُم لِاولیــٰهُم رَبَّنا هٰٓؤُلآءِ اَضَلّونا فَئئاتِهِم عَذابًا ضِعفًا مِنَ النّارِۚ قالَ لِكُلٍّ ضِعفٌ وَ لٰكِن لاتَعلَمونَ (38)
(خداوند به آنها) میگوید: داخل شوید در صف گروه های مشابه خود از جن و انس در آتش، هر زمان گروهی وارد میشوند گروه دیگر را لعن میکنند تا همگی با ذلت در آن قرار گیرند (در این هنگام) گروه پیروان درباره پیشوایان خود میگویند: خداوندا! اینها بودند که ما را گمراه ساختند پس کیفر آنها را از آتش دو برابر کن (کیفری برای گمراهیشان و کیفری به خاطر گمراه ساختن ما) میگوید برای هر کدام (از شما) عذاب مضاعف است ولی نمیدانید (زیرا پیروان نیز اگر گرد پیشوایان ستمگر و گمراه را نگرفته بودند آنها قدرتی بر اغوای دگران نمیداشتند).
وَ قالَت اولیــٰهُم لِاُخریــٰهُم فَما كانَ لَكُم عَلَينا مِن فَضلٍ فَذوقُوا العَذابَ بِما كُنتُم تَكسِبونَ (39)
و پیشوایان آنها به پیروان خود میگویند شما امتیازی بر ما ندارید پس بچشید عذاب (الهی) را در برابر آنچه انجام میدادید.
اِنَّ الَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنا وَ استَكبَروا عَنها لاتُفَتَّحُ لَهُم اَبوابُ السَّمآءِ وَ لايَدخُلونَ الجَنَّةَ حَتّيٰ يَلِجَ الجَمَلُ في سَمِّ الخِياطِۚ وَ كَذٰلِكَ نَجزِي المُجرِمينَ (40)
آنها که آیات ما را تکذیب کردند و در برابر آن تکبر ورزیدند درهای آسمان برویشان گشوده نمیشود و (هیچگاه) داخل بهشت نمیشوند مگر اینکه شتر از سوراخ سوزن خیاطی بگذرد! (یعنی بهیچوجه امکان ندارد) اینچنین گنهکاران را جزا میدهیم.
لَهُم مِن جَهَنَّمَ مِهادٌ وَ مِن فَوقِهِم غَواشٍۚ وَ كَذٰلِكَ نَجزِي الظٰلِمينَ (41)
برای آنها بسترهائی از (آتش) دوزخ و روی آنها پوششهائی (از آن) است و اینچنین ظالمان را جزا میدهیم.
وَ الَّذينَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحـٰتِ لانُكَلِّفُ نَفسًا اِلّا وُسعَهآ اُولئِكَ اَصحٰبُ الجَنَّةِ هُم فيها خٰلِدونَ (42)
و کسانی که ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند – هیچکس را جز به اندازه توانائیش تکلیف نمیکنیم – اهل بهشتند و جاودانه در آن خواهند ماند.
وَ نَزَعنا ما في صُدورِهِم مِن غِلٍّ تَجري مِن تَحتِهِمُ الاَنهٰرُ ؗ وَ قالُوا الحَمدُ لِله الَّذي هَدیــٰنا لِهٰذا وَ ما كُنّا لِنَهتَدِيَ لَولآ اَن هَدیــٰنَا اللهُؗ لَقَد جآءَت رُسُلُ رَبِّنا بِالحَقِّۚ وَ نودوٓا اَن تِلكُمُ الجَنَّةُ اورِثتُموها بِما كُنتُم تَعمَلونَ (43)
و آنچه در دلها از کینه و حسد دارند برمی کنیم (تا در صفا و صمیمیت با هم زندگی کنند) و از زیر (قصرها و درختان) آنها نهرها جریان دارد و میگویند سپاس مخصوص خداوندی است که ما را به این (همه نعمتها) رهنمون شد و اگر او ما را هدایت نکرده بود ما (به اینها) راه نمییافتیم مسلما فرستادگان پروردگار ما حق میگفتند، و (در این هنگام) ندا داده میشود که این بهشت را در برابر اعمالی که انجام میدادید به ارث بردید.
وَ ناديٰٓ اَصحٰبُ الجَنَّةِ اَصحٰبَ النّارِ اَن قَد وَجَدناما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا فَهَل وَجَدتُم ما وَعَدَ رَبُّكُم حَقًّا ؗ قالوا نَعَمۚ فَاَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَينَهُم اَن لَعنَةُ اللهِ عَلَي الظٰلِمينَ (44)
و بهشتیان به دوزخیان صدا میزنند که ما آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بود همه را حق یافتیم، آیا شما هم آنچه را پروردگارتان به شما وعده داده بود حق یافتید؟! در این هنگام ندا دهنده ای در میان آنها ندا میدهد که لعنت خدا بر ستمگران باد!
اؘلَّذينَ يَصُدّونَ عَن سَبيلِ اللهِ وَ يَبغونَها عِوَجًا وَ هُم بِالأخِرَةِ كٰفِرونَ (45)
همانها که (مردم را) از راه خدا باز میدارند و (با القای شبهات) میخواهند آنرا کج و معوج نشان دهند و آنان به آخرت کافر هست
وَ بَينَهُما حِجابٌۚ وَ عَلَي الاَعرافِ رِجالٌ يَعرِفونَ كُلًّا بِسيمیــٰهُم ۚ وَ نادَوا اَصحٰبَ الجَنَّةِ اَن سَلٰمٌ عَلَيكُم لَم يَدخُلوها وَ هُم يَطمَعونَ (46)
و در میان آندو (بهشتیان و دوزخیان) حجابی قرار دارد و بر «اعراف» مردانی هستند که هر یک از آندو را از سیمایشان میشناسند و به بهشتیان صدا میزنند که درود بر شما باد، اما داخل بهشت نمیشوند در حالی که امید آن را دارند.
وَ اِذا صُرِفَت اَبصارُهُم تِلقآءَ اَصحٰبِ النّارِ قالوا رَبَّنا لاتَجعَلنا مَعَ القَومِ الظٰلِمينَ (47)
و هنگامی که چشمشان به دوزخیان میافتد میگویند: پروردگارا ما را با جمعیت ستمگران قرار مده!
وَ ناديٰٓ اَصحٰبُ الاَعرافِ رِجالًا يَعرِفونَهُم بِسيمیــٰهُم قالوا مآ اَغنيٰ عَنكُم جَمعُكُم وَ ما كُنتُم تَستَكبِرونَ (48)
و اصحاب اعراف مردانی (از دوزخیان را) که از سیمایشان آنها را میشناسند صدا میزنند و میگویند دیدید که گردآوری شما (از مال و ثروت و زن و فرزند) و تکبرهای شما به حالتان سودی نداد؟!
اَهٰٓؤُلآءِ الَّذينَ اَقسَمتُم لايَنالُهُمُ اللهُ بِرَحمَةٍۚ اؙدخُلُوا الجَنَّةَ لاخَوفٌ عَلَيكُم وَ لآ اَنتُم تَحزَنونَ (49)
آیا اینها (این واماندگانی که بر اعراف هستند) همانها نیستند که سوگند یاد کردید رحمت خدا هرگز شامل حالشان نخواهد شد (ولی به خاطر ایمان و بعضی اعمال خیرشان خداوند آنها را مشمول رحمت خود ساخت هم اکنون به آنها گفته میشود) داخل بهشت شوید که نه ترسی دارید و نه غمناک میشوید.
وَ ناديٰٓ اَصحٰبُ النّارِ اَصحٰبَ الجَنَّةِ اَن اَفيضوا عَلَينا مِنَ المآءِ اَو مِمّا رَزَقَكُمُ اللهُۚ قالوٓا اِنَّ اللهَ حَرَّمَهُما عَلَي الكٰفِرينَ (50)
و دوزخیان، بهشتیان را صدا میزنند که (محبت کنید) و مقداری آب یا از آنچه خدا به شما روزی داده به ما ببخشید، آنها (در پاسخ) میگویند خداوند اینها را بر کافران تحریم کرده است.
اؘلَّذينَ اتَّخَذوا دينَهُم لَهوًا وَ لَعِبًا وَ غَرَّتهُمُ الحَيوٰةُ الدُّنياۚفَاليَومَ نَنسیــٰهُم كَما نَسوا لِقآءَ يَومِهِم هٰذا وَ ما كانوا بِئئايٰتِنا يَجحَدونَ (51)
همانها که دین و آئین خود را سرگرمی و بازیچه گرفتند و زندگی دنیا آنها را مغرور ساخت امروز ما آنها را فراموش میکنیم چون لقای چنین روزی را فراموش کردند، و آیات ما را انکار نمودند.
وَ لَقَد جِئنٰهُم بِكِتٰبٍ فَصَّلنٰهُ عَليٰ عِلمٍ هُدًي وَ رَحمَةً لِقَومٍ يُؤمِنونَ (52)
ما کتابی برای آنها آوردیم که با آگاهی (اسرار و رموز) آنرا شرح دادیم (کتابی) که مایه هدایت و رحمت برای جمعیتی است که ایمان میآورند.
هَل يَنظُرونَ اِلّا تَأويلَهۥۚ يَومَ يَأتي تَأويلُهۥ يَقولُ الَّذينَ نَسوهُ مِن قَبلُ قَد جآءَت رُسُلُ رَبِّنا بِالحَقِّ فَهَل لَنا مِن شُفَعآءَ فَيَشفَعوا لَنآ اَو نُرَدُّ فَنَعمَلَ غَيرَ الَّذي كُنّا نَعمَلُۚ قَدخَسِروٓا اَنفُسَهُم وَ ضَلَّ عَنهُم ما كانوا يَفتَرونَ (53)
آیا آنها انتظار دارند سرانجام تهدیدهای الهی را مشاهده کنند؟ آنروز که این امر انجام گیرد (کار از کار گذشته و بیداری سودی نخواهد داشت و) آنها که آنرا قبلا فراموش کرده بودند میگویند فرستادگان پروردگار ما به حق آمدند، آیا (امروز) شفیعانی برای ما وجود دارند که برای ما شفاعت کنند؟ یا (امکان دارد) باز گردیم و اعمالی غیر از آنچه انجام دادیم انجام دهیم؟! (ولی) آنها سرمایه وجود خود را از دست دادند و معبودهائی را که به دروغ ساخته بودند همگی از نظرشان گم میشوند (نه راه بازگشتی دارند و نه شفیعانی).
اِنَّ رَبَّكُمُ اللهُ الَّذي خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَ الاَرضَ في سِتَّةِ اَيّامٍ ثُمَّ استَويٰ عَلَي العَرشِ يُغشِي الَّيلَ النَّهارَ يَطلُبُهۥ حَثيثًا ࣕوَ الشَّمسَ وَ القَمَرَ وَ النُّجومَ مُسَخَّرٰتٍ بِاَمرِهٖٓؕ اَلا لَهُ الخَلقُ وَ الاَمرُؕ تَبارَكَ اللهُ رَبُّ العـٰلَمينَ (54)
پروردگار شما خداوندی است که آسمانها و زمین را در شش روز (شش دوران) آفرید، سپس به تدبیر جهان هستی پرداخت، با (پرده تاریک) شب، روز را میپوشاند و شب به دنبال روز به سرعت در حرکت است، و خورشید و ماه و ستارگان را آفرید در حالی که مسخر فرمان او هستند، آگاه باشید که آفرینش و تدبیر (جهان) برای او (و به فرمان او) است. پر برکت (و زوالناپذیر) است خداوندی که پروردگار جهانیان است.
اؙدعوا رَبَّكُم تَضَرُّعًا وَ خُفيَةًۚ اِنَّهۥ لايُحِبُّ المُعتَدينَ (55)
پروردگار خود را از روی تضرع و در پنهانی بخوانید (و از تجاوز دست بردارید که) او متجاوزان را دوست نمیدارد.
وَ لاتُفسِدوا فِي الاَرضِ بَعدَ اِصلاحِها وَ ادعوهُ خَوفًا وَ طَمَعًاۚ اِنَّ رَحمَتَ اللهِ قَريبٌ مِنَ المُحسِنينَ (56)
و در زمین فساد مکنید بعد از آنکه اصلاح شده است، و او را با بیم و امید بخوانید (بیم از مسئولیتها و امید به رحمتش، و نیکی کنید) زیرا رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است.
وَ هُوَالَّذي يُرسِلُ الرِّيٰحَ بُشرًا بَينَ يَدَي رَحمَتِهٖ ۚ حَتّيٰٓ اِذآ اَقَلَّت سَحابًا ثِقالًا سُقنٰهُ لِبَلَدٍ مَيِّتٍ فَاَنزَلنا بِهِ المآءَ فَاَخرَجنا بِهٖ مِن كُلِّ الثَّمَرٰتِۚ كَذٰلِكَ نُخرِجُ المَوتيٰ لَعَلَّكُم تَذَكَّرونَ (57)
او کسی است که بادها را پیشاپیش (باران) رحمتش میفرستد تا زمانی که ابرهای سنگین بار را (بر دوش خود) حمل کنند در این هنگام آنها را به سوی سرزمینهای مرده میفرستیم و به وسیله آن آب (حیاتبخش) نازل میکنیم و با آن از هر گونه میوهای (از خاک تیره) بیرون میآوریم، و اینگونه (که زمینهای مرده را زنده کردیم) مردگان را (نیز در قیامت) زنده میکنیم تا متذکر شوید.
وَ البَلَدُ الطَّيِّبُ يَخرُجُ نَباتُهۥ بِاِذنِ رَبِّهٖؗ وَ الَّذي خَبُثَ لايَخرُجُ اِلّا نَكِدًاۚ كَذٰلِكَ نُصَرِّفُ الأيٰتِ لِقَومٍ يَشكُرونَ (58)
و سرزمین پاکیزه (و شیرین) گیاهش به فرمان پروردگار میروید اما سرزمینهای بدطینت (و شورهزار) جز گیاه ناچیز و بیارزش از آن نمیروید، اینگونه، آیات را برای آنها که شکرگزارند بیان میکنیم.
لَقَد اَرسَلنا نوحًا اِليٰ قَومِهٖ فَقالَ يٰقَومِ اعبُدُوا اللهَ ما لَكُم مِن اِلٰهٍ غَيرُهٓۥؗ اِنّيٓ اَخافُ عَلَيكُم عَذابَ يَومٍ عَظيمٍ (59)
ما نوح را به سوی قومش فرستادیم، او به آنها گفت: ای قوم من (تنها) خداوند یگانه را پرستش کنید که معبودی جز او برای شما نیست (و اگر غیر این کنید) من بر شما از عذاب روز بزرگی میترسم.
قالَ المَلَاُ مِن قَومِهٖٓ اِنّا لَنَریــٰكَ في ضَلٰلٍ مُبينٍ (60)
(ولی) اشراف قومش به او گفتند: ما تو را در گمراهی آشکاری میبینیم!
قالَ يٰقَومِ لَيسَ بي ضَلٰلَةٌ وَلٰكِنّي رَسولٌ مِن رَبِّ العـٰلَمينَ (61)
گفت: ای قوم من! هیچگونه گمراهی در من نیست، ولی من فرستاده پروردگار جهانیانم
اُبَلِّغُكُم رِسٰلـٰتِ رَبّي وَ اَنصَحُ لَكُم وَ اَعلَمُ مِنَ اللهِ ما لاتَعلَمونَ (62)
رسالتهای پروردگارم را به شما ابلاغ میکنم و خیرخواه شما هست چیزهائی میدانم که شما نمیدانید.
اَوَعَجِبتُم اَن جآءَكُم ذِكرٌ مِن رَبِّكُم عَليٰ رَجُلٍ مِنكُم لِيُنذِرَكُم وَ لِتَتَّقوا وَ لَعَلَّكُم تُرحَمونَ (63)
آیا تعجب کرده اید که دستور آگاه کننده پروردگارتان به وسیله مردی از میان شما به شما برسد تا (از عواقب اعمال خلاف) بیمتان دهد، و (در پرتو این دستور) پرهیزگاری پیشه کنید شاید مشمول رحمت (الهی) گردید.
فَكَذَّبوهُ فَاَنجَينٰهُ وَ الَّذينَ مَعَهۥ فِي الفُلكِ وَ اَغرَقنَا الَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنآ ؗ اِنَّهُم كانوا قَومًا عَمينَ (64)
اما سرانجام او را تکذیب کردند و ما او و کسانی را که با وی در کشتی بودند رهائی بخشیدیم و آنها که آیات ما را تکذیب کردند غرق نمودیم چه اینکه آنها جمعیتی نابینا (و کور دل) بودند.
وَ اِليٰ عادٍ اَخاهُم هودًاۚ قالَ يٰقَومِ اعبُدُوا اللهَ مالَكُم مِن اِلٰهٍ غَيرُهٓۥۚ اَفَلا تَتَّقونَ (65)
و به سوی قوم عاد برادرشان هود را فرستادیم، گفت ای قوم من! (تنها) خدا را پرستش کنید که جز او معبودی برای شما نیست، آیا پرهیزگاری پیشه نمیکنید؟!
قالَ المَلَاُ الَّذينَ كَفَروا مِن قَومِهٖٓ اِنّا لَنَریــٰكَ في سَفاهَةٍ وَ اِنّا لَنَظُنُّكَ مِنَ الكٰذِبينَ (66)
اشراف کافر قوم او گفتند ما تو را در سفاهت (و نادانی و سبک مغزی) میبینیم و ما مسلما تو را از دروغگویان میدانیم.
قالَ يٰقَومِ لَيسَ بي سَفاهَةٌ وَ لٰكِنّي رَسولٌ مِن رَبِّ العٰلَمينَ (67)
گفت: ای قوم من! هیچگونه سفاهتی در من نیست، ولی فرستادهای از طرف پروردگار جهانیانم.
اُبَلِّغُكُم رِسٰلٰتِ رَبّي وَ اَنَا لَكُم ناصِحٌ اَمينٌ (68)
رسالتهای پروردگارم را به شما ابلاغ میکنم و من خیرخواه امینی برای شما هستم.
اَوَعَجِبتُم اَن جآءَكُم ذِكرٌ مِن رَبِّكُم عَليٰ رَجُلٍ مِنكُم لِيُنذِرَكُمۚ وَ اذكُروٓا اِذ جَعَلَكُم خُلَفآءَ مِن بَعدِ قَومِ نوحٍ وَ زادَكُم فِي الخَلقِ بَصسطَةً ؗ فَاذكُروٓا ءالآءَ اللهِ لَعَلَّكُم تُفلِحونَ (69)
آیا تعجب کرده اید که دستور آگاه کننده پروردگارتان به وسیله مردی از میان شما به شما برسد تا (از مجازات الهی) بیمتان دهد، و به یاد آورید هنگامی شما را جانشینان قوم نوح قرار داد، و شما را از جهت خلقت گسترش داد (و به نیروی بدنی قوی مجهز ساخت) پس نعمتهای خدا را به یاد آورید شاید رستگار شوید.
قالوٓا اَجِئتَنا لِنَعبُدَ اللهَ وَحدَهۥ وَ نَذَرَ ما كانَ يَعبُدُ ءابآؤُنا ؗ فَأتِنا بِما تَعِدُنآ اِن كُنتَ مِنَ الصّٰدِقينَ (70)
گفتند آیا به سراغ ما آمده ای که تنها خدای یگانه را بپرستیم و آنچه را پدران ما میپرستیدند رها کنیم، حال که چنین است آنچه (از بلا و عذاب الهی) به ما وعده میدهی بیاور اگر راست میگوئی
قالَ قَد وَقَعَ عَلَيكُم مِن رَبِّكُم رِجسٌ وَ غَضَبٌ ؗ اَتُجادِلونَني فيٓ اَسمآءٍ سَمَّيتُموهآ اَنتُم وَ ءابآؤُكُم ما نَزَّلَ اللهُ بِها مِن سُلطٰنٍۚ فَانتَظِروٓا اِنّي مَعَكُم مِنَ المُنتَظِرينَ (71)
گفت: پلیدی و غضب پروردگار شما را فرا گرفته، آیا با من در مورد نامه ائی مجادله میکنید (که به عنوان معبود و خدا) شما و پدرانتان (بر بتها) گذارده اید، در حالی که خداوند هیچ فرمانی درباره آن نازل نکرده است، بنابراین شما منتظر باشید من هم با شما انتظار میکشم.
فَاَنجَينٰهُ وَ الَّذينَ مَعَهۥ بِرَحمَةٍ مِنّا وَ قَطَعنا دابِرَ الَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنا وَ ما كانوا مُؤمِنينَ (72)
سرانجام او و کسانی را که با او بودند به رحمت خود نجات بخشیدیم و ریشه کسانی که آیات ما را تکذیب کردند و ایمان نیاوردند قطع کردیم.
وَ اِليٰ ثَمودَ اَخاهُم صٰلِحًاۚ قالَ يٰقَومِ اعبُدُوا اللهَ مالَكُم مِن اِلٰهٍ غَيرُهۥ ؗ قَد جآءَتكُم بَيِّنَةٌ مِن رَبِّكُم ؗ هٰذِهٖ ناقَةُ اللهِ لَكُم ءايَةً ؗ فَذَروها تَأكـُل فيٓ اَرضِ اللهِ وَ لاتَمَسّوها بِسوٓءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابٌ اَليمٌ (73)
و به سوی (قوم) ثمود برادرشان صالح را فرستادیم گفت ای قوم من! خدا را بپرستید که جز او معبودی برای شما نیست، دلیل روشنی از طرف پروردگار برای شما آمده: این «ناقه» الهی برای شما معجزه ای است، او را به حال خود واگذارید که در سرزمین خدا (از علفهای بیابان) بخورد و آنرا آزار نرسانید که عذاب دردناکی شما را خواهد گرفت!
وَ اذكُروٓا اِذ جَعَلَكُم خُلَفآءَ مِن بَعدِ عادٍ وَ بَوَّاَكُم فِي الاَرضِ تَتَّخِذونَ مِن سُهولِها قُصورًا وَ تَنحِتونَ الجِبالَ بُيوتًا ؗ فَاذكُروٓا ءالآءَ اللهِ وَ لاتَعثَوا فِي الاَرضِ مُفسِدينَ (74)
و بخاطر بیاورید که شما را جانشینان قوم عاد قرار داد و در زمین مستقر ساخت، که در دشتهایش قصرها برای خود بنا میکنید و در کوه ها برای خود خانه ها میتراشید، بنابراین نعمتهای خدا را متذکر شوید و در زمین فساد نکنید.
قالَ المَلَاُ الَّذينَ استَكبَروا مِن قَومِهٖ لِلَّذينَ استُضعِفوا لِمَن ءامَنَ مِنهُم اَتَعلَمونَ اَنَّ صٰلِحًا مُرسَلٌ مِن رَبِّهٖ ؗ قالوٓا اِنّا بِمآ اُرسِلَ بِهٖ مُؤمِنونَ (75)
(ولی) اشراف متکبر قوم او، به مستضعفانی که ایمان آورده بودند گفتند آیا (راستی) شما یقین دارید صالح از طرف پروردگار خود فرستاده شده است ؟ آنها گفتند: ما به آنچه او بدان ماموریت یافته ایمان آورده ایم.
قالَ الَّذينَ استَكبَروٓا اِنّا بِالَّذيٓ ءامَنتُم بِهٖ كٰفِرونَ (76)
متکبران گفتند (ولی) ما به آنچه شما به آن ایمان آورده اید کافریم!
فَعَقَرُوا النّاقَةَ وَ عَتَوا عَن اَمرِ رَبِّهِم وَ قالوا يٰصٰلِحُ ائتِنا بِما تَعِدُنآ اِن كُنتَ مِنَ المُرسَلينَ (77)
سپس «ناقه» را پی کردند و از فرمان پروردگارشان سرپیچیدند و گفتند ای صالح اگر تو از فرستادگان (خدا) هستی آنچه ما را با آن تهدید میکنی بیاور!
فَاَخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاَصبَحوا في دارِهِم جٰثِمينَ (78)
سرانجام زمین لرزه آنها را فرا گرفت و صبحگاهان (تنها) جسم بیجانشان در خانه هاشان باقی مانده بود!
فَتَوَلّيٰ عَنهُم وَ قالَ يٰقَومِ لَقَد اَبلَغتُكُم رِسالَةَ رَبّي وَ نَصَحتُ لَكُم وَلٰكِن لاتُحِبّونَ النّٰصِحينَ (79)
(صالح) از آنها روی برتافت و گفت ای قوم! من رسالت پروردگارم را به شما ابلاغ کردم و شرط خیرخواهی را انجام دادم ولی (چکنم) که شما خیرخواهان را دوست ندارید.
وَ لوطًا اِذ قالَ لِقَومِهٖٓ اَتَأتونَ الفاحِشَةَ ما سَبَقَكُم بِها مِن اَحَدٍ مِنَ العـٰلَمينَ (80)
و (به خاطر بیاورید) لوط را هنگامی که به قوم خود گفت آیا عمل شنیعی انجام میدهید که احدی از جهانیان پیش از شما انجام نداده است؟!
اِنَّكُم لَتَأتونَ الرِّجالَ شَهوَةً مِن دونِ النِّسآءِۚ بَل اَنتُم قَومٌ مُسرِفونَ (81)
آیا شما از روی شهوت به سراغ مردان میروید، نه زنان ؟ شما جمعیت تجاوزکاری هستید!
وَ ما كانَ جَوابَ قَومِهٖٓ اِلّآ اَن قالوٓا اَخرِجوهُم مِن قَريَتِكُم ؗ اِنَّهُم اُناسٌ يَتَطَهَّرونَ (82)
ولی پاسخ قومش چیزی جز این نبود که گفتند اینها را از شهر و آبادی خود بیرون کنید که اینها افراد متظاهری هستند!
فَاَنجَينٰهُ وَ اَهلَهٓۥ اِلَّا امرَاَتَهۥؗ كانَت مِنَ الغٰبِرينَ (83)
(چون کار به اینجا رسید) ما او و خاندانش را رهائی بخشیدیم جز همسرش که با بازماندگان (در شهر) بود.
وَ اَمطَرنا عَلَيهِم مَطَرًاۚ فَانظُر كَيفَ كانَ عاقِبَةُ المُجرِمينَ (84)
و (سپس چنان) بارانی بر آنها فرستادیم (بارانی از سنگ که آنها را نابود ساخت) اکنون بنگر سرانجام کار مجرمان به کجا کشید.
وَ اِليٰ مَديَنَ اَخاهُم شُعَيبًاۚ قالَ يٰقَومِ اعبُدُوا اللهَ ما لَكُم مِن اِلٰهٍ غَيرُهۥ ؗ قَد جآءَتكُم بَيِّنَةٌ مِن رَبِّكُم ؗ فَاَوفُوا الكَيلَ وَ الميزانَ وَ لاتَبخَسُوا النّاسَ اَشيآءَهُم وَ لاتُفسِدوا فِي الاَرضِ بَعدَ اِصلاحِهاۚ ذٰلِكُم خَيرٌ لَكُم اِن كُنتُم مُؤمِنينَ (85)
و به سوی مدین برادرشان شعیب را فرستادیم گفت ای قوم من خدا را بپرستید که جز او معبودی ندارید، دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده است، بنابراین حق پیمانه و وزن را ادا کنید و از اموال مردم چیزی نکاهید و در روی زمین بعد از آنکه (در پرتو ایمان و دعوت انبیاء) اصلاح شده است فساد نکنید، این برای شما بهتر است اگر با ایمان هستید.
وَ لاتَقعُدوا بِكُلِّ صِراطٍ توعِدونَ وَ تَصُدّونَ عَن سَبيلِ اللهِ مَن ءامَنَ بِهٖ وَ تَبغونَها عِوَجًاۚ وَ اذكُروٓا اِذكُنتُم قَليلًا فَكَثَّرَكُم ؗ وَ انظُروا كَيفَ كانَ عاقِبَةُ المُفسِدينَ (86)
و بر سر هر راه ننشینید که (مردم با ایمان را) تهدید کنید و مومنان را از راه خدا باز دارید و (با القای شبهات) آنرا کج و معوج نشان دهید و به خاطر بیاورید زمانی را که افراد کمی بودید و او شما را فزونی داد و بنگرید چگونه سرانجام مفسدان بود.
وَ اِن كانَ طآئِفَةٌ مِنكُم ءامَنوا بِالَّذيٓ اُرسِلتُ بِهٖ وَ طآئِفَةٌ لَم يُؤمِنوا فَاصبِروا حَتّيٰ يَحكُمَ اللهُ بَينَناؗ وَ هُوَخَيرُ الحٰكِمينَ (87)
و اگر طایفه ای از شما به آنچه من فرستاده شده ام ایمان آورده اند و طایفه ای ایمان نیاورده اند صبر کنید تا خداوند میان ما داوری کند که او بهترین داوران است.
قالَ المَلَاُ الَّذينَ استَكبَروا مِن قَومِهٖ لَنُخرِجَنَّكَ يٰشُعَيبُ وَالَّذينَ ءامَنوا مَعَكَ مِن قَريَتِنآ اَو لَتَعودُنَّ في مِلَّتِناۚ قالَ اَوَلَو كُنّا كٰرِهينَ (88)
اشراف زورمند و متکبر از قوم او گفتند: ای شعیب سوگند یاد میکنیم که تو و کسانی را که به تو ایمان آورده اند از شهر و آبادی خود بیرون خواهیم کرد یا به آئین ما باز گردید، گفتند: آیا (می خواهید ما را بازگردانید) اگر چه مایل نباشیم؟!
قَدِ افتَرَينا عَلَي اللهِ كَذِبًا اِن عُدنا في مِلَّتِكُم بَعدَ اِذ نَجّیــٰنَا اللهُ مِنهاۚ وَ ما يَكونُ لَنآ اَن نَعودَ فيهآ اِلّآ اَن يَشآءَ اللهُ رَبُّناۚ وَسِعَ رَبُّنا كُلَّ شَيءٍ عِلمًاۚ عَلَي اللهِ تَوَكَّلناۚ رَبَّنَا افتَح بَينَنا وَبَينَ قَومِنا بِالحَقِّ وَاَنتَ خَيرُ الفٰتِحينَ (89)
اگر ما به آئین شما بازگردیم، بعد از آنکه خدا ما را از آن نجات بخشیده، به خدا دروغ بسته ایم، و شایسته نیست که ما به آن بازگردیم مگر اینکه خدائی که پروردگار ماست بخواهد، علم پروردگار ما به همه چیز احاطه دارد، تنها بر خدا توکل کرده ایم، پروردگارا میان ما و قوم ما به حق داوری کن که تو بهترین داورانی.
وَقالَ المَلَاُ الَّذينَ كَفَروا مِن قَومِهٖ لَئِنِ اتَّبَعتُم شُعَيبًا اِنَّكُـم اِذًا لَخٰسِرونَ (90)
اشراف زورمندی که از قوم او کافر شده بودند گفتند: اگر از شعیب پیروی کنید زیان خواهید کرد.
فَاَخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاَصبَحوا في دارِهِم جٰثِمينَ (91)
سپس زمین لرزه آنها را فرو گرفت و صبحگاهان به صورت اجساد بیجانی در خانه هاشان مانده بودند.
اؘلَّذينَ كَذَّبوا شُعَيبًا كَاَن لَم يَغنَوا فيهَا ؗ اؘلَّذينَكَذَّبوا شُعَيبًا كانوا هُمُ الخٰسِرينَ (92)
آنها که شعیب را تکذیب کردند (آنچنان نابود شدند که) گویا هرگز در آن (خانه ها) سکنی نداشتند، آنها که شعیب را تکذیب کردند آنها زیانکار بودند.
فَتَوَلّيٰ عَنهُم وَقالَ يٰقَومِ لَقَد اَبلَغتُكُم رِسٰلٰتِ رَبّي وَنَصَحتُ لَكُم ؗ فَكَيفَ ءاسيٰ عَليٰ قَومٍكٰفِرينَ (93)
سپس از آنها روی برتافت و گفت من رسالات پروردگارم را به شما ابلاغ کردم و خیرخواهی نمودم، با این حال چگونه بر حال قوم بیایمان تاسف بخورم؟!
وَمآ اَرسَلنا في قَريَةٍ مِن نَبِيٍّ اِلّآ اَخَذنآ اَهلَها بِالبَأسآءِ وَالضَّرّآءِ لَعَلَّهُم يَضَّرَّعونَ (94)
ما در هیچ شهر و آبادی پیامبری نفرستادیم مگر اینکه اهل آنرا به ناراحتیها و خسارتها گرفتار ساختیم شاید (بخود آیند و به سوی خدا) بازگردند.
ثُمَّ بَدَّلنا مَكانَ السَّيِّئَةِ الحَسَنَةَ حَتّیٰ عَفَوا وَقالوا قَد مَسَّءابآءَنَا الضَّرّآءُ وَالسَّرّآءُ فَاَخَذنٰهُم بَغتَةً وَهُم لايَشعُرونَ (95)
سپس (هنگامی که این هشدارها در آنها اثر نگذاشت) نیکی (و فراوانی نعمت و رفاه) به جای بدی (و ناراحتی و گرفتاری) قرار دادیم آن چنان که فزونی گرفتند (و همه گونه نعمت و برکت یافتند و مغرور شدند) و گفتند (تنها ما نبودیم که گرفتار این مشکلات شدیم) به پدران ما نیز ناراحتیهای جسمی و مالی رسید چون چنین شد آنها را ناگهان به اعمالشان گرفتیم (و مجازات کردیم).
وَلَو اَنَّ اَهلَ القُريٰٓءامَنوا وَاتَّقَوا لَفَتَحنا عَلَيهِم بَرَكٰتٍ مِنَ السَّمآءِ وَالاَرضِ وَلٰكِن كَذَّبوا فَاَخَذنٰهُم بِما كانوا يَكسِبونَ (96)
و اگر مردمی که در شهرها و آبادیها زندگی دارند ایمان بیاورند و تقوی پیشه کنند برکات آسمان و زمین را بر آنها میگشائیم ولی (آنها حقایق را) تکذیب کردند ما هم آنانرا به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.
اَفَاَمِنَ اَهلُ القُريٰٓ اَن يَأتِيَهُم بَأسُنا بَياتًا وَهُم نآئِمونَ (97)
آیا اهل این آبادیها از این ایمن هستند که عذاب ما شبانه به سراغ آنها بیاید در حالی که در خواب باشند؟
اَوَ اَمِنَ اَهلُ القُريٰٓ اَن يَأتِيَهُم بَأسُنا ضُحًي وَهُم يَلعَبونَ (98)
آیا اهل آبادیها از این ایمنند که عذاب ما، روز به سراغشان بیاید در حالی که سرگرم بازی هستند؟
اَفَاَمِنوا مَكرَ اللهِ ؗ فَلا يَأمَنُ مَكرَ اللهِ اِلَّا القَومُ الخٰسِرونَ (99)
آیا آنها از مکر الهی غافلند در حالی که از مکر (و مجازات) خدا جز زیانکاران ایمن نخواهند بود.
اَوَ لَم يَهدِ لِلَّذينَ يَرِثونَ الاَرضَ مِن بَعدِ اَهلِهآ اَن لَو نَشآءُ اَصَبنٰهُم بِذُنوبِهِمۚ وَنَطبَعُ عَليٰ قُلوبِهِم فَهُم لا يَسمَعونَ (100)
آیا کسانی که وارث روی زمین بعد از صاحبان قبلی آن میشوند عبرت نمیگیرند که اگر بخواهیم آنها را نیز به گناهانشان هلاک میکنیم و بر دلهایشان مهر مینهیم تا (صدای حق را) نشنوند.
تِلكَ القُريٰ نَقُصُّ عَلَيكَ مِن اَنبآئِهاۚ وَلَقَد جآءَتهُم رُسُلُهُم بِالبَيِّنٰتِ فَما كانوا لِيُؤمِنوا بِما كَذَّبوا مِن قَبلُۚ كَذٰلِكَ يَطبَعُ اللهُ عَليٰ قُلوبِ الكٰفِرينَ (101)
اینها آبادیهائی است که اخبار آن را برای تو شرح میدهیم آنها (چنان لجوج بودند که) به آنچه قبلا تکذیب کرده بودند ایمان نمیآوردند اینچنین خداوند بر دلهای کافران مهر مینهد (و بر اثر لجاجت و ادامه گناه حس تشخیص را از آنها سلب میکند).
وَما وَجَدنا لِاَكثَرِهِم مِن عَهدٍ ؗ وَ اِن وَجَدنآ اَكثَرَهُم لَفٰسِقينَ (102)
و اکثر آنها را بر سر پیمان خود ندیدیم و اکثر آنها را فاسق و گنهکار یافتیم.
ثُمَّ بَعَثنا مِن بَعدِهِم موسيٰ بِئئايٰتِنآ اِليٰ فِرعَونَ وَمَلَاِیــهٖ فَظَلَموا بِهاۚ فَانظُر كَيفَ كانَعاقِبَةُ المُفسِدينَ (103)
سپس به دنبال آنها (یعنی پیامبران پیشین) موسی را با آیات خویش به سوی فرعون و اطرافیان او فرستادیم اما آنها (با عدم پذیرش این آیات) بر آن ظلم کردند ببین عاقبت مفسدان به کجا کشید؟
وَقالَ موسيٰ يٰفِرعَونُ اِنّي رَسولٌ مِن رَبِّ العٰلَمينَ (104)
و موسی گفت: ای فرعون! من فرستادهای از پروردگار جهانیانم.
حَقيقٌ عَليٰٓ اَن لآ اَقولَ عَلَي اللهِ اِلَّا الحَقَّ ؗ قَد جِئتُكُم بِبَيِّنَةٍ مِن رَبِّكُم فَاَرسِل مَعِيَ بَنيٓ اِسرآءيلَ (105)
سزاوار است که بر خدا جز حق نگویم، من دلیل روشنی از پروردگارتان برای شما آورده ام، بنابراین بنی اسرائیل را با من بفرست.
قالَ اِن كُنتَ جِئتَ بِئئايَةٍ فَأتِ بِهآ اِن كُنتَ مِنَ الصّٰدِقينَ (106)
(فرعون) گفت اگر نشانهای آوردهای ارائه بده اگر از راستگویانی.
فَاَلقيٰ عَصاهُ فَاِذا هِیَ ثُعبانٌ مُبينٌ (107)
ناگهان عصای خود را افکند و اژدهای آشکاری شد!
وَنَزَعَ يَدَهۥ فَاِذا هِيَ بَيضآءُ لِلنّٰظِرينَ (108)
و دست خود را (از گریبان) بیرون آورد سفید (و درخشان) برای بینندگان بود!
قالَ المَلَاُ مِن قَومِ فِرعَونَ اِنَّ هٰذا لَساحِرٌ عَليمٌ (109)
اطرافیان فرعون گفتند: بدون شک این ساحر دانائی است!
يُريدُ اَن يُخرِجَكُم مِن اَرضِكُم ؗ فَماذا تَأمُرونَ (110)
میخواهد شما را از سرزمینتان بیرون کند، نظر شما چیست ؟ (و در برابر او چه باید کرد).
قالوٓا اَرجِه وَاَخاهُ وَاَرسِل فِيالمَدآئِنِ حٰشِرينَ (111)
(سپس به فرعون) گفتند (جریان کار) او و برادرش را به تاخیر انداز و جمع آوری کنندگان را به همه شهرها بفرست.
يَأتوكَ بِكُلِّ سٰحِرٍ عَليمٍ (112)
تا هر ساحر دانا (و کار آزموده) ای را به خدمت تو بیاورند.
وَجآءَ السَّحَرَةُ فِرعَونَ قالوٓا اِنَّ لَنا لَاَجرًا اِن كُنّا نَحنُ الغٰلِبينَ (113)
ساحران نزد فرعون آمدند و گفتند: آیا اگر ما پیروز گردیم اجر و پاداش مهمی خواهیم داشت ؟
قالَ نَعَم وَ اِنَّكُم لَمِنَ المُقَرَّبينَ (114)
گفت: آری، و شما از مقربان خواهید بود!
قالوا يٰموسيٰٓ اِمّآ اَن تُلقِيَ وَاِمّآ اَن نَكونَ نَحنُ المُلقينَ (115)
(ساحران) گفتند ای موسی یا تو بیفکن یا ما میافکنیم!
قالَ اَلقوا ؗ فَلَمّآ اَلقَوا سَحَروٓا اَعيُنَ النّاسِ وَاستَرهَبوهُم وَجآءو بِسِحرٍعَظيمٍ (116)
گفت شما بیفکنید، و هنگامی که (وسایل سحر خود را) افکندند مردم را چشمبندی کردند و ترسانی دند و سحر عظیمی به وجود آوردند!
وَاَوحَينآ اِليٰ موسيٰٓ اَن اَلقِ عَصاكَ ؗ فَاِذا هِيَ تَلقَفُ ما يَأفِكونَ (117)
و به موسی وحی کردیم که عصای خود را بیفکن، ناگهان (به صورت مار عظیمی درآمد و) وسائل دروغین آنها را به سرعت برگرفت!
فَوَقَعَ الحَقُّ وَبَطَلَ ما كانوا يَعمَلونَ (118)
(در این موقع) حق آشکار گردید و آنچه آنها ساخته بودند باطل شد.
فَغُلِبوا هُنالِكَ وَانقَلَبوا صٰغِرينَ (119)
در آنجا مغلوب شدند و خوار و کوچک گشتند.
وَاُلقِیَ السَّحَرَةُ سٰجِدينَ (120)
و ساحران (همگی) به سجده افتادند.
قالوٓا ءامَنّا بِرَبِّ العٰلَمينَ (121)
و گفتند ما به پروردگار جهانیان ایمان آوردیم.
رَبِّ موسيٰ وَهٰرونَ (122)
پروردگار موسی و هارون.
قالَ فِرعَونُ ءامَنتُم بِهٖ قَبلَ اَن ءاذَنَ لَكُم ؗ اِنَّ هٰذا لَمَكرٌ مَكَرتُموهُ فِي المَدينَةِ لِتُخرِجوا مِنهآ اَهلَها ؗ فَسَوفَ تَعلَمونَ (123)
فرعون گفت آیا به او ایمان آوردید پیش از آنکه به شما اجازه دهم، حتما این توطئهای است که در این شهر (و دیار) چیده اید تا اهلش را از آن بیرون کنید ولی به زودی خواهید دانست!
لَاُ قَطِّعَنَّ اَيدِيَكُم وَاَرجُلَكُم مِن خِلافٍ ثُمَّ لَاُصَلِّبَنَّكُم اَجمَعينَ (124)
سوگند میخورم که دستها و پاهای شما را به طور مخالف (دست راست با پای چپ یا دست چپ با پای راست) قطع میکنم سپس همگی شما را به دار میآویزم.
قالوٓا اِنّآ اِليٰ رَبِّنا مُنقَلِبونَ (125)
(ساحران گفتند (مهم نیست) ما به سوی پروردگارمان باز میگردیم.
وَما تَنقِمُ مِنّآ اِلّآ اَن ءامَنّا بِئئايٰتِ رَبِّنا لَمّا جآءَتناۚ رَبَّنآ اَفرِغ عَلَينا صَبرًاوَتَوَفَّنا مُسلِمينَ (126)
تنها ایراد تو، به ما این است که ما به آیات پروردگار خویش – هنگامی که برای ما آمد – ایمان آورده ایم، بار الها! پیمانه صبر (و استقامت) را تا آخر بر ما بریز و ما را مسلمان بمیران (و تا پایان عمر با اخلاص و ایمان بدار).
وَقالَ المَلَاُ مِن قَومِ فِرعَونَ اَتَذَرُ موسيٰ وَقَومَهۥ لِيُفسِدوافِي الاَرضِ وَ يَذَرَكَ وَءالِهَتَكَۚ قالَ سَنُقَتِّلُ اَبنآءَهُم وَنَستَحيۦ نِسآءَهُم وَاِنّا فَوقَهُم قٰهِرونَ (127)
اشراف قوم فرعون (به او) گفتند: آیا موسی و قومش را رها میکنی که در زمین فساد کنند و تو و خدایانت را رها سازند، گفت به زودی پسرانشان را میکشیم و دخترانشان را زنده نگه میداریم (تا خدمت ما کنند) و ما بر آنها کاملا مسلط هستیم.
قالَ موسيٰ لِقَومِهِ استَعينوا بِاللهِ وَاصبِروٓا ؗ اِنَّ الاَرضَ لِله يورِثُها مَن يَشآءُ مِن عِبادِهٖ ؗ وَالعاقِبَةُ لِلمُتَّقينَ (128)
موسی به قوم خود گفت از خدا یاری جوئید و استقامت پیشه کنید که زمین از آن خدا است و آنرا به هر کس بخواهد (و شایسته بداند) واگذار میکند و سرانجام (نیک) برای پرهیزکاران است.
قالوٓا اوذينا مِن قَبلِ اَن تَأتِيَنا وَمِن بَعدِ ما جِئتَناۚ قالَ عَسيٰ رَبُّكُم اَن يُهلِكَ عَدُوَّكُم وَيَستَخلِفَكُم فِي الاَرضِ فَيَنظُرَ كَيفَ تَعمَلونَ (129)
گفتند: پیش از آنکه به سوی ما بیائی آزار دیدیم و (هم اکنون پس از آمدنت نیز آزار میبینیم (کی این آزارها سر خواهد آمد؟ گفت امید است پروردگارتان دشمن شما را هلاک کند و شما را در زمین جانشین (آنها) سازد و بنگرد چگونه عمل میکنید؟
وَلَقَد اَخَذنآ ءالَ فِرعَونَ بِالسِّنينَ وَنَقصٍ مِنَالثَّمَرٰتِ لَعَلَّهُم يَذَّكَّرونَ (130)
و ما نزدیکان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی و کمبود میوه ها گرفتار کردیم شاید متذکر گردند.
فَاِذا جآءَتهُمُ الحَسَنَةُ قالوا لَنا هٰذِهٖ ؗ وَاِن تُصِبهُم سَيِّئَةٌ يَطَّيَّروا بِموسيٰ وَمَن مَعَهٓۥؕ اَلآ اِنَّما طٰٓئِرُهُم عِندَ اللهِ وَلٰكِنَّ اَكثَرَهُملايَعلَمونَ (131)
اما (آنها نه تنها پند نگرفتند بلکه هنگامی که نیکی (و نعمت) به آنها میرسید میگفتند به خاطر خود ماست! ولی موقعی که بدی (و بلا) به آنها میرسید میگفتند از شومی موسی و کسان او است! بگو سرچشمه همه این فالهای بد نزد خدا است (و شما را به خاطر اعمال بدتان کیفر میدهد) اما اکثر آنها نمیدانند.
وَقالوا مَهما تَأتِنا بِهٖ مِن ءايَةٍ لِتَسحَرَنا بِها فَما نَحنُ لَكَ بِمُؤمِنينَ (132)
و گفتند هر زمان آیتی برای ما بیاوری که سحرمان کنی ما به تو ایمان نمیآوریم!
فَاَرسَلنا عَلَيهِمُ الطّوفانَ وَالجَرادَ وَالقُمَّلَ وَالضَّفادِعَ وَالدَّمَ ءايٰتٍ مُفَصَّلٰتٍ فَاستَكبَروا وَكانوا قَومًا مُجرِمينَ (133)
سپس (بلاها را پشت سرهم بر آنها نازل کردیم) طوفان و ملخ و آفت گیاهی و قورباغه ها و خون را که نشانه هائی از هم جدا بودند بر آنها فرستادیم (ولی باز بیدار نشدند) و تکبر ورزیدند و جمعیت گنهکاری بودند.
وَلَمّا وَقَعَ عَلَيهِمُ الرِّجزُ قالوا يٰموسَي ادعُ لَنا رَبَّكَ بِما عَهِدَ عِندَكَۚ لَئِن كَشَفتَ عَنَّا الرِّجزَ لَنُؤمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرسِلَنَّ مَعَكَ بَنيٓ اِسرآءيلَ (134)
هنگامی که بلا بر آنها مسلط میشد میگفتند: ای موسی از خدایت برای ما بخواه به عهدی که با تو کرده رفتار کند، اگر این بلا را از ما مرتفع سازی قطعا به تو ایمان میآوریم و بنی اسرائیل را با تو خواهیم فرستاد.
فَلَمّا كَشَفنا عَنهُمُ الرِّجزَ اِليٰٓ اَجَلٍهُم بالِغوهُ اِذاهُم يَنكُثونَ (135)
اما هنگامی که بلا را پس از مدت معینی که به آن میرسیدند از آنها برمی داشتیم پیمان خویش را میشکستند!
فَانتَقَمنا مِنهُم فَاَغرَقنٰهُم فِي اليَمِّ بِاَنَّهُمكَذَّبوا بِئئايٰتِنا وَكانوا عَنها غٰفِلينَ (136)
سرانجام ما از آنها انتقام گرفتیم و آنها را در دریا غرق کردیم زیرا آیات ما را تکذیب کردند و از آن غافل بودند.
وَاَورَثنَا القَومَ الَّذينَ كانوا يُستَضعَفونَ مَشارِقَ الاَرضِ وَ مَغارِبَهَا الَّتي بٰرَكنا فيها ؗ وَتَمَّت كَلِمَتُ رَبِّكَ الحُسنيٰ عَليٰ بَنيٓ اِسرآءيلَ بِماصَبَرواۚ وَدَمَّرنا ما كانَ يَصنَعُ فِرعَونُ وَقَومُهۥ وَما كانوا يَعرِشونَ (137)
و مشرقها و مغربهای پربرکت زمین را به آن قوم تضعیف شده (زیر زنجیر ظلم و ستم) واگذار کردیم و وعده نیک پروردگارت بر بنی اسرائیل، بخاطر صبر و استقامتی که نشان دادند، تحقق یافت و آنچه فرعونیان (از کاخهای مجلل میساختند، و آنچه از باغات داربستدار فراهم ساخته بودند درهم کوبیدیم!
وَجاوَزنا بِبَنيٓ اِسرآءيلَ البَحرَ فَاَتَوا عَليٰ قَومٍ يَعكُفونَ عَليٰٓ اَصنامٍ لَهُمۚ قالوا يٰموسَي اجعَل لَنآ اِلٰهًا كَما لَهُم ءالِهَةٌۚ قالَ اِنَّكُم قَومٌ تَجهَلونَ (138)
و بنی اسرائیل را از دریا (سالم) عبور دادیم در مسیر خود به جمعیتی رسیدند که اطراف بتهایشان با تواضع و خضوع گرد آمده بودند (در این هنگام بنی اسرائیل) به موسی گفتند توهم برای ما معبودی قرار ده همانگونه که آنها معبودان (و خدایان دارند! گفت: شما جمعیتی جاهل و نادان هستید.
اِنَّ هٰٓؤُلآءِ مُتَبَّرٌ ما هُم فيهِ وَبٰطِلٌ ما كانوا يَعمَلونَ (139)
اینها (را که میبینید) سرانجام کارشان نابودی است و آنچه انجام میدهند باطل (و بیهوده) است.
قالَ اَغَيرَ اللهِ اَبغيكُم اِلٰهًا وَهُوَ فَضَّلَكُم عَلَي العٰلَمينَ (140)
(سپس) گفت آیا غیر از خداوند معبودی برای شما بطلبم، خدائی که شما را بر جهانیان (و مردم عصرتان) برتری داد
وَاِذ اَنجَينٰكُم مِن ءالِ فِرعَونَ يَسومونَكُم سوٓءَ العَذابِ يُقَتِّلونَ اَبنآءَكُم وَيَستَحيونَ نِسآءَكُمۚ وَفي ذٰلِكُم بَلآءٌ مِن رَبِّكُم عَظيمٌ (141)
بخاطر بیاورید زمانی را که از (چنگال) کسان فرعون نجاتتان بخشیدیم آنها که مرتبا شما را شکنجه میدادند، پسرانتان را میکشتند و زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده میگذاشتند و در این آزمایش بزرگی از ناحیه خدا برای شما بود.
وَوٰعَدنا موسيٰ ثَلٰثينَ لَيلَةً وَاَتمَمنٰها بِعَشرٍفَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهٖٓ اَربَعينَ لَيلَةًۚ وَقالَ موسيٰ لِاَخيهِ هٰرونَ اخلُفني في قَومي وَاَصلِح وَلاتَتَّبِع سَبيلَ المُفسِدينَ (142)
و ما به موسی سی شب وعده گذاردیم سپس آنرا با ده شب (دیگر) تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او) چهل شب تمام شد و موسی به برادرش هارون گفت جانشین من در میان قوم من باش و (آنها را) اصلاح کن و از روش مفسدان پیروی منما.
وَلَمّا جآءَ موسيٰ لِميقاتِنا وَكَلَّمَهۥ رَبُّهۥ قالَ رَبِّ اَرِنيٓ اَنظُر اِلَيكَۚ قالَ لَن تَریــٰني وَلٰكِنِ انظُر اِلَي الجَبَلِ فَاِنِ استَقَرَّ مَكانَهۥ فَسَوفَ تَریــٰنيۚ فَلَمّا تَجَلّيٰ رَبُّهۥ لِلجَبَلِ جَعَلَهۥ دَكًّا وَخَرَّ موسيٰ صَعِقًاۚ فَلَمّآ اَفاقَ قالَ سُبحٰنَكَ تُبتُ اِلَيكَ وَاَنَا اَوَّلُ المُؤمِنينَ (143)
و هنگامی که موسی به میعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، عرض کرد پروردگارا خودت را به من نشان ده تا تو را ببینم! گفت: هرگز مرا نخواهی دید، ولی به کوه بنگر اگر در جای خود ثابت ماند مرا خواهی دید، اما هنگامی که پروردگارش جلوه بر کوه کرد آنرا همسان زمین قرار داد و موسی مدهوش به زمین افتاد، موقعی که به هوش آمد عرض کرد: خداوندا منزهی تو (از اینکه قابل مشاهده باشی) من به سوی تو بازگشتم و من نخستین مؤ منانم.
قالَ يٰموسيٰٓ اِنِّي اصطَفَيتُكَ عَلَي النّاسِ بِرِسٰلٰتي وَبِكَلامي فَخُذمآ ءاتَيتُكَ وَكُن مِنَ الشّٰكِرينَ (144)
(خداوند) گفت: ای موسی من تو را بر مردم با رسالتهای خویش و با سخن گفتنم (با تو) برگزیدم پس آنچه را به تو داده ام بگیر و از شکرگزاران باش.
وَكَتَبنا لَهۥ فِي الاَلواحِ مِن كُلِّ شَيءٍ مَوعِظَةً وَتَفصيلًا لِكُلِّ شَيءٍ فَخُذها بِقُوَّةٍ وَأمُر قَومَكَ يَأخُذوا بِاَحسَنِهاۚ سَاُوريكُم دارَ الفٰسِقينَ (145)
و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم و بیانی از هر چیز کردیم پس آن را با جدیت بگیر و به قوم خود بگو به نیکوترین آنها عمل کنند (و آنها که به مخالفت برخیزند کیفرشان دوزخ است) و به زودی (این) دار فاسقان را به شما نشان خواهیم داد.
سَاَصرِفُ عَن ءايٰتِيَ الَّذينَ يَتَكَبَّرونَ فِي الاَرضِ بِغَيرِ الحَقِّࣕ وَاِن يَرَوا كُلَّ ءايَةٍ لايُؤمِنوا بِهاࣕ وَاِن يَرَوا سَبيلَ الرُّشدِ لا يَتَّخِذوهُ سَبيلًا وَاِن يَرَوا سَبيلَ الغَيِّ يَتَّخِذوهُ سَبيلًاۚ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمكَذَّبوا بِئئايٰتِنا وَكانوا عَنها غٰفِلينَ (146)
به زودی کسانی را که در روی زمین به ناحق تکبر میورزند از ایمان به آیات خود منصرف میسازیم (بطوری که) اگر هر آیه و نشانه ای را ببینند به آن ایمان نمیآورند و اگر راه هدایت را ببینند راه خود انتخاب نمیکنند و اگر طریق گمراهی را ببینند راه خود انتخاب میکنند (همه اینها) به خاطر آن است که آیات ما را تکذیب کردند و از آن غافل بودند.
وَالَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنا وَلِقآءِ الأخِرَةِ حَبِطَت اَعمالُهُمۚ هَل يُجزَونَ اِلّا ما كانوا يَعمَلونَ (147)
و کسانی که آیات ما و لقای رستاخیز را تکذیب (و انکار) کنند اعمالشان نابود میگردد آیا جز آنچه را عمل کرده اند پاداش داده میشوند.
وَاتَّخَذَ قَومُ موسيٰ مِن بَعدِهٖ مِن حُلِيِّهِم عِجلًا جَسَدًا لَهۥ خُوارٌۚ اَلَم يَرَوا اَنَّهۥ لايُكَلِّمُهُم وَلايَهديهِم سَبيلًاۘ اؚتَّخَذوهُ وَكانوا ظٰلِمينَ (148)
قوم موسی بعد از (رفتن) او (به میعادگاه خداوند) از زیور آلات خود گوساله ای ساختند، جسد بیروحی بود که صدای گاو داشت! آیا آنها نمیدیدند که با آنان سخن نمیگوید و به راه (راست) هدایتشان نمیکند، آنرا (خدای خود انتخاب کردند و ظالم بودند.
وَلَمّا سُقِطَ فيٓ اَيديهِم وَرَاَوا اَنَّهُم قَد ضَلّوا قالوا لَئِن لَم يَرحَمنا رَبُّنا وَيَغفِرلَنا لَنَكونَنَّ مِنَ الخٰسِرينَ (149)
و هنگامی که حقیقت به دستشان افتاد و دیدند گمراه شده اند گفتند اگر پروردگار ما، به ما رحم نکند و ما را نیامرزد به طور قطع از زیانکاران خواهیم بود.
وَلَمّا رَجَعَ موسيٰٓ اِليٰ قَومِهٖ غَضبانَ اَسِفًا قالَ بِئسَما خَلَفتُموني مِن بَعديٓ ؗ اَعَجِلتُم اَمرَ رَبِّكُمۚ وَاَلقَي الاَلواحَ وَاَخَذَ بِرَأسِاَخيهِ يَجُرُّهٓۥ اِلَيهِۚ قالَ ابنَ اُمَّ اِنَّ القَومَ استَضعَفوني وَكادوا يَقتُلونَني فَلا تُشمِت بِيَ الاَعدآءَ وَلاتَجعَلني مَعَ القَومِ الظٰلِمينَ (150)
و هنگامی که موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قوم خود بازگشت گفت پس از من بد جانشینانی برایم بودید (و آئین مرا ضایع کردید) آیا در فرمان پروردگارتان (و تمدید مدت میعاد او در قضاوت) عجله نمودید؟! سپس الواح را افکند و سر برادر خود را گرفت (و با عصبانیت) به سوی خود کشید، او گفت: فرزند مادرم! این گروه مرا در فشار گذاردند و نزدیک بود مرا به قتل برسانند بنابراین کاری نکن که دشمنان مرا شماتت کنند و مرا با گروه ستمکاران قرار مده.
قالَ رَبِّ اغفِرلي وَلِاَخي وَاَدخِلنا في رَحمَتِكَ ؗ وَاَنتَ اَرحَمُالرّٰحِمينَ (151)
(موسی) گفت پروردگارا! من و برادرم را بیامرز و ما را در رحمت خود داخل کن و تو مهربانترین مهربانانی.
اِنَّ الَّذينَ اتَّخَذُوا العِجلَ سَيَنالُهُم غَضَبٌ مِن رَبِّهِم وَذِلَّةٌ فِي الحَیوٰةِ الدُّنياۚ وَكَذٰلِكَ نَجزِي المُفتَرينَ (152)
آنها که گوساله را (معبود خود) انتخاب کردند به زودی خشم پروردگار و ذلت در زندگی دنیا به آنها میرسد، و اینچنین کسانی را که (بر خدا) افترا میبندند کیفر میدهیم.
وَالَّذينَ عَمِلُواالسَّيِّئئاتِ ثُمَّ تابوا مِنبَعدِها وَءامَنوٓا اِنَّ رَبَّكَ مِن بَعدِها لَغَفورٌ رَحيمٌ (153)
و آنها که گناه کنند و بعد از آن توبه نمایند و ایمان آورند (امید عفو او را دارند زیرا) پروردگار تو در پی آن آمرزنده و مهربان است.
وَلَمّا سَكَتَعَن موسَي الغَضَبُ اَخَذَ الاَلواحَ ؗ وَ في نُسخَتِها هُدًي وَرَحمَةٌ لِلَّذينَ هُم لِرَبِّهِم يَرهَبونَ (154)
و هنگامی که خشم موسی فرو نشست الواح (تورات) را برگرفت و در نوشته های آن هدایت و رحمت برای آنها که از پروردگار خویش میترسند (و از مخالفت فرمانش بیم دارند) وجود داشت.
وَاختارَموسيٰ قَومَهۥ سَبعينَ رَجُلًا لِميقاتِنا ؗ فَلَمّآ اَخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ قالَ رَبِّ لَوشِئتَ اَهلَكتَهُم مِن قَبلُ وَاِيّايَ ؗ اَتُهلِكُنا بِما فَعَلَ السُّفَهآءُ مِنّآ ؗ اِن هِيَ اِلّافِتنَتُكَ تُضِلُّ بِها مَن تَشآءُ وَتَهدي مَن تَشآءُ ؗ اَنتَ وَلِيُّنا فَاغفِرلَنا وَارحَمنا ؗ وَاَنتَ خَيرُ الغٰفِرينَ (155)
و موسی از قوم خود هفتاد تن از مردان را برای میعادگاه ما برگزید، و هنگامی که زمین لرزه آنها را فرا گرفت (و هلاک شدند) گفت: پروردگارا! اگر میخواستی میتوانستی آنها و مرا پیش از این نیز هلاک کنی، آیا ما را به آنچه سفیهانمان انجام داده اند (مجازات و) هلاک میسازی، این جز آزمایش تو چیز دیگر نیست که هر کس را بخواهی (و مستحق بدانی) گمراه میسازی و هر کس را بخواهی (و شایسته ببینی هدایت میکنی، تو ولی مائی، ما را بیامرز و بر ما رحم کن و تو بهترین آمرزندگانی.
وَاكتُب لَنا في هٰذِهِ الدُّنيا حَسَنَةً وَ فِي الأخِرَةِ ؗ اِنّا هُدنآ اِلَيكَۚ قالَ عَذابيٓ اُصيبُ بِهٖ مَن اَشآءُ ؗوَرَحمَتي وَسِعَت كُلَّ شَيءٍ ؗ فَسَاَكتُبُها لِلَّذينَ يَتَّقونَ وَيُؤتونَ الزَّكوٰةَ وَالَّذينَ هُم بِئئايٰتِنا يُؤمِنونَ (156)
و برای ما در این دنیا و سرای دیگر نیکی مقرر دار، چه اینکه ما به سوی تو بازگشت کرده ایم، (خداوند در برابر این تقاضا به موسی) گفت: مجازاتم را به هر کس بخواهم میرسانم و رحمتم همه چیز را فرا گرفته و آنرا برای آنها که پرهیزکارند و زکات را میپردازند و آنها که به آیات ما ایمان میآورند، مقرر خواهم داشت.
اؘلَّذينَ يَتَّبِعونَ الرَّسولَ النَّبِيَّ الاُمِّيَّ الَّذي يَجِدونَهۥ مَكتوبًا عِندَهُم فِي التَّوریــٰةِ وَالاِنجيلِ ࣕ يَأمُرُهُم بِالمَعروفِ وَيَنهیــٰهُم عَنِ المُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبٰتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيهِمُ الخَبٰٓئِثَ ࣕ وَيَضَعُ عَنهُم اِصرَهُم وَالاَغلٰلَ الَّتي كانَت عَلَيهِمۚ فَالَّذينَ ءامَنوا بِهٖ وَعَزَّروهُ وَنَصَروهُ وَاتَّبَعُوا النّورَ الَّذيٓ اُنزِلَ مَعَهٓۥ اُولئِكَ هُمُ المُفلِحونَ (157)
آنها که از فرستاده (خدا) پیامبر «امی» پیروی میکنند کسی که صفاتش را در تورات و انجیلی که نزدشان است مییابند و آنها را به معروف دستور میدهد و از منکر باز میدارد، پاکیزه ها را برای آنها حلال میشمرد، ناپاکها را تحریم میکند، و بارهای سنگین و زنجیرهائی را که بر آنها بود (از دوش و گردنشان بر میدارد آنها که به او ایمان آوردند و حمایتش کردند و یاریش نمودند و از نوری که با او نازل شده پیروی کردند آنان رستگارانند.
قُل يٰٓـاَيُّهَا النّاسُ اِنّي رَسولُ اللهِ اِلَيكُم جَميعَا ࣙ الَّذي لَهۥ مُلكُ السَّمٰوٰتِ وَالاَرضِ لآ اِلٰهَ اِلّا هُوَ يُحيۦ وَيُميتُۚ فَئئامِنوا بِاللهِ وَرَسولِهِ النَّبِيِّ الاُمِّىِّ الَّذي يُؤمِنُ بِاللهِ وَكَلِمٰتِهٖ وَاتَّبِعوهُ لَعَلَّكُـم تَهتَدونَ (158)
بگو: ای مردم! من فرستاده خدا به سوی همه شما هستم، همان خدائی که حکومت آسمانها و زمین از آن او است، معبودی جز او نیست، زنده میکند و میمیراند پس ایمان بیاورید به خدا و فرستاده اش، آن پیامبر درس نخوانده ای که ایمان به خدا و کلماتش دارد و از او پیروی کنید تا هدایت یابید.
وَمِن قَومِ موسيٰٓ اُمَّةٌ يَهدونَ بِالحَقِّ وَ بِهٖ يَعدِلونَ (159)
و از قوم موسی گروهی به سوی حق هدایت میکنند و حاکم به حق و عدالتند.
وَقَطَّعنٰهُمُ اثنَتَي عَشرَةَ اَسباطًا اُمَمًاۚ وَاَوحَينآ اِليٰ موسيٰٓ اِذِ استَسقیــٰهُ قَومُهٓۥ اَنِ اضرِب بِعَصاكَ الحَجَرَ ؗ فَانبَجَسَت مِنهُ اثنَتا عَشرَةَ عَينًا ؗ قَد عَلِمَ كُلُّ اُناسٍ مَشرَبَهُمۚ وَظَلَّلنا عَلَيهِمُ الغَمامَ وَاَنزَلنا عَلَيهِمُ المَنَّ وَالسَّلويٰ ؗ كُلوا مِن طَيِّبٰتِ ما رَزَقنٰكُمۚ وَما ظَلَمونا وَلٰكِن كانوٓا اَنفُسَهُم يَظلِمونَ (160)
و آنها را به دوازده گروه که هر یک شاخهای (از دودمان اسرائیل) بودند تقسیم کردیم و هنگامی که موسی تقاضای آب (برای قوم تشنه کامش در بیابان) کرد به او وحی فرستادیم که عصای خود را بر سنگ بزن ناگهان دوازده چشمه از آن بیرون ریخت آنچنان که هر گروه چشمه خود را میشناختند و ابر را بر سر آنها سایبان ساختیم و بر آنها من و سلوی فرستادیم (و به از آنان گفتیم) از روزیهای پاکیزه که به شما داده ایم بخورید (و سپاس خدا را بجا آورید ولی آنها نافرمانی و ستم کردند) اما به ما ستم نکردند لکن به خودشان ستم نمودند.
وَ اِذ قيلَ لَهُمُ اسكُنوا هٰذِهِ القَريَةَ وَكُلوا مِنها حَيثُ شِئتُم وَقولوا حِطَّةٌ وَادخُلُوا البابَ سُجَّدًا نَغفِر لَكُم خَطيٓئئـٰتِكُمۚ سَنَزيدُ المُحسِنينَ (161)
و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که به آنها گفته شد در این قریه (بیت المقدس) ساکن شوید و از هر جا (و بهر کیفیت) بخواهید از آن بخورید (و بهره گیرید) و بگوئید خداوندا! گناهان ما را بریز، و از در (بیت المقدس) با تواضع وارد شوید، اگر چنین کنید گناهان شما را میبخشیم و نیکوکاران را پاداش بیشتر خواهیم داد.
فَبَدَّلَ الَّذينَ ظَلَموا مِنهُم قَولًا غَيرَ الَّذي قيلَ لَهُم فَاَرسَلنا عَلَيهِم رِجزًا مِنَ السَّمآءِ بِما كانوا يَظلِمونَ (162)
اما کسانی که از آنها ظلم و ستم (بر خویشتن) کردند این سخن (و آن برنامه ها) را دگرگون ساختند و غیر از آنچه به آنها گفته شده بود انجام دادند لذا بخاطر ستمی که روا داشتند بلائی از آسمان بر آنها نازل شد.
وَسئئَلهُم عَنِ القَريَةِ الَّتی كانَت حاضِرَةَ البَحرِ اِذ يَعدونَ فِي السَّبتِ اِذ تَأتيهِم حيتانُهُم يَومَ سَبتِهِم شُرَّعًاࣕ وَيَومَ لايَسبِتونَ لاتَأتيهِمۚ كَذٰلِكَ نَبلوهُم بِما كانوا يَفسُقونَ (163)
و از آنها درباره (سرگذشت شهری که در ساحل دریا بود سوال کن، و) بخاطر بیاور هنگامی را که آنها در روز شنبه تجاوز (و طغیان در برابر قانون خدا) میکردند، همان هنگام که ماهیانشان روز شنبه (که روز تعطیل و استراحت – شان بود) آشکار میشدند اما در غیر روز شنبه به سراغ آنها نمیآمدند، اینگونه آنها را به چیزی آزمایش کردیم که در برابر آن نافرمانی مینمودند.
وَاِذ قالَت اُمَّةٌ مِنهُم لِمَ تَعِظونَ قَومَا ࣙ اللهُ مُهلِكُهُم اَو مُعَذِّبُهُم عَذابًا شَديدًا ؗ قالوا مَعذِرَةً اِليٰ رَبِّكُم وَلَعَلَّهُم يَتَّقونَ (164)
و هنگامی را که گروهی از آنها (به گروه دیگر) گفتند چرا جمعی (گنهکار) را اندرز میدهید که سرانجام خداوند آنها را هلاک خواهد کرد و یا به عذاب شدیدی گرفتار خواهد ساخت (آنها را به حال خود واگذارید تا نابود شوند) گفتند: (این اندرزها) برای اعتذار (و رفع مسئولیت) در پیشگاه پروردگار شماست، به علاوه شاید آنها (بپذیرند و از گناه بازایستند و) تقوی پیشه کنند.
فَلَمّا نَسوا ما ذُكِّروا بِهٖٓ اَنجَينَا الَّذينَ يَنهَونَ عَنِ السّوٓءِ وَاَخَذنَا الَّذينَ ظَلَموا بِعَذابٍ بَئئيسٍ بِما كانوا يَفسُقونَ (165)
اما هنگامی که تذکراتی را که به آنها داده شده بود فراموش کردند، نهیکنندگان از بدی را رهائی بخشیدیم و آنها را که ستم کردند به عذاب شدیدی بخاطر نافرمانیشان گرفتار ساختیم.
فَلَمّا عَتَوا عَن ما نُهوا عَنهُ قُلنا لَهُم كونوا قِرَدَةً خٰسِئئينَ (166)
هنگامی که در برابر فرمانی که به آنها داده شده بود سرکشی نمودند به آنها گفتیم به شکل میمونها در آئید و طرد شوید.
وَاِذ تَاَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبعَثَنَّ عَلَيهِم اِليٰ يَومِ القِيٰمَةِ مَن يَسومُهُم سوٓءَ العَذابِۚ اِنَّ رَبَّكَ لَسَريعُ العِقابِ وَاِنَّهۥ لَغَفورٌ رَحيمٌ (167)
و (نیز بخاطر بیاور) هنگامی را که پروردگارت اعلام کرد تا دامنه قیامت کسی را بر آنها مسلط خواهد ساخت که آنها را به طور مداوم در عذاب سختی قرار دهد، زیرا پروردگارت مجازاتش سریع (در عین حال در مقابل توبه کاران آمرزنده و مهربان است.
وَقَطَّعنٰهُم فِيالاَرضِ اُمَمًا ؗ مِنهُمُ الصّٰلِحونَ وَمِنهُم دونَ ذٰلِكَ ؗ وَبَلَونٰهُم بِالحَسَنٰتِ وَالسَّيِّئئاتِ لَعَلَّهُم يَرجِعونَ (168)
و آنها را در زمین به صورت گروههائی پراکنده ساختیم، گروهی از آنها صالح و گروهی غیر آن هستند و آنها را به نیکیها و بدیها آزمودیم شاید بازگردند.
فَخَلَفَ مِن بَعدِهِم خَلفٌ وَرِثُوا الكِتٰبَ يَأخُذونَ عَرَضَ هٰذَا الاَدنيٰ وَيَقولونَ سَيُغفَرُلَنا وَاِن يَأتِهِم عَرَضٌ مِثلُهۥ يَأخُذوهُۚ اَلَم يُؤخَذ عَلَيهِم ميثاقُ الكِتٰبِ اَن لايَقولوا عَلَي اللهِ اِلَّا الحَقَّ وَدَرَسوا ما فيهِؕ وَالدّارُ الأخِرَةُ خَيرٌ لِلَّذينَ يَتَّقونَۚ اَفَلا تَعقِلونَ (169)
بعد از آن فرزندانی جانشین آنها شدند که وارث کتاب (آسمانی، تورات) گشتند (اما با این حال) متاع این دنیای پست را گرفته (بر حکم و فرمان خدا ترجیح دادند) و میگفتند (اگر ما گنه کاریم) خداوند به زودی ما را میبخشد (ما از کرده خود پشیمانیم) اما اگر متاع دیگری همانند آن به دستشان بیفتد آنرا میگیرند (و باز حکم خدا را پشت سر میافکنند) آیا پیمان کتاب (خدا) از آنها گرفته نشده که بر خدا (دروغ نبندند و) جز حق نگویند و آنان بارها آنرا خوانده اند، و سرای آخرت برای آنها که پرهیزگاری پیشه کنند بهتر است آیا نمیفهمید؟!
وَالَّذينَ يُمَسِّكونَ بِالكِتٰبِ وَاَقامُوا الصَّلوٰةَ اِنّا لا نُضيعُ اَجرَ المُصلِحينَ (170)
و آنها که به کتاب (خدا) تمسک جویند و نماز را برپا دارند (پاداش بزرگی خواهند داشت زیرا) ما پاداش مصلحان را ضایع نخواهیم کرد.
وَاِذ نَتَقنَا الجَبَلَ فَوقَهُم کَاَنَّهۥ ظُلَّةٌ وَظَنّوٓا اَنَّهۥ واقِعٌ بِهِم خُذوا مآ ءاتَينٰكُم بِقُوَّةٍ وَاذكُروا ما فيهِ لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (171)
و (نیز بخاطر بیاور) هنگامی را که کوه را بر فراز آنها همچون سایبانی بلند کردیم، آنچنان که گمان کردند بر آنها فرود خواهد آمد (و در این حال از آنها پیمان گرفتیم و گفتیم) آنچه را به شما (از احکام و دستورات) داده ایم با قدرت (و جدیت) بگیرید و آنچه را در آن است به یاد داشته باشید (و عمل کنید) تا پرهیزگار شوید.
وَاِذ اَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنيٓ ءادَمَ مِن ظُهورِهِم ذُرِّيَّتَهُم وَاَشهَدَهُم عَليٰٓ اَنفُسِهِم اَلَستُ بِرَبِّكُم ؗ قالوا بَليٰ شَهِدنآۚ اَن تَقولوا يَومَالقِيٰمَةِ اِنّاكُنّا عَن هٰذاغٰفِلينَ (172)
به خاطر بیاور زمانی را که پروردگارت از پشت و صلب فرزندان آدم، ذریه آنها را برگرفت و آنها را گواه بر خویشتن ساخت (و فرمود:) آیا من پروردگار شما نیستم؟! گفتند آری، گواهی میدهیم (چرا چنین کرد؟) برای اینکه در روز رستاخیز نگوئید ما از این غافل بودیم (و از پیمان فطری توحید و خداشناسی بیخبر).
اَوتَقولوٓا اِنَّمآ اَشرَكَ ءابآؤُنا مِن قَبلُ وَكُنّا ذُرِّيَّةً مِن بَعدِهِمۚ اَفَتُهلِكُنا بِما فَعَلَ المُبطِلونَ (173)
یا نگوئید پدران ما قبل از ما بت پرستی را اختیار کردند و ما هم فرزندانی بعد از آنها بودیم (و چاره ای جز پیروی از آنان نداشتیم) آیا ما را به آنچه باطلگرایان انجام دادند مجازات میکنی.
وَكَذٰلِكَ نُفَصِّلُالأيٰتِ وَلَعَلَّهُم يَرجِعونَ (174)
و اینچنین آیات را توضیح میدهیم و شاید به سوی حق باز گردند (و بدانند ندای توحید در درون جانشان از روز نخست بوده است).
وَاتلُ عَلَيهِم نَبَاَ الَّذيٓ ءاتَينٰهُ ءايٰتِنا فَانسَلَخَ مِنها فَاَتبَعَهُالشَّيطٰنُ فَكانَ مِنَ الغاوينَ (175)
و برای آنها بخوان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم ولی (سرانجام) از (دستور) آنها خارج گشت و شیطان به او دست یافت و از گمراهان شد.
وَلَو شِئنا لَرَفَعنٰهُ بِها وَلٰكِنَّهٓۥ اَخلَدَ اِلَي الاَرضِ وَاتَّبَعَ هَویــٰهُ ؗ فَمَثَلُهۥ كَمَثَلِ الكَلبِ اِن تَحمِل عَلَيهِ يَلهَث اَو تَترُكهُ يَلهَثۚ ذٰلِكَ مَثَلُ القَومِ الَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنا ؗ فَاقصُصِ القَصَصَ لَعَلَّهُم يَتَفَكَّرونَ (176)
و اگر میخواستیم (مقام) او را با این آیات (و علوم و دانشها) بالا میبردیم (اما اجبار بر خلاف سنت ماست لذا او را به حال خود رها ساختیم) ولی او به پستی گرائید و از هوای نفس خویش پیروی کرد او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی دهانش را باز و زبانش را برون خواهد کرد و اگر او را به حال خود واگذاری باز همین کار را میکند (گوئی آنچنان تشنه دنیا پرستی است که هرگز سیراب نمیشود) این مثل جمعیتی است که آیات ما را تکذیب کردند این داستانها را (برای آنها) بازگو کن شاید بیندیشند (و بیدار شوند).
سآءَ مَثَلَا ࣙ القَومُ الَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنا وَاَنفُسَهُمكانوا يَظلِمونَ (177)
چه بد مثلی دارند گروهی که آیات ما را تکذیب کردند ولی آنها به خودشان ستم میکردند.
مَن يَهدِاللهُ فَهُوَ المُهتَدي ؗ وَمَن يُضلِل فَاُولئِكَ هُمُ الخٰسِرونَ (178)
آن کس را که خدا هدایت کند هدایت یافته (واقعی) او است و آنها را که (به خاطر اعمالشان) گمراه سازد زیانکاران (واقعی) آنهایند.
وَ لَقَد ذَرَأنا لِجَهَنَّمَ كَثيرًا مِنَ الجِنِّ وَالاِنسِ ࣕ لَهُم قُلوبٌ لا يَفقَهونَ بِها وَ لَهُم اَعيُنٌ لايُبصِرونَ بِها وَ لَهُم ءاذانٌ لايَسمَعونَ بِهآۚ اُولئِكَ كَالاَنعامِ بَل هُم اَضَلُّۚ اُولئِكَ هُمُ الغٰفِلونَ (179)
به طور مسلم گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم، آنها دلها (عقلها)ئی دارند که با آن (اندیشه نمیکنند و) نمیفهمند و چشمانی دارند که با آن نمیبینند و گوشهائی دارند که با آن نمیشنوند، آنها همچون چهار پایانند، بلکه گمراه تر اینان همانا غافلانند (زیرا با اینکه همه گونه امکانات هدایت دارند باز هم گمراهند).
وَلِله الاَسمآءُ الحُسنيٰ فَادعوهُ بِهاؗ وَذَرُواالَّذينَ يُلحِدونَ فيٓ اَسمآئِهٖ ؗ سَيُجزَونَ ما كانوا يَعمَلونَ (180)
و برای خدا نامهای نیکی است خدا را با آن بخوانید، و آنها را که در اسماء خدا تحریف میکنند (و بر غیر او مینهند و شریک برایش قائل میشوند) رها سازید آنان به زودی جزای اعمالی را که انجام میدادند میبینند.
وَمِمَّن خَلَقنآ اُمَّةٌ يَهدونَ بِالحَقِّ وَ بِهٖ يَعدِلونَ (181)
و از آنها که آفریدیم گروهی به حق هدایت میکنند و به حق اجرای عدالت مینمایند.
وَالَّذينَ كَذَّبوا بِئئايٰتِنا سَنَستَدرِجُهُم مِن حَيثُ لايَعلَمونَ (182)
و آنها که آیات ما را تکذیب کردند تدریجا از آن راه که نمیدانند گرفتار مجازاتشان خواهیم کرد.
وَاُملي لَهُمۚ اِنَّ كَيدي مَتينٌ (183)
و به آنها مهلت میدهیم (تا مجازاتشان دردناک تر باشد) زیرا طرح و نقشه من قوی (و حساب شده) است (و هیچکس را قدرت فرار از آن نیست).
اَوَلَم يَتَفَكَّروا ما بِصاحِبِهِممِن جِنَّةٍ ؗ اِن هُوَ اِلّا نَذيرٌ مُبينٌ (184)
آیا آنها فکر نکردند که همنشینشان (پیامبر) هیچگونه آثاری از جنون ندارد (پس چگونه چنین نسبت ناروائی به او میدهند؟) او فقط بیم دهنده آشکاری است (که مردم را متوجه مسئولیتهایشان میسازد)
اَوَلَم يَنظُروا في مَلَكوتِ السَّمٰوٰتِ وَالاَرضِ وَما خَلَقَ اللهُ مِن شَيءٍ وَاَن عَسيٰٓ اَن يَكونَ قَدِ اقتَرَبَ اَجَلُهُمۚ فَبِاَيِّ حَديثٍ بَعدَهۥ يُؤمِنونَ (185)
آیا آنها در حکومت و نظام آسمانها و زمین و آنچه خدا آفریده است (از روی دقت و عبرت) نظر نیفکندند؟ (و آیا در این نیز اندیشه نکردند که) شاید پایان زندگی آنها نزدیک شده باشد (اگر به این کتاب آسمانی روشن ایمان نیاورند) به کدام سخن بعد از آن ایمان خواهند آورد؟
مَن يُضلِلِ اللهُ فَلا هادِيَ لَهۥۚ وَيَذَرُهُم في طُغيانِهِم يَعمَهونَ (186)
هر کس را خداوند (به جرم اعمال زشتش) گمراه سازد هدایت کننده ای ندارد و آنها را در طغیان و سرکشیشان رها میسازد تا سرگردان شوند.
يَسئئَلونَكَ عَنِ السّاعَةِ اَيّانَ مُرسیــٰهاۚ قُل اِنَّما عِلمُها عِندَ رَبّي لايُجَلّيها لِوَقتِهآ اِلّا هُوَۚ ثَقُلَت فِي السَّمٰوٰتِ وَالاَرضِۚ لا تَأتيكُم اِلّابَغتَةًؕ يَسئئَلونَكَ كَاَنَّكَ حَفِيٌّ عَنهاۚ قُل اِنَّما عِلمُها عِندَاللهِ وَلٰكِنَّ اَكثَرَ النّاسِ لايَعلَمونَ (187)
از قیامت از تو سؤ ال میکنند که وقوع آن در چه زمانی است ؟ بگو علمش نزد پروردگار من است و هیچکس جز او (نمیتواند) وقت آنرا آشکار سازد، (اما قیام قیامت حتی) در آسمانها و زمین سنگین (و بسیار پر اهمیت) است، و جز به طور ناگهانی به سراغ شما نمیآید، (باز) او تو چنان سؤ ال میکنند که گوئی تو از زمان وقوع آن با خبری، بگو علمش تنها نزد خدا است ولی بیشتر مردم نمیدانند.
قُل لآ اَملِكُ لِنَفسي نَفعًا وَلاضَرًّا اِلّاما شآءَ اللهُ ؗ وَلَوكُنتُ اَعلَمُ الغَيبَ لَاستَكثَرتُ مِنَ الخَيرِوَما مَسَّنِيَ السّوٓءُ ؗ اِن اَنَا اِلّا نَذيرٌ وَ بَشيرٌ لِقَومٍ يُؤمِنونَ (188)
بگو من مالک سود و زیان خویش نیستم مگر آنچه را خدا بخواهد (و از غیب و اسرار نهان نیز با خبر نیستم مگر آنچه خداوند اراده کند) و اگر از غیب با خبر بودم منافع فراوانی برای خود فراهم میساختم و هیچ بدی (و زیانی) به من نمیرسید، من فقط بیم دهنده و بشارت دهنده ام برای جمعیتی که ایمان میآورند (بیم از مجازات پروردگار و بشارت به پاداشهای گرانبهایش).
هُوَ الَّذي خَلَقَكُم مِن نَفسٍ واحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنها زَوجَها لِيَسكُنَ اِلَيها ؗ فَلَمّا تَغَشّیــٰها حَمَلَت حَملًا خَفيفًا فَمَرَّت بِهٖ ؗ فَلَمّآ اَثقَلَت دَعَوَ ا اللهَ رَبَّهُما لَئِن ءاتَيتَنا صٰلِحًا لَنَكونَنَّ مِنَ الشّٰكِرينَ (189)
او خدائی است که شما را از نفس واحدی آفرید و همسرش را نیز از جنس او قرار داد تا در کنار او بیاساید سپس هنگامی که با او نزدیکی کرد حملی سبک برداشت که با وجود آن به کارهای خود ادامه میداد، و چون سنگین شد، هر دو از خداوند و پروردگار خویش خواستند (که فرزند صالحی به آنان دهد و عرضه داشتند) اگر فرزند صالحی به ما دهی از شاکران خواهیم بود.
فَلَمّآ ءاتیــٰهُما صٰلِحًا جَعَلا لَهۥ شُرَكآءَ فيمآ ءاتیــٰهُماۚ فَتَعٰلَي اللهُ عَمّا يُشرِكونَ (190)
اما به هنگامی که فرزند صالحی به آنها داد (موجودات دیگر را در این موهبت مؤ ثر دانستند و) برای خدا شریکهائی در این نعمت که به آنها بخشیده بود قائل شدند، خداوند برتر است از آنچه شریک او قرار میدهند!
اَيُشرِكونَ ما لا يَخلُقُ شَيئئًا وَهُم يُخلَقونَ (191)
آیا موجوداتی را شریک او قرار میدهند که چیزی را نمیآفرینند و خودشان مخلوقند؟!
وَلا يَستَطيعونَ لَهُم نَصرًاوَلآ اَنفُسَهُم يَنصُرونَ (192)
و نمیتوانند آنها را یاری کنند، و نه خودشان را یاری میدهند.
وَ اِن تَدعوهُماِلَي الهُديٰ لايَتَّبِعوكُمۚ سَوآءٌ عَلَيكُم اَدَعَوتُموهُم اَماَنتُمصٰمِتونَ (193)
و هر گاه آنها را به سوی هدایت دعوت کنید، از شما پیروی نمیکنند، برای آنها تفاوت نمیکند چه آنها را دعوت کنید و چه خاموش باشید.
اِنَّ الَّذينَ تَدعونَ مِن دونِ اللهِ عِبادٌ اَمثالُكُم ؗ فَادعوهُم فَليَستَجيبوا لَكُم اِن كُنتُم صٰدِقينَ (194)
آنهائی را که غیر از خدا میخوانید (و پرستش میکنید) بندگانی همچون خود شما هستند، آنها را بخوانید و اگر راست میگوئید باید به شما پاسخ دهند (و تقاضایتان را بر آورند).
اَلَهُم اَرجُلٌ يَمشونَ بِهآ ؗ اَ, لَهُم اَيدٍ يَبطِشونَ بِهآ ؗ اَم لَهُم اَعيُنٌ يُبصِرونَ بِهآ ؗ اَملَهُم ءاذانٌ يَسمَعونَ بِهاؕ قُلِ ادعوا شُرَكآءَكُم ثُمَّ كيدونِ فَلا تُنظِرونِ (195)
آیا (آنها لا اقل همانند خود شما) پاهائی دارند که با آن راه بروند؟ یا دستهائی دارند که با آن چیزی را بگیرند (و کاری انجام دهند)؟ یا چشمانی دارند که با آن ببینند؟ یا گوشهائی دارند که با آن بشنوند؟ (نه، هرگز، هیچکدام) بگو (اکنون که چنین است) این بتهائی را که شریک خدا قرار دادهاید (بر ضد من) بخوانید و برای من نقشه بکشید و لحظه ای مهلت ندهید (تا بدانید کاری از آنها ساخته نیست!).
اِنَّ وَلِيِّۦَ اللهُ الَّذي نَزَّلَ الكِتٰبَ وَهُوَ يَتَوَلَّي الصّٰلِحينَ (196)
(اما) ولی و سرپرست من خدائی است که این کتاب را نازل کرده است و او سرپرست همه صالحان است.
وَالَّذينَ تَدعونَ مِن دونِهٖ لايَستَطيعونَ نَصرَكُم وَلآ اَنفُسَهُم يَنصُرونَ (197)
و کسانی را که شما جز او میخوانید نمیتوانند یاریتان کنند و نه (حتی) خودشان را یاری دهند.
وَاِن تَدعوهُم اِلَي الهُديٰ لايَسمَعوا ؗ وَتَریــٰهُم يَنظُرونَ اِلَيكَ وَهُم لا يُبصِرونَ (198)
و اگر از آنها هدایت بخواهید سخنانتان را نمیشنوند و آنها را میبینی (که با چشمهای مصنوعیشان) به تو نگاه میکنند اما در حقیقت نمیبینند!
خُذِ العَفوَ وَأمُر بِالعُرفِ وَاَعرِض عَنِ الجٰهِلينَ (199)
با آنها مدارا کن و عذرشان را بپذیر و به نیکیها دعوت نما و از جاهلان روی بگردان (و با آنها ستیزه مکن).
وَاِمّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيطٰنِ نَزغٌ فَاستَعِذ بِاللهِ ؗ اِنَّهۥ سَميعٌ عَليمٌ (200)
و هر گاه وسوسهای از شیطان به تو رسد به خدا پناه بر، که او شنونده و دانا است.
اِنَّ الَّذينَ اتَّقَوا اِذامَسَّهُم طٰٓئِفٌ مِنَ الشَّيطٰنِ تَذَكَّروا فَاِذا هُم مُبصِرونَ (201)
پرهیزکاران هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطان شوند به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) میافتند و (در پرتو یاد او راه حق را میبینند و) بینا میگردند.
وَ اِخوانُهُم يَمُدّونَهُم فِي الغَيِّ ثُمَّ لا يُقصِرونَ (202)
(ولی ناپرهیزکاران) برادرانشان (یعنی شیاطین) آنان را پیوسته در گمراهی پیش میبرند و باز نمیایستند!
وَ اِذا لَمتَأتِهِم بِئئايَةٍ قالوا لَولَا اجتَبَيتَها ؗ قُل اِنَّمآ اَتَّبِعُ ما يوحيٰٓ اِلَيَّ مِن رَبّي ؗ هٰذا بَصآئِرُ مِن رَبِّكُم وَهُدًي وَرَحمَةٌ لِقَومٍ يُؤمِنونَ (203)
و هنگامی که (در نزول وحی تاءخیر افتد و) آیه ای برای آنها نیاوری میگویند چرا خودت (از پیش خود) آنرا برنگزیدی بگو من تنها پیروی از چیزی میکنم که بر من وحی میشود این وسیله بینائی از طرف پروردگارتان و مایه هدایت و رحمت است برای جمعیتی که ایمان میآورند.
وَاِذا قُرِئَ القُرءانُ فَاستَمِعوا لَهۥ وَاَنصِتوا لَعَلَّكُم تُرحَمونَ (204)
هنگامی که قرآن خوانده شود گوش فرا دهید و خاموش باشید تا مشمول رحمت خدا شوید.
وَاذكُر رَبَّكَ في نَفسِكَ تَضَرُّعًا وَ خيفَةً وَدونَ الجَهرِ مِنَ القَولِ بِالغُدُوِّ وَالأصالِ ؗ وَلا تَكُن مِنَ الغٰفِلينَ (205)
پروردگارت را در دل خود از روی تضرع و خوف و آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن! و از غافلان مباش!
اِنَّ الَّذينَ عِندَ رَبِّكَ لايَستَكبِرونَ عَن عِبادَتِهٖ وَيُسَبِّحونَهۥ وَلَهۥ يَسجُدونَ (206)
آنها که (در مقام قرب) نزد پروردگار تواند هیچگاه از عبادتش تکبر نمیورزند و او را تسبیح میگویند و برایش سجده میکنند.